รูัจัก “ทับลาน” ปมเฉือน 2.6 แสนไร่ ป่าลานมรดกโลกผืนสุดท้ายของไทย

เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคมที่ผ่านมา สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 1 (ปราจีนบุรี) ได้จัดประชุมรับฟังความคิดเห็นของผู้มีส่วนได้เสีย ชุมชนที่เกี่ยวข้อง และประชาชนทั่วไปเกี่ยวกับการปรับปรุงแนวเขต "อุทยานแห่งชาติทับลาน" จังหวัดปราจีนบุรี จังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดสระแก้ว ซึ่งหากมีการปรับปรุงแนวเขตใหม่นี้ จะทำให้อุทยานแห่งชาติทับลานมีเนื้อที่ลดน้อยลงประมาณ 265,286.58 ไร่ ตามแผนการปรับปรุงแนวเขตอุทยานแห่งชาติทับลานจากการสำรวจแนวเขตเมื่อปี 2543 ตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2566 เพื่อออกโฉนดที่ดินในพื้นที่เขตของสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.)

 

สืบเนื่องมาจากปัญหาการซ้อนทับพื้นที่ป่ากับที่ดิน ส.ป.ก.ในเขตวังน้ำเขียวซึ่งมีประวัติมาอย่างยาวนานและซับซ้อน เริ่มตั้งแต่การปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ตั้งแต่ปี 2518 ซึ่งเป็นนโยบายที่ส่งผลให้เกิดการอพยพชุมชนในพื้นที่มูลหลงและมูลสามง่าม เพื่อให้พื้นที่เหลือให้กับการก่อตั้งหมู่บ้านไทยสามัคคี แต่การกำหนดเขตแห่งอุทยานทับลานในปี 2524 ไม่ได้มีการสำรวจพื้นที่ก่อนการประกาศ ทำให้เกิดความขัดแย้งระหว่างชุมชนและเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติเกี่ยวกับสิทธิพื้นที่และการใช้ประโยชน์ของพื้นที่นั้นๆ

 

 

จวบจนปัจจุบัน ยังคงมีข้อพิพาทเกี่ยวกับ "อุทยานแห่งชาติทับลาน" และการตั้งคำถามเกี่ยวกับการใช้พื้นที่ป่าเพื่อเอื้อต่อประโยชน์ของนายทุน เกิดการบุกรุกในบางพื้นที่ที่เป็นเขตป่าสงวน และการออกเอกสารสิทธิโดยไม่คำนึงถึงความชัดเจนในการกำหนดเขตที่ดิน และทำให้เกิดความขัดแย้งเรื่องเขตพื้นที่ป่าและที่ดินในอำเภอวังน้ำเขียวอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในปัจจุบันยังไม่ได้มีแผนที่แบ่งเขตที่ดินที่ชัดเจน และยังคงมีความขัดแย้งเกี่ยวกับเขตพื้นที่ป่าและที่ดินอยู่ กระทบต่อการจัดการและการป้องกันทรัพยากรธรรมชาติ

 

ท่ามกลางความเคลื่อนไหวในสังคมไทยที่เพิ่มมากขึ้น โดย #saveทับลาน ขึ้นเป็นเทรนด์ยอดนิยมในแพลตฟอร์ม X ของประเทศไทย หลังคนจำนวนมากได้แสดงความคิดเห็นต่อการแบ่งแยกพื้นที่ผ่านโซเชียลมีเดียในช่องทางต่างๆ และแสดงความเป็นห่วงต่อการเพิกถอนพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลานตามแผนการดำเนินการปรับปรุงแผนที่แนวเขตที่ดินของรัฐแบบบูรณาการ มาตราส่วน 1 : 4000 (One Map) ที่อาจส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศ

 

• ทำความรู้จักอุทยานแห่งชาติทับลาน

อุทยานแห่งชาติทับลานตั้งอยู่ในพื้นที่ของสามจังหวัด คือ จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดปราจีนบุรี และจังหวัดสระแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ 1,387,375 ไร่ หรือ 2,235.80 ตารางกิโลเมตร เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับสองของประเทศไทย และเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มป่าดงพญาเย็น - เขาใหญ่ ซึ่งได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติจากยูเนสโก (UNESCO) ในปี พ.ศ. 2548

 

