เปิดพันธกิจนายก PUBAT คนใหม่ ลุย“มหกรรมหนังสือ” ยกระดับหนังสือสู่ Soft Power

อุสาหกรรมหนังสือเมืองไทยที่เคยเฟื่องฟูในช่วง 4-5 ปีก่อนด้วยมูลค่าสูงกว่า 2 หมื่นล้านบาท ต้องชะงักไปเมื่อเกิดการระบาดของโควิด-19 แม้การระบาดจะไม่ส่งผลกระทบโดยตรง แต่มาตรการต่างๆ ที่ออกมาทั้งการล็อกดาวน์สถานที่ต่างๆ การห้ามออกนอกบ้าน รวมถึงการงดจัดกิจกรรมที่เกิดการรวมตัว ล้วนส่งผลกระทบทำให้ตลาดหนังสือเมืองไทยทรุดตัวอย่างรวดเร็ว

เห็นได้จากมูลค่าตลาดที่คาดว่าจะหายไปกว่า 50% แต่ด้วยการปรับตัวของผู้ประกอบการทั้งสำนักพิมพ์และร้านหนังสือ ที่หันไปขยายช่องทางการจำหน่ายผ่านออนไลน์ รวมถึงการทำ e-book แม้จะไม่ได้สร้างเม็ดเงินมากเท่ากับการขายออฟไลน์ แต่ก็พยุงธุรกิจให้เดินหน้าต่อได้

อย่างไรก็ดี หลังโควิดคลี่คลาย สถานการณ์เริ่มกลับมาดีขึ้นทำให้อุตสาหกรรมหนังสือขยับตัวและส่งสัญญาฟื้นคืนชีพ พร้อมกับการกลับมาจัดงานมหกรรมหนังสือระดับชาติ ครั้งที่ 28 หรือ Book Expo Thailand 2023 ได้อีกครั้ง “ฐานเศรษฐกิจ” ได้มีโอกาสสัมภาษณ์พิเศษ “สุวิช รุ่งวัฒนไพบูลย์” นายกสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศ ไทย (PUBAT) คนใหม่ ถึงความพร้อมในการจัดงาน Book Expo Thailand 2023 เดิมพันครั้งสำคัญของอุตสาหกรรมหนังสือเมืองไทย

รีเทิร์นจัดใหญ่ Book Expo 2023

“สุวิช” เล่าให้ฟังว่า ถามว่า ทำไมงานมหกรรมหนังสือระดับชาติ จึงเป็นวาระสำคัญของผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมหนังสือ เพราะที่ผ่านมาผู้ประกอบการต้องเผชิญวิกฤตตั้งแต่เกิดการระบาดของโควิด-19 ทำให้ธุรกิจซบเซา ก่อนที่จะเริ่มปรับตัวหันไปทำกลยุทธ์การตลาดผ่านช่องทางออนไลน์ การขายผ่าน e-book จนธุรกิจเดินหน้าต่อได้ และเมื่อสถานการณ์โควิดคลี่คลาย ก็สามารถกลับมาแข็งแรงขึ้นจากการผสมผสานทั้งออฟไลน์และออนไลน์เข้าด้วยกัน และงานมหกรรมหนังสือระดับชาติครั้งนี้ จะเป็นกิจกรรมหลักในการขับเคลื่อนธุรกิจให้กับมาผงาดได้อีกครั้ง

การจัดงานครั้งนี้จึงได้รับความสนใจอย่างมาก เห็นได้จากทันทีที่เปิดให้จองบูธ มีผู้ประกอบการเข้ามาจับจองจำนวนมาก จนพื้นที่กว่า 2 หมื่นตร.ม. ไม่เพียงพอกับความต้องการ จึงต้องมีการจัดสรรพื้นที่เพื่อให้สมาชิกทุกรายได้มีโอกาสเข้าร่วมงาน ซึ่งในครั้งนี้มีจำนวนกว่า 930 บูธ จาก 340 สำนักพิมพ์ มีหนังสือให้เลือกซื้อมากกว่า 1 ล้านเล่ม และมีหนังสือปกใหม่กว่า 3,000 ปก ซึ่งมากที่สุดเท่าที่เคยมีมา นอกจากนี้ภายในงานยังมีนิทรรศการ การเปิดตัวหนังสือ การเสวนา รวมถึงเวิร์คช้อปอีกกว่า 100 กิจกรรมด้วย

“กระแสตอบรับของงานมหกรรมหนังสือระดับชาติ ครั้งที่ 28 นี้ เป็นการยืนยันว่าตลาดหนังสือฟื้นตัวแล้ว เห็นได้จากกระแสตอบรับจากผู้ประกอบการสำนักพิมพ์ต่างๆ ที่แห่เข้าร่วมงานในครั้งนี้ที่มีจำนวนมากเกินที่คาดหมายไว้ ทำให้พื้นที่บูธที่มีอยู่ไม่เพียงพอกับความต้องการ จึงต้องจัดสรรบูธใหม่ เพื่อเปิดโอกาสให้ทุกสำนักพิมพ์ได้เข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้

