ทำไม ยุโรป อเมริกา นับถือพุทธ

ขึ้นตัวโปรย แบบตั้งคำถาม ว่าทำไม ยุโรป-อเมริกา จึงนับถือพุทธศาสนา ก็อย่าเพิ่งดีใจ หมายไปว่า คือพุทธศาสนา แบบประเทศไทยคนทั่วไป เมื่อพูดถึงคำว่าพระพุทธศาสนา ก็จะมองเพียงแค่เหลี่ยมเดียว คือศาสนาพุทธ แบบเถรวาท ที่ประเทศไทย นับถืออยู่

 

 

สิ่งที่ถูกต้อง เมื่อพูดถึงคำว่า พระพุทธศาสนา ก็จะต้องรวมหมายถึง แบบนิกายเถรวาทและแบบนิกายมหายาน จึงจะครบองค์ประกอบแห่งความเป็นพระพุทธศาสนาที่สมบูรณ์

องค์ความรู้เป็นท่อนๆ แถมตัดแปะ ตลอดทั้งไปสร้างความเชื่อใหม่ๆ ว่าอะไรที่ผิดจากความเชื่อของทางเถรวาท ไม่ใช่พุทธศาสนา นี่คือ ความบาปที่สร้างขึ้นโดยไม่รู้ตัว คือ จุดเริ่มต้นแห่งหายนะของการเรียนรู้พระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง

 

ในยุโรป และอเมริกา ผู้คนที่หันมาเคารพศรัทธาในพระพุทธเจ้า ต่างก็ได้เรียนรู้ พระพุทธศาสนาผ่าน นิกายมหายาน มากกว่าเถรวาท ที่เราได้รับข่าวสาร การนับถือพระพุทธศาสนาทั้งชาวยุโรปและอเมริกา ว่ามีจำนวนค่อนข้างมาก แม้ในอิตาลีก็ตามล้วนแล้วแต่เป็นพระพุทธศาสนานิกายมหายานทั้งสิ้น แม้แต่ในประเทศฝรั่งเศส หมู่บ้านพลัม ของท่านติสนัทฮันห์ พระภิกษุชาวเวียดนาม ก็เป็นพุทธศาสนานิกายมหายาน ในฝั่งลัทธิเซน

 

 

เคยมีความสงสัยว่าประเทศที่พัฒนาแล้วอย่างฝั่งยุโรปและอเมริกา เหตุใดจึงเลือกนับถือพระพุทธศาสนานิกายมหายานมากกว่าแบบเถรวาท คำตอบที่ได้ค่อนข้างชัดเจนก็คือ การเข้าถึงคำสอน ในเบื้องต้นค่อนข้างไม่ร้อยรัดเคร่งครัดมากเกินไป มิได้มากพิธีกรรมแบบจารีต ที่ยึดมั่นถือมั่นมากเกินไป ทุกอย่างเป็นไปตามบริบท ที่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ จึงทำให้เขาเกิดความรู้สึกว่า พุทธศาสนานิกายมหายาน อาจเป็นปรัชญาแนวคิดสำหรับการใช้ชีวิตมากกว่าคำว่าศาสนา

ทั้งที่ทุกๆ คำสอนก็อยู่ในคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น พุทธศาสนานิกายมหายานไม่ว่าจะเป็นแบบวัชรยาน หรือแบบเซน ต่างก็เน้นในเรื่องของความเมตตา ความกรุณา เป็นเรื่องสำคัญ มากกว่าการที่ไปยึดโยงกับคำว่าศีล แบบเถรวาท ตลอดทั้ง มีแนวคิดที่ว่า ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ที่เรามีความสุข แต่ไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน สังคมเดือดร้อนตัวเราเองเดือดร้อน นั่นแหละคือความเป็นปกติอันยิ่ง หรือที่นิยมเรียกกันว่าศีลนั่นเอง พอได้ยินแบบนี้ ฝรั่งทั้งหลายก็มองว่าเป็นเรื่องที่ง่ายไม่ต้องมาเป็นข้อๆ ที่แบบให้ยึดให้ถือ แต่นัยยะความเป็นจริง ก็คือสิ่งเดียวกัน ในบัญญัติแห่งศีลนั่นเอง

