วันวิสาขบูชา 2564 วันสากลระดับโลก Vesak Day

วันวิสาขบูชา เป็นอีกหนึ่งสำคัญทางพระพุทธศาสนาสำหรับพุทธศาสนิกชนทั่วโลกที่เวียนมาบรรจบครบรอบอีกครั้งซึ่งในปีนี้ตรงกับวันพุธที่ 26 พฤษภาคม 2564 วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 ทั้งยังเป็นวันหยุดราชการในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทยด้วย นอกจากนี้ยังเป็นวันสำคัญในระดับนานาชาติตามข้อมติของสมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติโดยรับรองให้ วันวิสาขบูชา เป็นวันสำคัญสากลเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2542 โดยมีมติเห็นพ้องประกาศให้ “วันวิสาขบูชา (Vesak Day)” ถือเป็น “วันสำคัญของโลก” ด้วยสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นมหาบุรุษผู้ให้ความเมตตาต่อมวลมนุษย์ทั้งหลายจากการยกเลิกแบ่งชนชั้นวรรณะ เป็นการเลิกทาสโดยไม่มีการเสียเลือดเสียเนื้อ 

ประวัติของวันวิสาขบูชา

เมื่อกว่า 2,500 ปีก่อนสมัยพุทธกาล ณ ดินแดนที่เรียกว่า ชมพูทวีปในสมัยพุทธกาล ได้มีเหตุการณ์สำคัญ 3 เหตุการณ์ทางพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นในวันเดียวกันแต่ต่างปีกัน เหตุการณ์แรก เป็นวันประสูติของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า นางสิริมหามายาได้ประสูติพระโอรส ณ ใต้ต้นสาละ ในพระราชอุทยานลุมพินีวันซึ่งตรงกับวันเพ็ญเดือน 6 ก่อนพุทธศักราช 80 ปี ครั้นพระกุมารประสูติได้ 5 วันก็ได้รับการถวายพระนามว่า "สิทธัตถะ" แปลว่า "สมปรารถนา"

เหตุการณ์ต่อมา เป็น วันที่เจ้าชายสิทธัตถะได้บรรลุพระสัมมาสัมโพธิญาณ ตรัสรู้ เป็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในตอนเช้ามืดของวันพุธ ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 ปีระกา ก่อนพุทธศักราช 45 ปี ซึ่งปัจจุบันสถานที่ตรัสรู้แห่งนี้ เรียกว่า พุทธคยา ณ ใต้ร่มโพธิ์พฤกษ์ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ตำบลอุรุเวลาเสนานิคม พระองค์ทรงตรัสรู้ อริยสัจสี่ คือ ความจริงอันประเสริฐ หมายถึง ความจริงของชีวิตที่ไม่ผันแปร 4 ประการ คือ

ทุกข์ ได้แก่ ปัญหาของชีวิต พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้เพื่อให้ทราบว่า มนุษย์ทุกคนมีทุกข์เหมือนกัน ทั้งทุกข์ขั้นพื้นฐาน คือ ทุกข์ที่เกิดจากการเกิด การแก่ และการตาย และทุกข์ที่เกี่ยวกับการดำเนินชีวิตประจำวัน คือ ทุกข์ที่เกิดจากการพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ทุกข์ที่เกิดจากการประสบกับสิ่งที่ไม่เป็นที่รัก ทุกข์ที่เกิดจากไม่ได้ตั้งใจปรารถนา รวมทั้งทุกข์ที่เกี่ยวกับการดำเนินชีวิตด้านต่างๆ อาทิ ความยากจน

สมุทัย คือ เหตุแห่งปัญหา พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้เพื่อให้ทราบว่า ทุกข์ทั้งหมดซึ่งเป็นปัญหาของชีวิตล้วนมีเหตุให้เกิดเหตุนั้น คือ ตัญหา ได้แก่ ความอยากได้ต่างๆ ซึ่งประกอบไปด้วยความยึดมั่น

