เปิดเบื้องลึกตั้งราคาขายตั๋วเครื่องบิน คุ้มค่าหรือแพงเกินจริง

วันนี้ (วันที่ 14 กันยายน 2566)สำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย(กพท.)
ร่วมกับสมาคมสายการบินประเทศไทย เปิดเวทีเสวนา “เผยเบื้องลึกกลไกราคา บินคุ้มค่าหรือเกินจริง” สะท้อนต้นทุนธุรกิจการบินหลังโควิด-19 และสร้างความเข้าใจกลไกการตั้งราคาตั๋ว โดยมีคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) นิสิตนักศึกษารวมถึงประชาชาชนทั่วไปเข้าร่วมรับฟัง 

 

 

ทั้งนี้ธุรกิจการบิน ถือเป็นฟันเฟืองสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ ซึ่งนอกจากจะสร้างรายได้ด้านการท่องเที่ยวแล้ว ยังเป็นระบบคมนาคมที่มีศักยภาพในการพัฒนาประเทศ สร้างงาน เชื่อมโยงและก่อให้เกิดการค้าการลงทุนในทุกภูมิภาคของประเทศอีกด้วย 

 
อย่างไรก็ตาม จากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ตลอดกว่า 3 ปี ส่งผลกระทบรุนแรงทำให้ธุรกิจสายการบินของไทยมีผลดำเนินงานขาดทุน จากนโยบายจำกัดการเดินทาง การปิดพรมแดนของหลายประเทศเพื่อควบคุมการแพร่ระบาด สายการบินทุกสายมีความจำเป็นจะต้องออกมาตรการลดต้นทุนเพื่อความอยู่รอด 

 

ไม่ว่าจะเป็นการลดขนาดองค์กร การลดจำนวนอากาศยาน การลดเส้นทางบิน ซึ่งส่งผลให้อุปทานทางด้านการบินหายไปเป็นจำนวนมาก และเมื่อสถานการณ์คลี่คลายลง อุปสงค์ในการเดินทางเพิ่มมากขึ้น

แต่สายการบินยังไม่สามารถกลับมาให้บริการได้เท่าเดิมเนื่องด้วยข้อจำกัดในหลาย ๆ ด้าน อาทิ ขั้นตอนการนำเข้าอากาศยาน การซ่อมบำรุงอากาศยาน บุคลากร ฯลฯ จึงส่งผลให้ราคาโดยเฉลี่ยของตั๋วเครื่องบินทั่วโลกเพิ่มขึ้นมาประมาณ 17-18 %

ทั้งนี้โดยปกติ ตั๋วเครื่องบินจะถูกกำหนดราคาด้วยหลัก Dynamic Pricing คือการตั้งราคาแบบยืดหยุ่น ซึ่งเป็นวิธีการที่สายการบินทั่วโลกนำมาใช้ ราคาตั๋วเครื่องบิน สามารถเปลี่ยนแปลงไปตามปัจจัยต่าง ๆ โดยเฉพาะ ปริมาณความต้องการเดินทางของผู้โดยสารในแต่ละช่วงเวลา และระดับการแข่งขันของสายการบินในเส้นทางต่าง ๆ

สายการบินจะนำปัจจัยเหล่านี้ มาพิจารณาร่วมกับต้นทุนการให้บริการ ก่อนนำมากำหนดเป็น ราคา ตั๋วแต่ละที่นั่งโดยใน 1 เที่ยวบินจะมีราคาตั๋วที่แตกต่างกัน ไล่ระดับราคาเป็นขั้นบันได หรือที่เรียกว่า Fare Class ซึ่งกลไกทางการตลาดนี้เอง

ทำให้สายการบินสามารถตั้งราคาตั๋วโดยสารได้หลายระดับ ช่วยให้ผู้โดยสารเข้าถึงบริการได้มากขึ้น อย่างไรก็ตามก่อนช่วงสถานการณ์โควิด-19 การแข่งขันของธุรกิจการบินในประเทศเทศค่อนข้างสูง และมีการนำเอากลยุทธ์ด้านราคาเอามาใช้เพื่อแย่งชิงส่วนแบ่งทางการตลาด

นั่นก็อาจส่งผลให้ประชาชนรู้สึก ว่าราคาตั๋วเครื่องบินก่อนช่วงโควิด-19 มีราคาถูกกว่าในปัจจุบัน ด้วยเหตุผลนี้ จึงเป็นที่มาของการจัดงานเสวนาฯ ในครั้งนี้ขึ้น เพื่อสร้างการรับรู้ที่ถูกต้องเกี่ยวกับกลไกราคา ตลอดจนเผยให้เห็นถึงต้นทุนในการดำเนินงานที่แท้จริงของสายการบิน

