น้ำใจคนไทยในยุคดิจิทัล ใช้ Crowdfunding ร่วมบริจาคสู้ COVID-19

บทความโดย : นางสาวจอมขวัญ คงสกุล ผู้ช่วยเลขาธิการ ก.ล.ต.
 

ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือ COVID-19 ทำให้อุปกรณ์ป้องกัน  ไม่เพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งอุปกรณ์สำหรับบุคลากรทางการแพทย์และเครื่องมือทางการแพทย์ในการรับมือ กับ COVID-19 จึงเกิดโครงการรับบริจาคและระดมทุนเพื่อช่วยเหลือบุคลากรทางแพทย์ขึ้นมากมายและหลาย รูปแบบ หนึ่งในนั้นคือ การบริจาคผ่านระบบ Crowdfunding ซึ่งเป็นการระดมทุนรูปแบบใหม่ในยุคดิจิทัล ไม่ ว่าจะเป็น... 
 

“โครงการนวัตกรรมหน้ากากผ้านาโนกันไรฝุ่นซักได้ หรือ Washable Innovative Nano-Masks:  WIN-Masks” พัฒนาขึ้นมาจากความร่วมมือของ กระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล และศูนย์ความเป็นเลิศชีววิทยาศาสตร์ (TCELS) รวมถึงหน่วยงานพันธมิตร ได้แก่ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีล้านนา สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์ และการ สนับสนุนด้านเงินทุนวิจัยจากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) โดยตั้งเป้าผลิตจำนวน 100,000 ชิ้น และมี เป้าหมายการระดมทุน 5.5 ล้านบาท  
 

“เทใจให้มดงานสู้โควิด” มีเป้าหมายการระดมทุน 1.1 ล้านบาท เพื่อร่วมซื้อชุดป้องกันและอุปกรณ์พร้อมซื้อ ประกัน COVID-19 ให้ทีมแพทย์และพยาบาล โดยขณะนี้ระดมทุนสำเร็จแล้ว และสามารถระดมทุนไปได้ มากกว่า 2.86 ล้านบาท และ “กองทุนเทใจสู้โควิด19” มีเป้าหมายการระดมทุน 2 ล้านบาท เพื่อช่วยเหลือ บุคลากรทางแพทย์ด้วยการจัดซื้ออุปกรณ์ป้องกันการแพร่ระบาดของ COVID-19 เช่น หน้ากากอนามัย หน้ากาก N95 ชุด PPE เป็นต้นโดยเปิดให้ระดมทุนเป็นเวลา 1 เดือน และขณะนี้สามารถระดมทุนไปได้ มากกว่า 1.4 ล้านบาท  
 

-ทำความรู้จักกับ Crowdfunding 
 
ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา หลาย ๆ ท่านคงเคยได้ยินคำว่า Crowdfunding มาบ้าง แต่อาจจะยังสงสัยว่า การระดม ทุน (Funding) กับผู้คนจำนวนมาก (The Crowd) มาเกี่ยวข้องกันได้อย่างไร วันนี้จะขอมาไขข้อข้องใจกันค่ะ 
 

Crowdfunding คือ การระดมทุนจากประชาชนหมู่มาก (The Crowd) ผ่านเว็บไซต์ที่เป็นตัวกลาง (Funding Portal) โดยอาศัยเทคโนโลยีของระบบอินเทอร์เน็ต ซึ่งแต่ละคนจะลงเงินจำนวนไม่มาก แต่เมื่อหลาย ๆ คนรวมกันจะมีจำนวนมากจนสามารถตอบสนองความต้องการในการใช้เงินของกิจการหรือโครงการใหม่ ๆ ได้ ซึ่ง เราสามารถแบ่ง Crowdfunding ออกเป็น 4 ประเภท ดังนี้ 
 

1. Crowdfunding ในรูปแบบบริจาค (Donation-based Crowdfunding)  การรับบริจาคเงินจากประชาชนผ่านช่องทางออนไลน์ โดยผู้บริจาคไม่หวังจะได้รับผลประโยชน์ตอบแทน นอกจาก “ความสุขทางใจ” เหมาะสำหรับองค์กรที่มุ่งทำประโยชน์เพื่อสังคมหรือเพื่อการกุศล นอกจากนี้  ผู้ระดมเงินอาจได้รับใบเสร็จรับเงินเพื่อนำไปลดหย่อนภาษีได้ด้วย ตัวอย่างแพลตฟอร์มนี้ในประเทศไทย ได้แก่ เทใจดอทคอม (taejai.com) สินวัฒนา โซเชียล คราวด์ฟันดิง (social.sinwattana.com) หรือ มูลนิธิก้าวคน ละก้าว (kaokonlakao.com) 
 