นิโรธ คือ การแก้ปัญหาได้ พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้เพื่อให้ทราบว่า ทุกข์ คือ ปัญหาของชีวิต ทั้งหมดที่สามารถแก้ไขได้นั้นต้องแก้ไขตามทางหรือวิธีแก้ 8 ประการ

มรรค คือ การปฏิบัติเพื่อจำกัดทุกข์ เพื่อหลุดพ้นจากทุกข์ การปฏิบัติเพื่อแก้ปัญหา เพื่อบรรลุเป้าหมายการแก้ปัญหาที่ต้องการ

เหตุการณ์สุดท้าย เป็น "วันเสด็จดับขันธปรินิพพานขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า" ซึ่งเมื่อพระพุทธองค์ได้ตรัสรู้และแสดงธรรมเป็นเวลานานถึง 45 ปี จนมีพระชนมายุได้ 80 พรรษา ทรงประชวรอย่างหนักแต่ทรงอดกลั้นมุ่งเสด็จไปยังเมืองกุสินารา ประทับ ณ ป่าสาละ เพื่อเสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน ก่อนวาระสุดท้ายของคืนในราตรีเพ็ญเดือนหก พระพุทธองค์ทรงประทานปัจฉิมโอวาทว่า "ดูก่อนภิกษุทั้งหลายอันว่าสังขารทั้งหลายย่อมมีความเสื่อมสลายไปเป็นธรรมดา ท่านทั้งหลายจงยังกิจทั้งปวงอันเป็นประโยชน์ของตนและประโยชน์ของผู้อื่นให้ บริบูรณ์ด้วยความไม่ประมาทเถิด" หลังจากนั้นก็เสด็จเข้าดับขันธ์ปรินิพพาน ใต้ร่มสาลพฤกษ์ ในสาลวโนทยาน พระราชอุทยานของเจ้ามัลละ เมืองกุสินารา

ทั้งสามเหตุการณ์สำคัญดังกล่าว ล้วนเกิดตรงกับวันเพ็ญเดือนหก หรือเดือนวิสาขะทั้งสิ้น ชาวพุทธจึงนับถือว่า วันเพ็ญเดือนหกนี้เป็นวันที่รวมวันคล้ายวันเกิดเหตุการณ์สำคัญ ๆ ของพระพุทธเจ้าไว้ และนิยมประกอบพิธีบำเพ็ญบุญกุศลและประกอบพิธีพุทธบูชาเพื่อถวายสักการะรำลึกถึงแด่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสืบทอดยาวมาจนถึงปัจจุบัน

ความหมายของวันวิสาขบูชา

การบูชาในวันเพ็ญเดือนหก คือ ความหมายของวันวิสาขบูชาซึ่งย่อมาจากคำว่า "วิสาขปุรณมีบูชา" แปลว่า "การบูชาในวันเพ็ญเดือนวิสาขะ" ซึ่งเป็นเดือนที่สองตามปฏิทินของอินเดียตรงกับวันเพ็ญเดือนหกตามปฏิทินจันทรคติของไทย

วันวิสาขบูชา เริ่มต้นครั้งแรกในประเทศไทยสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี สันนิษฐานว่า ได้รับแบบแผนมาจากลังกา เมื่อประมาณ พ.ศ.420 พระเจ้าภาติกุราช กษัตริย์แห่งกรุงลังกาได้ประกอบพิธีวิสาขบูชาขึ้นเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา จากนั้นกษัตริย์ลังกาพระองค์อื่น ๆ ได้ปฏิบัติประเพณีวิสาขบูชานี้สืบทอดต่อกันมา ซึ่งในสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี ประเทศไทยมีความสัมพันธ์ด้านพระพุทธศาสนากับประเทศลังกาอย่างใกล้ชิด มีพระสงฆ์จากประเทศลังกาหลายรูปเดินทางเข้ามาเผยแพร่พระพุทธศาสนาและนำการประกอบพิธีวิสาขบูชาเข้ามาปฏิบัติในประเทศไทย

