ชำแหละ ร่าง พ.ร.บ. กัญชา กัญชง ฉบับปรับปรุงใหม่ "ใครได้-ใครเสีย" 

ขณะนี้อยู่ในช่วงที่ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข เปิดรับฟังความคิดเห็นของประชาชนเกี่ยวกับร่าง พ.ร.บ.กัญชา กัญชง ฉบับใหม่ ซึ่งมีทั้งผู้ที่เห็นด้วยและฝ่ายเห็นต่างที่ออกมาร่วมแสดงความเห็นต่อร่างกฎหมายฉบับนี้

ประชาชนที่สนใจสามารถเข้าไปร่วมแสดงความคิดเห็นผ่านทางเว็บไซต์ กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้  www.dtam.moph.go.th ถึงวันที่ 23 มกราคม 2567 จากนั้นจะมีการสรุปเสนอรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขเพื่อพิจารณาพร้อมเสนอคณะรัฐมนตรี (ครม.) ให้ความคิดเห็นต่อไป   

"ฐานเศรษฐกิจ" สรุปสาระสำคัญของร่างกฎหมายฉบับนี้บางส่วนมาไว้ให้ ดังนี้ 

ร่างพ.ร.บ.กัญชา กัญชง ฉบับใหม่นี้มีทั้งหมด 76 มาตรา มี 10 หมวด และ 1 บทเฉพาะกาล

มาตรา 1- 5 ได้กำหนดนิยามและความหมายต่าง ๆ ในการใช้กัญชา กัญชง หรือ สารสกัดเป็นวัตถุดิบหรือส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์สมุนไพร ยา อาหาร เครื่องสำอาง การผลิต นำเข้า ส่งออก จำหน่ายและการโฆษณา

รวมถึงกำหนดนิยามของผู้รับอนุญาติ และ "ผู้อนุญาต" โดยกำหนดให้ "อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก" หรือผู้ซึ่งอธิบดีกรมการแพทย์และการแพทย์ทางเลือกมอบหมายเป็นผู้อนุญาต เป็นต้น 

หมวด 1 บททั่วไป

ว่าด้วยเรื่องของการยื่นคำขออนุญาต ครอบคลุมตั้งแต่การอนุญาต การออกใบอนุญาตและใบแทนใบอนุญาต การต่ออายุใบอนุญาต การสั่งการ การแจ้ง รวมถึงทั้งการออกใบเสร็จรับเงินค่าธรรมเนียมตามพระราชบัญญัติฉบับนี้ ให้ดำเนินการโดยวิธีทางอิเล็กทรอนิกส์ตามที่รัฐมนตรีกำหนด

การพิจารณาอนุญาต การออกใบอนุญาต การต่ออายุใบอนุญาต และการแก้ไขเปลี่ยนแปลงใบอนุญาต กำหนดให้ผู้อนุญาตต้องดำเนินการให้แล้วเสร็จภายใน 60 วันนับแต่วันที่ได้รับคำขอแล้วแต่กรณี เว้นแต่มีเหตุจำเป็นให้ผู้อนุญาตมีหนังสือแจ้งผู้ขออนุญาตขยายระยะเวลาออกไปได้ไม่เกิน 30 วัน เป็นต้น 

หมวด 2 คณะกรรมการกัญชา กัญชง 

กำหนดให้มี "คณะกรรมการกัญชา กัญชง" 1 คณะ โดยมี รมว.สาธารณสุข เป็นประธาน ปลัดกระทรวง เป็น รองประธาน มีกรรมการโดยตำแหน่ง  และกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ รวมถึงตัวแทนจากภาคเอกชนด้วย

กำหนดคุณสมบัติและวาระการดำรงตำแหน่ง รวมถึงอำนาจหน้าที่ของ คณะกรรมการ เช่น มีสัญชาติไทยและอายุไม่ต่ำกว่า 35 ปี ไม่มีลักษณะต้องห้าม อาทิ เป็นบุคคลล้มละลายหรือเคยเป็นบุคคลล้มละลายทุจริต, เคยได้รับโทษจำคุกโดยคำพิพากษาถึงที่สุดให้จำคุก และพ้นโทษมายังไม่ถึงสองปีนับถึงวันที่ได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิ คณะกรรมการฯ มีวาระดำรงตำแหน่งคราวละไม่เกิน 3 ปี เป็นต้น