อุทยานแห่งชาติทับลานตั้งอยู่ในพื้นที่ที่ติดต่อกับเขตการปกครองของสามจังหวัด คือ สระแก้วที่อำเภอเมือง ตำบลโคกปี่ฆ้อง, ปราจีนบุรีที่อำเภอนาดี ตำบลบุพราหมณ์, แก่งดินสอ, และทุ่งโพธิ์, และนครราชสีมา ที่อำเภอปักธงชัย ตำบลอุดมทรัพย์, วังน้ำเขียว และครบุรี ตำบลลำเพียก, ครบุรีใต้, จระเข้หิน, และโคกกระชาย, อำเภอเสิงสาง ตำบลสระตะเคียน, โนนสมบูรณ์, และบ้านราษฎร์, วังน้ำเขียวที่ตำบลไทยสามัคคี, อุดมทรัพย์, และศาลเจ้าพ่อ มีเขตติดต่อทางทิศเหนือกับอำเภอครบุรี จังหวัดนครราชสีมา, ทิศตะวันออกกับอำเภอปะคำ และละหานทราย จังหวัดบุรีรัมย์, ทิศตะวันตกกับอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่, และทิศใต้กับอุทยานแห่งชาติปางสีดา

 

อุทยานแห่งนี้มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง ประกอบด้วยป่าดงดิบ ป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง ป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ และทุ่งหญ้า นอกจากนี้ยังเป็นถิ่นอาศัยของสัตว์ป่าหายากหลายชนิด เช่น เสือโคร่ง ช้างป่า และนกเงือก นอกจากนี้ยังมีพันธุ์ไม้มีค่าหลายชนิด เช่น ลานป่า พะยูง ชิงชัง ประดู่ แดง เต็ง 

 

 

• ความอุดมสมบูรณ์ของอุทยานแห่งชาติทับลาน

อุทยานแห่งชาติทับลานเป็นแหล่งกักเก็บน้ำและเป็นต้นน้ำของแม่น้ำสำคัญหลายสาย เช่น แม่น้ำนครนายก, แม่น้ำปราจีนบุรี, แม่น้ำลำตะคอง, แม่น้ำมวกเหล็ก, และแม่น้ำมูล สภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์ในอุทยานช่วยในการรักษาความชุ่มชื้นของดินและการเก็บกักน้ำในพื้นที่ นอกจากนี้ยังช่วยในการป้องกันการกัดเซาะของดินและการเกิดน้ำท่วมในพื้นที่ราบล่างในฤดูฝน

 

การรักษาความหลากหลายทางชีวภาพในอุทยานแห่งชาติทับลานเป็นสิ่งสำคัญต่อการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมในระดับโลก เนื่องจากพื้นที่นี้มีความสำคัญสูงสุดสำหรับการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพตามเกณฑ์ของการขึ้นทะเบียนมรดกโลกทางธรรมชาติ

 

อุทยานแห่งชาติทับลานมีลักษณะภูมิประเทศที่หลากหลายอย่างมาก ภูเขาในพื้นที่มีความสูงต่างกัน โดยเขาละมั่งเป็นยอดเขาที่สูงที่สุดที่ประมาณ 992 เมตรจากระดับทะเลปานกลาง และมีทิวเขายาวต่อเนื่องที่สร้างเป็นเหวและหุบเขาตามธรรมชาติ พื้นที่นี้มีหลายแหล่งน้ำจากลำธารหลายสายเช่น ห้วยขมิ้น, ห้วยปลาก้าง, ห้วยคำแช, และห้วยมูลสามง่าม ทำให้มีความอุดมสมบูรณ์ทางน้ำและสภาพแวดล้อมสำหรับสัตว์ป่าและพืชต่างๆ ในพื้นที่

 

นอกจากป่าไม้และแหล่งน้ำแล้ว แร่ธรรมชาติในอุทยานแห่งชาติทับลานมีหินต่างๆ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มหินโคราช ซึ่งประกอบด้วยหินตะกอนสีแดงที่สะสมตัวจากกระบวนการทางน้ำในยุคมหายุค นอกจากนี้ยังมีหินต่างๆ เช่น หินลาด, หินภูกระดึง, หินพระวิหาร, หินเสาขัว, หินภูพาน, หินโคกกรวด, และหินมหาสารคามที่มีการกระจายตัวไปทั่วทั้งพื้นที่

 