กิจกรรมในวันวิสาขบูชา

เนื่องจากมีเหตุการณ์สำคัญเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา การถือกำเนิดของพระพุทธศาสนา คือ เป็นวันที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพาน ดังนั้นพุทธศาสนิกชนจึงให้ความสำคัญกับวันวิสาขบูชานี้ และเพื่อบำเพ็ญกุศลระลึกถึงพระพุทธเจ้า ชาวพุทธจึงร่วมกันจัดพิธีทำบุญใหญ่หรือจัดกิจกรรมต่างขึ้นมา

การประกอบพิธีในวันวิสาขบูชา 

1.พิธีหลวง คือ พระราชพิธีสำหรับพระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ ที่ทรงประกอบในวันวิสาขบูชา

2.พิธีราษฎร์ คือ พิธีของประชาชนชาวพุทธทั่วไป

3.พิธีของพระสงฆ์ คือ พิธีที่พระสงฆ์ประกอบศาสนกิจในวันวิสาขบูชา

ทำบุญตักบาตร

ในวันวิสาขบูชา พุทธศาสนิกชนชาวไทยนิยมทำบุญตักบาตรในตอนเช้า เตรียมจัดสำรับคาวหวานไปทำบุญถวายภัตตาหารที่วัด พร้อมกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้ญาติที่ล่วงลับ และเจ้ากรรมนายเวร ปฏิบัติธรรม ฟังพระธรรมเทศนา รักษาศีล 5 ศีล 8 และบำเพ็ญบุญกุศลอื่น ๆ ทำความดีและทำตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า รวมถึงการทำทานด้วยการปล่อยนกและปล่อยปลา เป็นต้น 

เวียนเทียน

ในช่วงเย็นก็เข้าร่วมพิธีเวียนเทียนรอบอุโบสถที่วัดในตอนค่ำเพื่อรำลึกถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ซึ่งการจุดธูปเทียนและถือดอกไม้เป็นเครื่องสักการะบูชาในมือ แล้วเดินเวียนรอบโบสถ์ 3 รอบ โดยขณะที่เดินนั้นพึงตั้งจิตให้สงบ พร้อมสวดระลึกถึงพระพุทธคุณ ด้วยการสวดบทอิติปิโส (รอบที่หนึ่ง) ระลึกถึงพระธรรมคุณ ด้วยการสวดสวากขาโต (รอบที่สอง) และระลึกถึงพระสังฆคุณ ด้วยการสวดสุปะฏิปันโน (รอบที่สาม) จนกว่าจะเวียนจบ 3 รอบ จากนั้นนำธูปเทียนดอกไม้ไปบูชาตามโบสถ์

อย่างไรก็ดี จากสถานการณ์ปัจจุบันที่มีการระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 วันนี้ ประกอบการมาตรการเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อโควิดในปัจจุบัน ทำให้พุทธศาสนิกชนอาจไม่สามารถทำกิจกรรมบางประการได้ ดังเช่น การเวียนเทียน แต่ด้วยเทคโนโลยีในโลกปัจจุบันที่เข้ามามีบทบาทในการดำเนินชีวิตเพื่ออำนวยความสะดวกและสอดรับกับวิถีชีวิตแบบนิวนอมอล (New Normal) พุทธศาสนิกชนรุ่นใหม่จึงนิยมใช้การเวียนเทียนออนไลน์แทนการเวียนเทียนที่วัดเพื่อลดความแออัดที่อาจเกิดขึ้นได้ 

นอกจากนี้อาจจะมีการประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือน วัดและสถานที่ราชการ และบำเพ็ญสาธารณประโยชน์ อย่างการเก็บกวาดขยะตามบริเวณวัด หรือแหล่งชุมชน ซึ่งการทำสิ่งที่ทำให้สบายใจ ทำความดี ในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาเช่นนี้ จะทำให้คุณมีจิตใจที่สงบและได้บุญกุศลกลับบ้านไปด้วย

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

"เวียนเทียนออนไลน์"วิสาขบูชา 2564 อยู่บ้านก็ได้บุญ ใน 11 ขั้นตอน

เวียนเทียนออนไลน์"วันวิสาขบูชา"เริ่มแล้ววันนี้!