ผู้นำธุรกิจครอบครัวเลือกอย่างไร

จากการศึกษาของ Deloitte EMEA Family Business Centre ที่ได้ทำการสัมภาษณ์ทายาทรุ่นใหม่ของธุรกิจครอบครัว 92 ราย จาก 19 ประเทศในยุโรป เอเชียกลางและแอฟริกา ในปี 2016 เพื่อศึกษาการเตรียมความพร้อมของทายาทรุ่นใหม่ในการเข้ารับช่วงการสืบทอดกิจการธุรกิจครอบครัว พบว่าจำเป็นต้องเตรียมความพร้อมที่สำคัญอยู่ 2 ด้าน ได้แก่ การวางแผนสืบทอดกิจการ

การวางแผนสืบทอดความเป็นผู้นำอย่างเป็นทางการของภาคธุรกิจมีกระบวนการที่เป็นมาตรฐานอยู่แล้วในหลายบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ อย่างไรก็ตามทั่วโลกมีธุรกิจครอบครัวเพียง 1 ใน 3 ที่สามารถถ่ายโอนกิจการจากรุ่นสู่รุ่นได้สำเร็จ แม้ว่าธุรกิจครอบครัวโดยทั่วไปจะมีมุมมองในระยะยาว แต่มีอยู่จำนวนน้อยมากที่มีการจัดทำแผนการสืบทอดหรือกระบวนการในการส่งผ่านการบริหารและความเป็นเจ้าของให้กับผู้นำรุ่นต่อไป สำหรับภายในธุรกิจครอบครัวนั้นการสืบทอดกิจการอาจเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ความรู้สึก บุคลิกภาพและสภาวการณ์ ซึ่งมีความสำคัญมาก และการวางแผนสืบทอดกิจการจำเป็นต้องปรับให้เข้ากับสถานการณ์ต่างๆ ด้วย ทั้งนี้การสืบทอดความเป็นผู้นำควรมีการคาดการณ์และวางแผนเอาไว้ล่วงหน้า ซึ่งการวางแผนนั้นไม่สามารถเริ่มต้นได้ในทันทีทันใด

นอกจากนี้การเขียนแผนการสืบทอดกิจการยังจะช่วยลดข้อสงสัย ความเข้าใจผิดและข้อโต้แย้ง และจะช่วยให้การถ่ายโอนกิจการเป็นไปอย่างราบรื่นได้ ทั้งนี้จากผลการสำรวจชี้ว่าการเขียนนโยบายและแผนการสืบทอดกิจการไม่ใช่เรื่องที่ทำกันทั่วไปในกลุ่มธุรกิจครอบครัว เพราะพบว่ามีผู้ถูกสำรวจเพียง 16% เท่านั้นที่บอกว่าบริษัทของพวกเขามีการเขียนแผนการสืบทอดกิจการ แม้ว่าธุรกิจครอบครัวจำนวนมากจะบอกว่าพวกเขามีแผนการสืบทอดกิจการแล้วแต่ก็ไม่ได้มีการเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรอย่างเป็นทางการเอาไว้ (ภาพที่ 1)

[caption id="attachment_65090" align="aligncenter" width="700"] Family Companies[/caption]

นอกจากนี้การสำรวจยังพบว่าคุณสมบัติที่ใช้ในการพิจาณามากที่สุดว่าสมาชิกในครอบครัวคนใดที่ควรจะบ่มเพาะให้เป็นผู้นำคนต่อไปนั้นดูจากการแสดงความสนใจที่จะเป็นผู้นำคนต่อไปของพวกเขา (24%) ตามมาด้วยปัจจัยอื่นๆ ที่ใช้ในการพิจารณา ได้แก่ ประสบการณ์ทำงานในธุรกิจครอบครัว (และเข้าใจเป็นอย่างดีเกี่ยวกับธุรกิจครอบครัว) (23%) รองลงมาคือประสบการณ์ที่ได้รับมาจากบริษัทอื่นภายนอก (20%) ทั้งนี้ประสบการณ์ในการทำงานให้บริษัทอื่นจะเพิ่มความเชื่อมั่นและความมั่นใจในตนเองให้กับผู้นำรุ่นใหม่ได้และจะทำให้พวกเขามีประสบการณ์ทางธุรกิจในวงกว้างและได้รับความเชื่อถือจากพนักงานที่ไม่ใช่สมาชิกในครอบครัว นอกจากนี้ยังพบว่าคุณลักษณะความเป็นผู้นำ (เช่น ความสามารถในการตัดสินใจและจูงใจผู้อื่น) (20%) และการศึกษา (13%) ก็เป็นปัจจัยสำคัญในการเลือกผู้นำคนต่อไปด้วยเช่นกัน (ภาพที่ 2)