ดินในพื้นที่ทำให้เกิดความอุดมสมบูรณ์สำหรับการเจริญเติบโตของพืชและการใช้ประโยชน์อื่นๆ อย่างไรก็ตามมีพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่มประมาณ 36.85% ของพื้นที่อุทยาน โดยเฉพาะพื้นที่เสี่ยงภัยดินถล่มในระดับสูงประมาณ 2.57%

 

ลุ่มน้ำในพื้นที่สำคัญประกอบด้วยลุ่มน้ำมูลและลุ่มน้ำปราจีนบุรี มีแหล่งน้ำสาขาอีกหลายแห่งเช่น ลุ่มน้ำมูลตอนบน, ลุ่มน้ำลำแซะ, ลุ่มน้ำลำปลายมาศ, และลุ่มน้ำแม่น้ำหนุมาน อุทยานยังมีอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ 4 แห่ง เช่น อ่างเก็บน้ำมูลบน, อ่างเก็บน้ำลำแซะ, อ่างเก็บน้ำนฤบดินทรจินดา, และอ่างเก็บน้ำลำปลายมาศ

 

สิ่งมีชีวิตในอุทยานแห่งชาติทับลานมีความหลากหลายทั้งพืชและสัตว์ป่า เช่น ป่าดิบชื้น, ป่าดิบแล้ง, ป่าเบญจพรรณ, และป่าเต็งรัง มีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม, สัตว์เลื้อยคลาน, สัตว์สะเทินน้ำและบก, นกต่างๆ, และปลาต่างๆ รวมถึงมีการบันทึกพบแมลงป่าไม้มากมายอีกด้วย

 

• ทำไม "อุทยานแห่งชาติทับลาน" กลายเป็นประเด็นถกเถียง?

หลังจากการรายงานข่าวเกี่ยวกับปัญหาการซ้อนทับพื้นที่ป่ากับพื้นที่ ส.ป.ก. ในเขตวังน้ำเขียว ได้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวาง โดยมีทั้งกลุ่มที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย

 

กลุ่มที่เห็นด้วยมองว่าการให้สิทธิถือครองที่ดิน ส.ป.ก. เป็นเรื่องดี เพราะช่วยให้ชาวบ้านมีพื้นที่ทำกินและพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชน ในขณะที่กลุ่มที่ไม่เห็นด้วยกังวลว่า การให้สิทธินี้อาจเปิดช่องให้มีการเปลี่ยนมือที่ดินเอื้อไปยังนายทุนรายใหญ่ และการใช้โครงการ One Map ที่อ้างอิงเส้นแนวเขตสำรวจปี พ.ศ. 2543 อาจนำไปสู่การเพิกถอนอุทยานแห่งชาติทับลาน ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อแหล่งมรดกโลกทางธรรมชาติ เกิดการทำลายระบบนิเวศและสัตว์ป่า จากการใช้ที่ดินในรูปแบบสิ่งปลูกสร้างและการเกษตร การขุดถม และการตัดไม้ ทำให้ดินเสื่อมคุณภาพและเกิดน้ำท่วมในพื้นที่ราบล่างในฤดูฝน นอกจากนี้ยังส่งผลกระทบต่อการระบายน้ำ คุณภาพน้ำ 

 

ทางด้าน นายชัยวัฒน์ ลิ้มลิขิตอักษร ผู้อำนวยการสำนักอุทยานแห่งชาติ เปิดเผยว่า ทับลานเป็นพื้นที่ที่มีกลุ่มทุนเข้าไปมากที่สุด มีการซื้อขายที่ดินและสร้างโรงแรม รีสอร์ต โดยมีการดำเนินคดีมาโดยตลอด นอกจากนี้ยังมีการเจรจาระหว่างกลุ่มการเมืองและกลุ่มทุนกับผู้ต้องหากว่า 400 ราย เพื่อขอซื้อขายโรงแรมและรีสอร์ตในราคาถูก

 

อย่างไรก็ตาม ประเด็น "อุทยานแห่งชาติทับลาน" ยังคงเป็นประเด็นที่ถูกพูดถึงอย่างต่อเนื่อง รอผลจากเสียงของประชาชนว่ามีความเห็นอย่างไรต่อแผนการเพิกถอนพื้นที่อุทยานแห่งชาติทับลานกว่า 2.6 แสนไร่ในครั้งนี้  โดยกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืชเปิดรับฟังความคิดเห็นระหว่างวันที่ 28 มิถุนายน – 12 กรกฎาคม 2567 นี้