หมวด 3 การขออนุญาตและการอนุญาต

กำหนดให้ผู้ประสงค์จะเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง ผลิต นำเข้า ส่งออก หรือจำหน่าย กัญชา กัญชง หรือสารสกัด เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์และสุขภาพ และสร้างมูลค่าในเชิงเศรษฐกิจ ต้องได้รับใบอนุญาตจากผู้อนุญาต ตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะกรรมการกำหนดโดยต้องไม่กีดกันหรือผูกขาดทางการค้า

การขอรับใบอนุญาตเพาะปลูกกัญชา - กัญชง แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ 

• พื้นที่ขนาดเล็ก ไม่เกิน 5 ไร่ 
• พื้นที่ขนาดกลาง เกิน 5 ไร่ขึ้นไปแต่ไม่เกิน 20 ไร่ 
• พื้นที่ขนาดใหญ่  เกิน 20 ไร่ขึ้นไปแต่ไม่เกิน 400 ไร่

โดยผู้ขอรับใบอนุญาต สำหรับบุคคลทั่วไป ต้องมีสัญชาติไทย อายุไม่ต่ำกว่า 20 ปี มีถิ่นที่อยู่ในราชอาณาจักร และไม่มีลักษณะต้องห้ามตามที่กำหนด นิติบุคคลที่มีสัญชาติไทย มีสำนักงานตั้งอยู่ในไทย ต้องไม่มีลักษณะต้องห้ามตามที่กำหนด รวมถึงตัวแทนของนิติบุคคลหรือผู้ที่มีอำนาจทำการแทนนิติบุคคลดังกล่าว เป็นต้น ใบอนุญาตมีอายุ 3 ปีสามารถยื่นคำขอต่ออายุใบอนุญาตก่อนวันที่ใบอนุญาตสิ้นอายุ 

หมวด 4 หน้าที่ของผู้รับอนุญาต 

กำหนดจัดให้มีสถานที่เพาะปลูก ผลิต นำเข้า ส่งออกหรือจำหน่าย แล้วแต่กรณี และสถานที่จัดเก็บที่มีมาตรการรักษาความปลอดภัยจากบุคคลอื่นที่ไม่เกี่ยวข้อง

กำหนดให้จัดทำบัญชีรับจ่ายตามที่ได้ใบอนุญาตและเสนอรายงานต่อ ผู้อนุญาตทราบทุก 3 เดือน เป็นต้น 

หมวด 5 การพักใช้ใบอนุญาต การเพิกถอนใบอนุญาต และการเลิกกิจการ 

เมื่อปรากฎแก่พนักงานเจ้าหน้าที่ว่า ผู้รับอนุญาตไม่ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์เงื่อนไขที่กำหนดภายในระยะเวลาที่พนักงานเจ้าหน้าที่กำหนดให้พนักงานเจ้าหน้าที่รายงานต่อผู้อนุญาติ เพื่อพิจารณาสั่งพักใช้ใบอนุญาต เป็นต้น

หมวด 6 การโฆษณา

ห้ามผู้ใดโฆษณาหรือทำการสื่อสารการตลาดเกี่ยวกับช่อดอกหรือยางของกัญชา กัญชง หรือ สารสกัด หรือ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกี่ยวข้องกับการสูบกัญชา และกำหนดให้ต้องไม่ใช้ข้อความที่ไม่เป็นธรรมต่อผู้บริโภคหรือผู้ใช้ข้อความที่อาจก่อให้เกิดผลเสียต่อสังคมเป็นส่วนรวม เช่น

ข้อความเท็จหรือเกินความจริง, ข้อความโอ้อวดสรรพคุณเกินจริงว่า สามารถบำบัดรักษา บรรเทา หรือป้องกันโรคหรือเจ็บป่วยได้อย่างศักดิ์สิทธิ์หรือตามความเชื่อส่วนบุคคล หรือใช้ถ้อยคำอื่นใดที่มีความหมายในทำนองเดียวกัน เป็นต้น 