ซึ่งมีสำนักพิมพ์ที่ร่วมออกบูธมีทั้งสำนักพิมพ์ขนาดใหญ่ กลางและย่อม รวมถึงสำนักพิมพ์เปิดใหม่ จำนวนมากถึง 340 สำนักพิมพ์ ที่พร้อมนำเสนอหนังสือหลากหลายรวมกว่า 1 ล้านเล่ม ทั้งหนังสือสำหรับเด็กและเยาวชน, นิยายและวรรณกรรม, การ์ตูน, How to รวมถึงหนังสือสายมูเตลู เป็นต้น”

ต้นทุนกระดาษ อุปสรรคสำคัญ

ปัจจัยที่ทำให้เชื่อมั่นว่าอุตสาหกรรมหนังสือจะกลับมาเติบโตได้อีกครั้งนั้น “สุวิช” บอกว่า สิ่งสำคัญคือการสนับสนุนจากภาครัฐที่กำหนดให้ “หนังสือ” เป็น 1 ใน 8 อุตสาหกรรมเป้าหมายที่จะใช้เป็น Soft Power ขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย ซึ่งนโยบายที่น่าสนใจไม่ว่าจะเป็น

1. ลดภาษีมูลค่าเพิ่มกระดาษ 0%: โดยลดต้นทุนหนังสือ ภาษี VAT กระดาษให้เหลือ 0% เพื่อลดต้นทุนในการพิมพ์หนังสือ

2. ปลดปล่อยทุกจินตนาการ : หยุดตีกรอบไม่ปิดกั้นเสรีภาพ เลิกแบนหนังสือ ระเบิดทุกพลังสร้างสรรค์

3. ขยายห้องสมุดทั่วประเทศ : พัฒนาห้องสมุดทั่วประเทศ เพื่อให้คนไทยเข้าถึงหนังสือได้ถ้วนหน้า

4. กองทุนพัฒนาหนังสือ : สนับสนุนนักเขียน นักแปล สำนักพิมพ์ ร้านหนังสือให้สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่าย

5. แปลหนังสือไทยสู่สายตาทั่วโลก : สนับสนุนทุนการแปลหนังสือไทยเป็นภาษาต่างประเทศ และส่งเสริมการส่งออกหนังสือไทยสู่สายตาคนทั่วโลก ล้วนส่งเสริมให้หนังสือและผู้ประกอบการไทยสามารถเติบโตได้อย่างยั่งยืน

“อุตสาหกรรมหนังสือเริ่มกลับมาฟื้นตัวหลังสถานการณ์โควิดคลี่คลาย ทำให้ผู้ประกอบการกลับมาเดินหน้าธุรกิจได้อีกครั้ง ขณะที่อุปสรรคสำคัญของการดำเนินธุรกิจคือ เรื่องของต้นทุนจากค่ากระดาษที่สูง รวมไปถึงการสนับสนุนจากภาครัฐในการต่อยอดจากหนังสือไปสู่รูปแบบอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นภาพยนตร์ ซีรีส์ หรือการ์ตูน เช่นเดียวกับในหลายประเทศ อาทิ เกาหลี, ไต้หวัน, ญี่ปุ่น เป็นต้น”

Soft Power ฟันเฟืองขับเคลื่อนอุตฯหนังสือ

“สุวิช” ย้ำกว่า Soft Power จะเป็นฟันเฟืองสำคัญในการผลักดันให้อุตสาหกรรมหนังสือมีการพัฒนาและเปลี่ยนแปลง เป็นที่ยอมรับในระดับสากลมากขึ้น นอกจากนี้จะเห็นได้ว่าแม้ตลาด e-book จะเติบโตจากคนอ่านรุ่นใหม่ แต่ขณะเดียวกันก็พบว่า ยอดผู้อ่านหนังสือกลุ่มคนรุ่นใหม่ก็เติบโตเช่นเดียวกัน ปัจจัยหลักมาจากเนื้อหาสาระ ความบันเทิงที่นำเสนอผ่านหนังสือ สามารถตอบโจทย์และเข้าถึงกลุ่มผู้อ่านคนรุ่นใหม่ได้

ดังนั้นในงานมหกรรมหนังสือระดับชาติ ครั้งที่ 28 (Book Expo Thailand 2023) ซึ่งจะจัดขึ้นในระหว่างวันที่ 12-23 ตุลาคม 2566 รวม 12 วัน ณ ฮอลล์ 5-7 ชั้น LG ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ครั้งนี้จึงมีหนังสือที่หลากหลายทั้งนิยายและวรรณกรรม, การ์ตูน, How to อัพสกิล เสริมทักษะอาชีพ การบริหารจัดการ และกลยุทธ์ใหม่ๆ

รวมถึงหนังสือสายมู (มูเตลู) ที่เป็นหนึ่งในหลังสือที่มียอดพิมพ์เติบโตสูงในอันดับต้นๆ มาให้เลือกชิมและช้อปในงานด้วย โดยคาดว่าในงานครั้งนี้จะมีผู้เข้าร่วมงานมากกว่า 1.6 ล้านคน เพิ่มขึ้นจากการจัดงานครั้งก่อน 20% จากสถานการณ์โควิดที่คลี่คลายและการเดินทางที่สะดวก ทำให้มีเม็ดเงินสะพัดจากการจับจ่ายภายในงานกว่า 400 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 20% เมื่อเปรียบเทียบกับการจัดงานครั้งก่อน

หน้า 15 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 43 ฉบับที่ 3,927 วันที่ 1 - 4 ตุลาคม พ.ศ. 2566