2. Crowdfunding ในรูปแบบสิ่งของ (Reward-based Crowdfunding)  การระดมทุนรูปแบบนี้ เจ้าของโครงการส่วนใหญ่มีไอเดียใหม่ ๆ และต้องการระดมทุนผ่านช่องทางออนไลน์ เพื่อผลิตภัณฑ์ที่ไม่เคยมีมาก่อน โดยผู้ระดมทุนจะได้รับสินค้าที่ผลิตได้หรือสิทธิประโยชน์เกี่ยวกับสินค้านั้นตอบ แทนในอนาคต ตัวอย่างแพลตฟอร์มที่คุ้นเคยกันดีในต่างประเทศ ได้แก่ Kickstarter หรอื Indiegogo ซึ่งมี โครงการชื่อดังที่ประสบความสำเร็จ อย่างบอร์ดเกม Exploding Kittens หรือแว่นตาวิดีโอเสมือนจริง (Virtual Reality) ของ Oculus 
 

3. Crowdfunding ในรูปแบบของการกู้ยืม (Lending-based Crowdfunding หรือ Peer-to-Peer Lending)  การกู้ยืมระหว่างบุคคลกับบุคคลผ่านช่องทางออนไลน์ โดยมีตัวกลางจัดให้มีสัญญาสินเชื่อระหว่างกัน โดย ผู้ลงทุนจะได้รับผลตอบแทนเป็นดอกเบี้ย ตัวอย่างแพลตฟอร์มในต่างประเทศ ได้แก่ Lendingclub ที่อเมริกา หรือ Zopa ที่อังกฤษ 
 

4. Crowdfunding ในรูปแบบหลักทรัพย์ (Investment-based Crowdfunding)  การลงทุนในหลักทรัพย์ (หุ้น และหุ้นกู้) ผ่านช่องทางออนไลน์ โดยจะมีตัวกลาง หรือ Funding Portal ทำ หน้าที่คัดกรองบริษัทที่จะระดมทุน ซึ่งผู้ลงทุนอาจได้รับเงินปันผลหรือส่วนต่างราคาหากเป็นการลงทุนในหุ้น และได้ดอกเบี้ยหากลงทุนหุ้นกู้  
 

การระดมทุนผ่าน Crowdfunding ในรูปแบบบริจาคและรูปแบบสิ่งของ ตาม 1. และ 2. ไม่อยู่ภายใต้การ กำกับดูแลของหน่วยงานใด ในขณะที่การระดมทุนผ่าน Crowdfunding ในรูปแบบกู้ยืม จะมีธนาคารแห่ง ประเทศไทย (ธปท.) ทำหน้าที่กำกับดูแลตัวกลางในการจับคู่ผู้กู้ที่เป็นบุคคลธรรมดา กับผู้ให้กู้ที่เป็นได้ทั้งบุคคล ธรรมดาหรือนิติบุคคล โดยแพลตฟอร์มต้องได้รับอนุญาตจากกระทรวงการคลัง อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันยังไม่ มีแพลตฟอร์มที่ได้รับอนุญาต โดยผู้ที่สนใจประกอบธุรกิจจะต้องสมัครขอทดสอบและพัฒนานวัตกรรมที่นำ เทคโนโลยีใหม่มาสนับสนุนการให้บริการทางการเงิน (Regulatory Sandbox) ของ ธปท. ซึ่งเป็นการ ให้บริการในขอบเขตที่จำกัดก่อน จนพร้อมให้บริการในวงกว้างจึงยื่นขอรับใบอนุญาตได้ 

สำหรับการระดมทุนผ่าน Crowdfunding ในรูปแบบหลักทรัพย์ ตาม 4. ถือเป็นการเสนอขายหลักทรัพย์ต่อ ประชาชนรูปแบบหนึ่ง ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ ก.ล.ต. โดยในปัจจุบันมี Funding Portal ที่ได้รับความ เห็นชอบจาก ก.ล.ต. แล้ว 3 ราย ได้แก่  (1) บริษัท ไลฟ์ฟินคอร์ป จำกัด ให้บริการเฉพาะหุ้น Crowdfunding   (2) บริษัท ฟีนิกซิคท์ จำกัด (สินวัฒนา) ให้บริการเฉพาะหุ้น Crowdfunding และ  (3) บริษัท เพียร์ พาวเวอร์ แพลตฟอร์ม จำกัด ให้บริการทั้งหุ้นและหุ้นกู้ Crowdfunding  
 

