วันครู ซึ่งตรงกับวันที่ 16 มกราคมของทุกปี ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกเมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ.2500 ตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 21 พฤศจิกายน 2499 นอกจากนี้การประกาศพระราชบัญญัติครูในราชกิจจานุเบกษาเมื่อปี พ.ศ.2488 ได้ระบุให้มีสภาในกระทรวงศึกษาธิการ เรียกว่า คุรุสภาเป็นนิติบุคคลให้ครูทุกคนเป็นสมาชิกคุรุสภา
มีหน้าที่ในเรื่องของสถาบันวิชาชีพครู ให้ความเห็นเรื่องนโยบายการศึกษา และวิชาการศึกษาทั่วไปแก่กระทรวงศึกษา รักษาผลประโยชน์ ส่งเสริมฐานะของครู และมีการจัดสวัสดิการให้ครูและครอบครัวได้รับความช่วยเหลือตามสมควร
ทั้งยังมีครูบางกลุ่มเรียกร้องให้มีวันครูเพื่อเป็นวันแห่งการรำลึกถึงความสำคัญของครู ในฐานะที่เป็นผู้เสียสละ และประกอบคุณงามความดีเพื่อประโยชน์ของชาติและประชาชน ที่ประชุมคุรุสภาสามัญประจำปีจึงได้พิจารณาและมีมติเห็นควรให้มี วันครู ขึ้น ถือเป็นธรรมเนียมและประเพณีสืบต่อกันมา
ส่วนคำขวัญวันครูในช่วงแรก ๆ (พ.ศ.2522-2529) นั้นเป็นลักษณะของการโอวาท แนวคิด หลักการการเป็นครูที่ดี และข้อปฏิบัติในการทำหน้าที่ครู โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ ในฐานะประธานกรรมการอำนวยการคุรุสภาเป็นผู้มอบให้ ต่อมานายกรัฐมนตรีเป็นผู้มอบคำขวัญให้
คำขวัญวันครู 2565
สำหรับปี 2565 พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และ รมว.กลาโหม ได้มอบคำขวัญวันครูเนื่องในโอกาสวันครูแห่งชาติ 2565 ไว้ว่า "พัฒนาครู พัฒนาเด็ก เรียนรู้ สู่อนาคต"
กิจกรรมที่นิยมทำกันในวันครู
วันที่ 16 มกราคม ของทุกปี ถือเป็นวันครู เป็นวันหยุดของครูที่จะได้พักเหนื่อยจากการสอนมาตลอด เป็นวันหยุดในอาชีพของตัวเองที่จะทำให้ระลึกถึงการเรียนการสอนแก่ศิษย์ จุดประสงค์ในการมีวันครูก็เพื่อให้นักเรียนได้ระลึกถึงพระคุณของครูบาอาจารย์ แม่พิมพ์ของชาติที่ได้อบรมสั่งสอนให้เป็นคนดีมีความรู้ เป็นวันที่ทำให้ลูกศิษย์ที่ยังระลึกนึกถึงครูบาอาจารย์มาแสดงความเคารพและทำกิจกรรมร่วมกัน
พิธีไหว้ครู
เนื่องจากวันครูเป็นวันที่โรงเรียนหยุดทั้งประเทศ พิธีไหว้ครูซึ่งสถาบันการศึกษาแต่ละแห่ง มักเลือกเอาวันพฤหัส ในช่วงเริ่มต้นของการเปิดภาคเรียน ซึ่งตามความเชื่อโดยทั่วไปของไทยถือว่า วันพฤหัสบดี คือ วันครู ในวันดังกล่าวทางโรงเรียนจะจัดพิธีไหว้ครูให้นักเรียนแต่ละห้องจัดทำพานดอกไม้และธูปเทียนเพื่อน้อมระลึกถึงพระคุณครู
บางโรงเรียนอาจจัดกิจกรรมกล่าวระลึกถึงพระคุณของครู ซึ่งจะรวมทั้งศิษย์เก่า ศิษย์ใหม่ มาในวันเดียวกัน เป็นการทำกิจกรรมร่วมกัน การจัด กิจกรรมจัดเพื่อความสามัคคีระหว่างผู้ปกครองกับคุณครู ในวันครูนั้น อาจจะเป็นการแข่งขันกีฬาเพื่อความสามัคคี หรืองานเฉลิมฉลองต่างๆ ซึ่งจะช่วยสานสัมพันธ์ที่ดี ระหว่างผู้ปกครองและครู รวมถึงเด็กๆ อีกด้วย