นายสุทธิพงษ์ คงพูล ผู้อำนวยการสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย กล่าวว่า หลังสถานการณ์โควิด-19 คลี่คลายมีปริมาณความต้องการเดินทางภายในประเทศสูงขึ้นมาก ทั้งนักท่องเที่ยวต่างชาติ และนักท่องเที่ยวชาวไทย

ในขณะที่สายการบิน ยังฟื้นตัวได้ต่ำกว่าระดับการให้บริการในปี 2562 ส่งผลให้ไม่สามารถเพิ่มเที่ยวบินและที่นั่งเพื่อรองรับปริมาณความต้องการได้เพียงพอ จึงเกิดสถานการณ์ที่ผู้โดยสารหลายคนต้องซื้อตั๋วที่นั่งใบท้าย ๆ ในราคาสูง โดยเฉพาะในช่วงวันหยุดยาว

โดยที่ผ่านมา กพท.  ได้ เร่งกระบวนการอนุมัติ/อนุญาตให้สายการบินสามารถจัดหาอากาศยานเพิ่มเติมให้รวดเร็วขึ้น และผ่อนปรนกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้สายการบินสามารถจัดหาอากาศยานมาใช้เพิ่มเติม และทันต่อความต้องการเดินทางของผู้โดยสาร

อีกทั้งเพื่อเป็นการคุ้มครองสิทธิผู้โดยสารและควบคุมไม่ให้ค่าโดยสารสูงจนเกินไป โดยเฉพาะช่วงที่ประชาชนมีความต้องการเดินทางสูง คณะกรรมการการบินพลเรือนจึงมีประกาศเรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการคำนวณค่าโดยสารและค่าระวางสำหรับอากาศยานขนส่งในเส้นทางบินภายในประเทศ พ.ศ. 2561 ซึ่ง ได้กำหนดเพดานราคาตั๋วเครื่องบินขั้นสูงสุดไว้ ผู้โดยสารสามารถตรวจสอบได้ที่เว็บไซต์ คลิ๊ก

กพท. ในฐานะหน่วยงานกำกับดูแลควบคุมและส่งเสริมการดำเนินงานของกิจการการบินพลเรือนให้เป็นไปตามกฎระเบียบและมาตรฐานสากล มีบทบาทในการติดตามตรวจสอบราคาค่าโดยสารเครื่องบินไม่ให้เกินเพดานที่กำหนด หากผู้โดยสารผู้พบราคาตั๋วเครื่องบินที่เกินเพดานค่าโดยสารสามารถร้องเรียนมาที่สำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทยผ่านเว็บไซต์ คลิ๊ก 

นายพุฒิพงศ์ ปราสาททองโอสถ นายกสมาคมสายการบินประเทศไทย กล่าวว่า ต้นทุนในการดำเนินงานของสายการบินมีส่วนสำคัญในการกำหนดราคาบัตรโดยสาร อย่างที่ทราบกันดีว่า ปัจจุบันสายการบินต่าง ๆ ต้องแบกรับภาระต้นทุนในการดำเนินงานที่ค่อนข้างสูงมาก เมื่อเทียบกับการขนส่งสาธารณะอื่น ๆ ยกตัวอย่างต้นทุนหลักสามารถแบ่งได้เป็น

1. ต้นทุนการดำเนินงาน  อาทิ ค่าน้ำมันเชื้อเพลิง ค่าภาษีอากรน้ำมันเชื้อเพลิงเครื่องบิน Excise Tax ที่ปัจจุบันสายการบินของประเทศไทยถูกเรียกเก็บอยู่ที่อัตรา 4.726 บาท/ลิตร

2. ต้นทุนคงที่ อาทิ ค่าจ้างบุคลากรโดยเฉพาะผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ค่าซื้อ/เช่าอากาศยาน และค่าบริหารจัดการข้อมูลการบินและระบบสนับสนุน

3. ต้นทุนอื่น ๆ อาทิ การตรวจดูแลอากาศยานประจำวัน การซ่อมบำรุงตามกำหนดเวลา และค่าธรรมเนียมการใช้บริการในท่าอากาศยานและภาคพื้นดินหรือลานจอด เป็นต้น