[caption id="attachment_65091" align="aligncenter" width="700"] Top 5 ภาพที่ 2[/caption]

จากการสำรวจพบว่า 32% มีการเตรียมความพร้อมในการสืบทอดผู้นำตั้งแต่พวกเขายังเด็กและอีก 28% บอกว่าเริ่มเตรียมการเมื่อพวกเขาเริ่มต้นชีวิตในการทำงานแล้ว ซึ่งโดยรวมแล้วพบว่า 44% เริ่มต้นเตรียมการแล้วแต่เนิ่นๆ (ภาพที่ 3) อย่างไรก็ตามไม่มีการกำหนดไว้ถึงเวลาที่ดีที่สุดในการที่จะเริ่มต้นและเตรียมที่จะประสบความสำเร็จ แต่มักจะขึ้นอยู่กับการพัฒนาส่วนบุคคลของแต่ละคน ทั้งนี้การเตรียมความพร้อมในการสืบทอดกิจการจะมีประโยชน์มากหากทำเสียแต่เนิ่นๆ ก่อนเวลาจริงจะมาถึงและในบรรยากาศที่สงบเรียบร้อย เพราะจะช่วยลดปัญหาและความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นได้ นอกจากนี้การวางแผนการสืบทอดกิจการยังอาจเพิ่มความกระหายของทายาทในการที่จะเป็นผู้นำคนต่อไปได้อีกด้วย

[caption id="attachment_65093" align="aligncenter" width="700"] When did you start preparting to be leader of your family business[/caption]

อย่างไรก็ตามผู้นำรุ่นต่อไปของธุรกิจครอบครัวมักถูกคาดหวังว่าพวกเขาจะต้องมีประสบการณ์จากภายนอกบริษัท และประสบการณ์จากการทำงานในแผนกที่แตกต่างกันในธุรกิจครอบครัว ซึ่งจากผลการวิจัยชี้ว่าการได้รับประสบการณ์จากการออกไปทำงานภายนอกเพื่อพิสูจน์ตัวเองนั้นมีความสำคัญมากกว่าปริญญาที่ได้รับจากมหาวิทยาลัยเสียอีก อย่างไรก็ตามการที่ผู้ถูกสำรวจบางคนยังไม่ได้เตรียมความพร้อมที่จะขึ้นเป็นผู้นำธุรกิจครอบครัวคนต่อไป ก็อาจเป็นเพราะพ่อแม่หรือญาติคนอื่นของพวกเขายังไม่ได้คุยกันถึงเรื่องนี้ และสำหรับบางคนคำถามเกี่ยวกับการสืบทอดอาจมาถึงโดยไม่คาดคิดพร้อมกับความโศกเศร้าจากการเสียชีวิตอย่างกะทันหันของผู้นำคนปัจจุบันก็เป็นได้ ดังนั้นจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องวางแผนและเตรียมการไว้เสียแต่เนิ่นๆ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหามากมายตามมา

ที่มา: Deloitte. 2016. Next-generation family businesses Evolution, keeping family values alive. Available: https://www2.deloitte.com/global/en/pages/strategy/articles/emea-family-business-initiative.html.

จากหนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 36 ฉบับที่ 3,168 วันที่ 23 - 25 มิถุนายน พ.ศ. 2559