 

 

ผมจึงค่อนข้างชักชวนเชื้อเชิญ ชาวพุทธเถรวาทในประเทศไทย ให้ได้รู้จักกับพุทธศาสนานิกายมหายาน อยู่บ่อยครั้งเพราะได้ศึกษาแล้ว ทำให้เห็นได้ชัดว่า คำสอนในนิกายมหายาน แม้จะออกไปทางด้านปรัชญาแนวคิดต่างๆ ก็ตามแต่ก็สามารถน้อมนำเอาไปปฏิบัติได้โดยง่าย

และคำสอนอันสูงสุด ก็ยังเหมือนกับเถรวาทคือการไปสู่ภาวะนิพพาน คุรุทั้งหลายแห่งนิกายมหายาน ต่างสอนกันว่า พระพุทธศาสนาคือศาสนาแห่งความสุข เพราะคำสอนสูงสุด คือนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่งดังนั้นความสุขของผู้ที่เข้ามาสู่ พระพุทธศาสนานิกายมหายานจะมีตั้งแต่เบื้องต้นท่ามกลางและที่สุดเช่นเดียวกัน

 

 

ความสุขที่ได้ละเว้นจากการสร้างบาปกรรมทั้งปวง จากการเอาชีวิตผู้อื่นมาเป็นอาหารก็ดี การเบียดเบียนผู้อื่นให้เป็นทุกข์ ก็เป็นสิ่งที่มุ่งเน้นละเว้น เพราะทางมหายานนั้น สิ่งที่บาปที่สุด คือการที่ตัวเราเป็นต้นเหตุที่ทำให้ผู้อื่นเป็นทุกข์ ซึ่งทำข้อนี้ค่อนข้างลึกซึ้งเป็นอย่างยิ่ง

เราต้องมีความสำรวมในกาย การกระทำวาจา และจิตใจเป็นอย่างยิ่ง เพื่อไม่เป็นต้นเหตุที่ทำให้ผู้อื่นเป็นทุกข์เพราะเรา นี้เป็นธรรมตั้งแต่เบื้องต้น ตั้งแต่ท่ามกลางและที่สุด ที่ผู้ศึกษาพระพุทธศาสนานิกาย มหายาน ต้องเรียนรู้และน้อมนำ เอามาปฏิบัติ

 

 

ลึกขึ้นไปอีกก็คือการรักษาจิต เน้นที่จิตให้เกิดความผ่องแผ้ว อยู่เนืองๆ ในทางเถรวาทก็มีสอนเรื่องจิตเช่นเดียวกัน อาทิ จิตที่ฝึกดีแล้วย่อมนำสุขมาให้ จิตที่อบรมดีแล้วย่อมนำสุขมาให้ เป็นต้น

ดังนั้นเพื่อความสมบูรณ์แบบ ถ้ามีโอกาสเรียนรู้ พระพุทธศาสนา นิกายมหายานขอแนะนำให้เรียนรู้ในนิกายเซน ในรูปแบบของ พระโพธิธรรม ตั๊กม้อ เป็นต้น ซึ่งทุกๆ แนวคิดใกล้เคียง กับความเป็นมนุษย์และน้อมนำเอามาปฏิบัติได้โดยง่าย ซึ่งขอให้ติดตามอ่านในทำมาธรรมะ จะน้อมนำมาเขียนเป็นตอนๆ แล้วท่านจะมองเห็นแนวคิดบางอย่าง ที่สามารถยกระดับจิตได้โดยไม่ต้องผ่านพิธีกรรม หรือจารีตที่ต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัด แต่อย่างใดเลย