-ระดมทุน Crowdfunding ในรูปแบบหลักทรัพย์ในไทยต้องทำอย่างไร 
 

สำหรับในประเทศไทย ผู้สนใจสามารถระดมทุนผ่าน Crowdfunding ในรูปแบบหลักทรัพย์ภายใต้กฎหมาย หลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งเริ่มจากหุ้น Crowdfunding ตั้งแต่ปี 2558 และหุ้นกู้ Crowdfunding ตั้งแต่ปี 2562 

ผู้ที่สนใจระดมทุนต้องจดทะเบียนจัดตั้งในรูปแบบบริษัท (ส่วนใหญ่เป็น SME/ startup) และติดต่อกับ Funding Portal ที่ได้รับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. เพื่อเสนอโปรเจกต์หรือโครงการธุรกิจและวัตถุประสงค์ ของการใช้เงินจากที่ระดมทุนได้ จากนั้น Funding Portal จะตรวจสอบความมีตัวตนของบริษัท ความเป็นไป ได้ของโครงการธุรกิจ และนำข้อมูลการเสนอขายหุ้นหรือหุ้นกู้ Crowdfunding ขึ้นเผยแพร่บนหน้าเว็บไซต์  

สำหรับผู้ลงทุนรายบุคคลที่สนใจลงทุนสามารถสมัครเป็นสมาชิกของ Funding Portal จากนั้นต้องทำ แบบทดสอบความเข้าใจก่อนการจองซื้อ (knowledge test) ให้ถูกทุกข้อก่อนการลงทุน โดยผู้ลงทุนแต่ละคน สามารถลงทุนได้ไม่เกิน 1 แสนบาทต่อบริษัท และไม่เกิน 1 ล้านบาทในรอบ 12 เดือน (นับรวมทั้งหุ้นและหุ้น กู้) ขณะที่บริษัทที่ระดมทุนจะสามารถระดุมทุนจากผู้ลงทุนรายบุคคล ได้ไม่เกิน 20 ล้านบาทในรอบ 12 เดือน แรก และรวมทั้งหมดแล้วไม่เกิน 40 ล้านบาท เพื่อเป็นการจำกัดความเสียหายและความเสี่ยงของผู้ลงทุน รายบุคคล 
 

หากมีผู้จองซื้อครบตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ในเวลาที่กำหนด บริษัทที่ระดมทุนต้องออกหลักทรัพย์ให้แก่ผู้ลงทุน โดยในปัจจุบันมี SME และ startup ที่ระดมทุนผ่าน Crowdfunding แล้ว 3 ราย โดยเป็นหุ้น Crowdfunding 1 ราย ระดมทุนได้ 18.6 ล้านบาท และหุ้นกู้ Crowdfunding 3 ราย ระดมทุนได้ รวม 10 ล้านบาท จะเห็นได้ว่าการระดมทุนแบบ Crowdfunding ช่วยเปิดโอกาสให้ SME และ startup สามารถระดม ทุนได้อย่างสะดวก ภายในเวลาอันรวดเร็ว และด้วยค่าใช้จ่ายที่น้อยกว่า โดยเฉพาะธุรกิจที่ฉายแววเติบโตแต่ยัง ไม่ถึงระดับ IPO ส่วนผู้ลงทุนก็มีโอกาสได้รับผลตอบแทนสูง แม้ลงทุนในจำนวนไม่มาก หรือโครงการระยะสั้นก็ สามารถประสบความสำเร็จได้เช่นกัน ด้วยเหตุนี้เอง จึงทำให้ Crowdfunding ได้รับความนิยมในไทยมากขึ้น เรื่อย ๆ 
 

สุดท้ายนี้ ผู้ลงทุนสามารถตรวจสอบรายชื่อ Funding Portal สำหรับ Crowdfunding รูปแบบหลักทรัพย์  ที่ได้รับความเห็นชอบจาก ก.ล.ต. ได้ที่เว็บไซต์ www.sec.or.th หรือแอปพลิเคชัน “SEC Check First”  ก่อนลงทุน เพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้รู้เท่าทันการหลอกลวงค่ะ