หมวด 7 การอุทธรณ์ 

กรณีผู้อนุญาตไม่ออกใบอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้ต่ออายุใบอนุญาต ผู้ขอรับใบอนุญาต หรือผู้ขอต่ออายุใบอนุญาต มีสิทธิอุทธรณ์เป็นหนังสือต่อรัฐมนตรีภายใน 30 วัน โดยรัฐมนตรีพิจารณาอุทธรณ์ให้แล้วเสร็จภายใน 90 นับแต่วันที่ได้รับอุทธรณ์ หากมีเหตุจำเป็นไม่สามารถพิจารณาให้แล้วเสร็จได้ภายในระยะเวลาดังกล่าว ให้มีหนังสือแจ้งให้ผู้อุทธรณ์ทราบ โดยสามารถขยายระยะเวลาการพิจารณาได้ไม่เกิน 30 วัน 

หมวด 8 การคุ้มครองบุคคลซึ่งอาจได้รับอันตรายจากการบริโภคกัญชา กัญชง หรือสารสกัดและการป้องกันการใช้กัญชา กัญชง หรือสารสกัดในทางที่ผิด

เช่น ห้ามจำหน่ายกัญชา กัญชงหรือสารสกัดเพื่อการบริโภค ไม่ว่าจะเป็นเพื่อประโยชน์ในทางการค้าหรือให้โดยมีสิ่งตอบแทนหรือผลประโยชน์อื่นใดหรือไม่ก็ตามแก่ผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี สตรีมีครรภ์ สตรีให้นมบุตร และบุคคลอื่นใดที่ประกาศกำหนดโดยความเห็นชอบของคณะกรรมการ 

ห้ามจำหน่ายกัญชา กัญชง หรือสารสกัดเพื่อการสันทนาการ รวมถึงการจำหน่ายโดยวิธีทางอิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น 

ห้ามจำหน่ายกัญชง กัญชา ตามสถานที่ต่าง ๆ ที่กำหนดไว้ อาทิ วัด สถานศึกษา หอพัก สวนสาธารณะ สวนสัตว์ สวนสนุก และสถานที่อื่นที่กำหนดไว้ตามความเห็นชอบของคณะกรรมการ อย่างไรก็ดี คณะกรรมการฯ อาจประกาศกำหนดระยะห่างจากสถานที่ดังกล่าวข้างต้นเพื่อมิให้มีการจำหน่ายภายในระยะห่างดังกล่าวก็ได้ เป็นต้น 

อย่างไรก็ดี ในหมวดนี้ไม่ใช้บังคับแก่การดำเนินการตามวัตถุประสงค์ ดังต่อไปนี้ เพื่อการรักษา บำบัด หรือบรรเทาอาการเจ็บป่วยภายใต้การกำกับดูแลของผู้ประกอบการวิชาชีพเวชกรรม ทันตกรรม การแพทย์แผนไทย

การแพทย์แผนไทยประยุกต์ การสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง แพทย์แผนจีน หรือ หมอพื้นฐานตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพการแพทย์แผนไทย รวมถึงการศึกษา วิเคราะห์หรือวิจัยที่ดำเนินการโดยหน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่ ศึกษาและวิจัยหรือจัดการเรียนการสอนทางการแพทย์ เภสัชศาสตร์ หรือวิทยาศาสตร์ เป็นต้น  

หมวด 9 พนักงานเจ้าหน้าที่

กำหนดขอบเขต อำนาจ หน้าที่ของพนักงานเจ้าหน้าที่ในการปฏิบัติงาน เช่น การเข้าไปในสถานที่เพาะปลูก สถานที่ผลิต สถานที่นำเข้า ส่งออก จำหน่าย ในเวลาทำการของสถานที่นั้น หรือเข้าไปในยานพาหนะที่บรรทุก เพื่อตรวจสอบหรือควบคุมเท่าที่จำเป็นตาม พ.ร.บ.ฉบับนี้ 

