อดีตที่ปรึกษา WHO จี้รัฐจัดระบบไรเดอร์ใหม่ ไร้สวัสดิการ-ตาย-เจ็บพุ่ง
อดีตที่ปรึกษา WHO -นักวิชาการ จี้รัฐบาลดูแลคุณภาพชีวิตแรงงานไรเดอร์เป็นของขวัญปีใหม่ เผยผลการศึกษาอัตราการเสียชีวิต บาดเจ็บ สูงขึ้น หวังลดอันดับอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ของไทยหลังจากที่ไทยครองแชมป์ตายสูงสุดในโลกมาแล้ว 38 ปี
14 ธันวาคม 2566 พญ.ชไมพันธ์ สันติกาญจน์ อดีตที่ปรึกษาประจำองค์การอนามัยโลก ภาคพื้นเอเชียอาคเนย์ด้านป้องกันการบาดเจ็บและภาวะพิการ และผู้รับผิดชอบโครงการ ขับเคลื่อนสังคมไทยสู่ผู้ใช้จักรยานยนต์ปลอดภัย เปิดเผยว่า ในฐานะองค์กรและนักวิชาการที่ทำงานด้านอุบัติเหตุและการบาดเจ็บโดยเฉพาะอุบัติเหตุที่เกิดกับผู้ใช้รถจักรยานยนต์
อยากขอของขวัญปีใหม่จากรัฐบาลในการร่วมรณรงค์ ผลักดันและออกมาตราการในการลดอัตราการบาดเจ็บและเสียชีวิตจากอุบัติเหตุรถจักรยานยนต์ให้ได้จากที่ไทยครองแชมป์ตายสูงสุดในโลกมา 38 ปีแล้ว
สถานการณ์ที่น่าห่วงขณะนี้ คือ ตัวเลขการบาดเจ็บและเสียชีวิตที่เพิ่มสูงขึ้นของกลุ่มแรงงานนอกระบบที่ไม่ได้รับการคุ้มครองอย่าง ไรเดอร์ และมอร์เตอร์ไซค์รับจ้าง โดยเฉพาะกลุ่มมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างในกทม.ที่มีมากกว่า 80,000 คน โดยมีวินมอร์เตอร์ไซค์กระจายอยู่ทั่วกรุงเทพมากกว่า 5,500 วิน
ด้าน ผศ.ดร.พฤกษ์ เถาถวิล อาจารย์คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี หัวหน้าโครงการศึกษา "งานสวัสดิการไรเดอร์" ระบุว่า ไรเดอร์ถือเป็นแรงงานกลุ่มใหม่ที่ไม่ได้รับความคุ้มครอง มีการศึกษาสถิติอุบัติเหตุระหว่างการทำงานของกลุ่มนี้ พบว่า สถิติการเกิดอุบัติเหตุเพิ่มสูงขึ้น บาดเจ็บ พิการ และเสียชีวิตสูงขึ้นจนน่าตกใจ สร้างผลกระทบกับทั้งตัวไรเดอร์ คนในครอบครัว และผู้ใช้รถใช้ถนคนอื่นๆ
หัวหน้าโครงการศึกษา "งานสวัสดิการไรเดอร์" ให้ข้อมูลว่า ปัญหาไม่ได้เกิดจากตัวไรเดอร์เพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากระบบการทำงานแพลตฟอร์ม ที่เจ้าของแอพพลิเคชั่น อ้างว่าตัวเองเป็นเพียงผู้ให้บริการเทคโนโลยีที่ไรเดอร์ดาวน์โหลดมาใช้เอง และยอมรับเงื่อนไขการให้บริการเอง โดยเรียกไรเดอร์ว่าเป็น "ผู้รับจ้างอิสระ"
ส่วนผู้ให้บริการแอปฯ ไม่ใช่นายจ้าง เมื่อเกิดอุบัติเหตุหรือความผิดพลาดใดๆไรเดอร์ต้องรับผิดชอบตัวเอง และกำหนดการจ่ายค่าจ้างเป็นรายชิ้น สามารถปรับลดค่ารอบได้
นอกจากนี้ ยังมีระบบระบบวิเคราะห์พฤติกรรมผู้ใช้ หรือที่ไรเดอร์เรียกว่าอัลกอริทึ่มให้ลูกค้าประเมินความพึงพอใจ หากไรเดอร์ขยัน ระบบจะประประเมินและจ่ายงานให้มากขึ้น ใครไม่ขยันระบบก็ไม่จ่ายงานให้
ทั้งหมดนี้เป็นตัวกระตุ้นให้ไรเดอร์ทำงานหนักขึ้น ค่ารอบลดลง ทำให้ต้องวิ่งงานมากขึ้นเพื่อให้ได้เงินมากขึ้นส่งผลให้ต้องอยู่บนถนนวันละกว่า 10 ชั่วโมง พอรีบก็ขับรถเกิดอุบัติเหตุ ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นไรเดอร์ต้องรับผิดชอบเอง
ขณะที่เจ้าของแอพฯ กลับไม่ได้จ่ายอะไรเลยเอาแต่ผลประโยชน์ ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วปฏิเสธไม่ได้เลยว่าผู้ให้บริการแอพฯ ก็ถือเป็นนายจ้าง แต่เอาเทคโนโลยีมาซ่อนตัวอยู่ข้างหลังเพื่อปฏิเสธความรับผิดชอบทั้งหมด เป็นเรื่องที่รัฐบาลไม่ควรปล่อยให้ผิดที่ผิดทาง โดยต้องยอมรับว่านี่คือการจ้างงานรูปแบบหนึ่ง ที่ต้องได้รับการคุ้มครองสิทธิสวัสดิการ
ทั้งนี้ ข้อมูลจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ระบุว่า ในปี 2565 มีกลุ่มไรเดอร์เกิดอุบัติเหตุ 81 ครั้ง เสียชีวิต 28 ราย บาดเจ็บอีก 36 ราย ขณะที่มอร์เตอร์ไซค์รับจ้างแม้จะยังไม่มีตัวเลขที่ชัดเจนเพราะบางครั้งมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างก็เป็นไรเดอร์ด้วย และ ไรเดอร์ก็เป็นมอร์เตอร์ไซค์รับจ้างด้วย แต่ไม่ว่าจะเป็นอะไร คนกลุ่มนี้ เปรียบเสมือนคนชายขอบของเมืองที่ไม่ได้รับการคุ้มครองหรือดูแลอย่างดีพอ
สำหรับสาเหตุการเกิดอุบัติเหตุของกลุ่มไรเดอร์และมอร์เตอร์ไซค์รับจ้าง มีหลายสาเหตุ ทั้ง การขาดทักษะการขับขี่ โดยเฉพาะทักษะคาดการณ์ความเสี่ยง ทั้งๆที่ ต้องทำงานแข่งกับเวลาขับเร็ว ย้อนศร ขับบนทางเท้า ใช้โทรศัพท์ขณะขับขี่ ทำงานแข่งกับความเร็วและเวลา เส้นทางที่ไม่คุ้นชิน และ ถนนที่ไม่เอื้อต่อการขับขี่รถจักรยานยนต์ พญ.ชไมพันธ์ อดีตที่ปรึกษา WHO กล่าวทิ้งท้าย