ทั้งนี้คนส่วนใหญ่มักคิดว่าธุรกิจสายการบิน เป็นธุรกิจที่ทำกำไรมหาศาล แต่ในความเป็นจริงเมื่อดูราคาเฉลี่ยตั๋วเครื่องบิน เปรียบเทียบกับต้นทุนแล้วพบว่าค่าตั๋วจะมีส่วนต่างกำไรที่น้อย จึงต้องพึ่งพารายได้จากแหล่งทางอื่นมากกว่า

อาทิ รายได้จากการขนสินค้า รายได้จากการจำหน่ายบริการเสริม น้ำหนักกระเป๋า (สำหรับสายการบินแบบราคาประหยัด) รายได้จากช่องทางอื่น (ancillary) อาทิ การโฆษณาในนิตยสาร in-flight หรือ การขายของที่ระลึกบนเครื่องบิน เป็นต้น

นอกจากนี้ในปัจจุบันธุรกิจการบินยังต้องเผชิญปัจจัยจำกัดการเติบโตจากภาวะเงินเฟ้อสูง มีผลให้กำลังซื้ออ่อนแอ ส่งผลให้การใช้จ่ายเพื่อสันทนาการหรือเดินทางท่องเที่ยวทางอากาศของลูกค้าเป็นไปอย่างระมัดระวัง และราคาเชื้อเพลิงเครื่องบินที่ปรับเพิ่มขึ้นเกือบ 70% จากปี 2564 ตามราคาน้ำมันดิบโลก

ธุรกิจสายการบินยังมีภาระการลงทุนเพิ่มขึ้นทั้งจากการปรับเกณฑ์ความปลอดภัยให้สอดรับกับมาตรฐานธุรกิจการบินโลก และการยกระดับด้านสุขอนามัยในช่วงหลังวิกฤต โควิด-19

รวมไปถึงภาระต้นทุนที่เพิ่มขึ้นจากการปฏิบัติตามเกณฑ์/พันธกรณี/ ข้อบังคับที่ถูกกำหนดขึ้น เช่น เกณฑ์ความปลอดภัยตามมาตรฐานอุตสาหกรรมการบินโลก  นโยบายลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

ทำให้สายการบินอาจต้องปรับใช้เชื้อเพลิงอากาศยานที่ยั่งยืน (Sustainable Aviation Fuels: SAF) ซึ่งปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์น้อยกว่าเชื้อเพลิงฟอสซิล หรือออกแบบเครื่องยนต์ใหม่เพื่อลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ ล้วนส่งผลต่อการกำหนดราคาตั๋วโดยสารทั้งสิ้น

อย่างไรก็ตามถึงแม้ภาระต้นทุนในการดำเนินธุรกิจของสายการบินจะเพิ่มมากขึ้น ทุกสายการบินก็ยังคงต้องปฏิบัติตามระเบียบข้อบังคับ (เพดานค่าโดยสาร) ของสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทยอย่างเคร่งครัด ดังนั้นจึงอยากสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้โดยสารว่า ราคาตั๋วของสายการบินในประเทศไทยเป็นราคาที่สมเหตุสมผลแล้ว นายพุฒิพงศ์ กล่าวเสริม

สำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย ได้มีการเก็บข้อมูลราคาตั๋วเครื่องบินเส้นทางภายในประเทศ ของสายการบินต่าง ๆ เป็นระยะ เพื่อใช้ประเมินเเละวางแผนการพิจารณาด้านราคาค่าโดยสารที่เป็นธรรม

ยกตัวอย่างเช่น ข้อมูลสถิติราคาตั๋วเครื่องบิน เส้นทางดอนเมือง-ภูเก็ต วันที่ 19 พ.ค. 66 พบว่า ผู้โดยสารส่วนใหญ่ซื้อตั๋วได้ในราคา1,001-1,500 บาท ถึง 37.9 % และซื้อตั๋วในราคาต่ำกว่า 1,000 บาท 32.8 % ส่วนตั๋วราคาสูงที่อยู่ในช่วงราคา 3,001-3,500 บาท มีผู้โดยสารซื้อเพียง 0.8 %

ทั้งนี้ราคาตั๋วที่เเตกต่างกันของผู้โดยสารแต่ละคน สอดคล้องกับช่วงเวลาการสำรองที่นั่งตาม Fare Class ซึ่งการวางเเผนการเดินทางล่วงหน้าที่ดีจะมีโอกาสทำให้ผู้เดินทางได้ราคาตั๋วที่ถูก โดยเฉพาะฤดูกาลท่องเที่ยวที่กำลังมาถึง