การมีหนังสือเรียกบุคคลมาให้ถ้อยคำ หรือส่งเอกสารหรือหลักฐานที่จำเป็นเพื่อประกอบการพิจารณาของพนักงานเจ้าหน้าที่ เป็นต้น รวมถึงการยึดหรืออายัดไว้ เป็นต้น

หมวด 10 บทกำหนดโทษ

กำหนดบทลงโทษผู้ใดเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชงโดยไม่ได้รับใบอนุญาตต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 1 -3 ปี ปรับไม่เกิน 20,000 -300,000 บาทหรือทั้งจำทั้งปรับ รวมถึงผู้ผลิต ส่งออก หรือจำหน่ายโดยไม่ได้รับใบอนุญาตต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 300,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ  

นำเข้า โดยไม่ได้รับใบอนุญาต ระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี ปรับไม่เกิน 500,000 บาทหรือ ทั้งจำทั้งปรับ เป็นต้น 

บทเฉพาะกาล มาตรา 73-76 

ในวาระเริ่มแรก ให้คณะกรรมการตามองค์ประกอบข้างต้น ปฏิบัติหน้าที่ไปพลางก่อนจนกว่าจะมีการแต่งตั้งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิที่เป็นองค์ประกอบของคณะกรรมการ ซึ่งต้องไม่เกิน 90 วันนับแต่วันที่กฎหมายฉบับนี้ใช้บังคับ 

ให้คณะกรรมการพิจารณาศึกษาประโยชน์และผลกระทบในการดูแลสุขภาพ ป้องกัน บำบัดโรค รักษาผู้ป่วย การศึกษาและพัฒนานวัตกรรมเพื่อประโยชน์ในการทบทวนและกำหนดนโยบายให้แล้วเสร็จภายใน 5 ปีนับแต่วันที่พ.ร.บ.นี้ใช้บังคับ 

เมื่อพ.ร.บ.มีผลใช้บังคับแล้ว ให้ผู้ที่เพาะปลูกเพื่อประโยชน์ทางการแพทย์และสุขภาพ และสร้างมูลค่าในเชิงเศรษฐกิจอยู่ก่อนวันที่กฎหมายมีผลใช้บังคับยื่นคำขอรับใบอนุญาตภายใน 60 วัน 

เมื่อพรบ.มีผลใช้บังคับแล้ว ให้ผู้ที่เพาะปลูก เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์และสุขภาพและสร้างมูลค่าในเชิงเศรษฐกิจ อยู่ในวันก่อนวันที่พ.ร.บ.มีผลใช้บังคับยื่นคำขอใบอนุญาตภายใน 60 วัน เป็นต้น 

ทั้งนี้ แนบท้ายร่างกฎหมายฉบับนี้ได้กำหนดอัตราค่าธรรมเนียมการขออนุญาตเพื่อเพาะปลูก ผลิต นำเข้า ส่งออก รวมถึงการนำเข้า ส่งออก เฉพาะคราว การจำหน่าย และการต่ออายุใบอนุญาตเอาไว้ด้วย 

อัตราค่าธรรมเนียม

• ใบอนุญาตเพาะปลูกกัญชาหรือกัญชง ฉบับละ 50,000 บาท
• ใบอนุญาตผลิตกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 50,000 บาท
• ใบอนุญาตนำเข้ากัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 100,000 บาท
• ใบอนุญาตส่งออกกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 10,000 บาท
• ใบอนุญาตนำเข้าเฉพาะคราว กัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 20,000 บาท
• ใบอนุญาตส่งออกเฉพาะคราว กัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 2,000 บาท
• ใบอนุญาตจำหน่ายกัญชา กัญชง หรือสารสกัด ฉบับละ 5,000 บาท
• การต่ออายุใบอนุญาต ครั้งละเท่ากับค่าธรรมเนียมใบอนุญาตนั้น

คลิกอ่านฉบับเต็ม ร่างพระราชบัญญัติกัญชา กัญชง พ.ศ....