"เทศกาลกินเจ" หรือบางแห่งเรียกว่า ประเพณีถือศีลกินผัก ตามปฏิทินจีน จะเริ่มตั้งแต่วันขึ้น 1 ค่ำ ถึง ขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 สำหรับเทศกาลกินเจ 2564 ปีนี้ตรงกับวันที่ 6 ตุลาคม - 14 ตุลาคม 2564 รวมเป็นเวลา 9 วัน 9 คืน แต่โดยทั่วไปคนที่กินเจเป็นประจำทุกปีจะต้องล้างท้องก่อนวันกินเจ
"กินเจ" ดีอย่างไร
กินเพื่อสุขภาพ : อาหารเจเป็นอาหารประเภทชีวจิต เมื่อกินติดต่อกันไปช่วงเวลาหนึ่งจะทำให้ร่างกายเกิดการปรับตัวให้อยู่ในสภาวะสมดุล ช่วยขับพิษของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้ ปรับระบบไหลเวียนโลหิต ระบบทางเดินอาหารให้มีเสถียรภาพ อีกทั้งยังเชื่อกันว่าการงดบริโภคเนื้อสัตว์ จะช่วยปรับหยินและหยางในร่างกายให้สมดุลมากยิ่งขึ้น
กินเจได้บุญใหญ่ : เนื่องจากอาหารที่เรากินอยู่ในชีวิตประจำวัน ประกอบด้วยเลือดเนื้อของสรรพสัตว์ ผู้ที่กินเจจึงได้ละเว้นการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ถือเป็นการสร้างบุญ ช่วยชำระล้างใจให้ใสสะอาด ทำให้จิตใจผ่องใสมากขึ้น
กินเจ เพื่อละเว้นกรรม : ที่เกิดจากการฆ่าสัตว์ตัดชีวิต แม้ว่าจะไม่ได้เป็นผู้ลงมือฆ่าก็ตาม แต่การซื้อจากผู้อื่นก็เหมือนกับการจ้างฆ่าเพื่อการบริโภค การงดบริโภคเนื้อสัตว์ จึงเป็นการช่วยชีวิตสัตว์นับพันนับหมื่นชีวิต ช่วยลดกรรมของเราได้มากขึ้น
ทำไมต้อง "ล้างท้อง" ก่อนกินเจ
การล้างท้องก่อนถึงวันเริ่มต้นกินเจ ก็เพื่อให้ร่างกายชำระล้างเนื้อสัตว์และอาหารคาวต่างๆ ที่ตกค้างอยู่ในร่างกายออกไปให้หมด ให้ร่างกายค่อยๆ ปรับสภาพ รับอาหารแบบใหม่ที่ไม่มีเนื้อสัตว์ ร่างกายจะได้คุ้นชินและย่อยอาหารได้ดี อีกทั้งความเชื่อทางศาสนาพุทธนิกายมหายาน การล้างท้องเป็นการเตรียมร่างกายให้บริสุทธิ์ผ่องใสทั้งภายในและภายนอก ให้พร้อมสู่การเริ่มต้น "ถือศีลกินผัก"ตามประเพณี โดยส่วนใหญ่จะเริ่มล้างท้องกันก่อนช่วงกินเจประมาณ 1-2 วัน
การล้างท้องก่อนกินเจ ข้อมูลจากกรมอนามัย ระบุว่าวิธีที่ถูกต้องควรจะ"ล้างท้อง"ก่อนกินเจ อย่างน้อย 2-3 วัน และต้องค่อยๆปรับอาหารไปทุกๆ มื้อ ไม่ควรเปลี่ยนอาหารแบบทันทีทันใด โดยมีคำแนะนำ ดังนี้
1. ก่อนกินเจ 2 วัน ให้เริ่มปรับเมนูอาหารทีละน้อย ในแต่ละมื้อ โดยเปลี่ยนจากการทานเนื้อแดง เช่น เนื้อหมู เนื้อวัว มาทานเป็นเนื้อปลา เนื้อไก่ ไข่ นมวัว ทดแทน
2. ก่อนกินเจ 2 วัน อาหารในแต่ละมื้อให้เพิ่มผักผลไม้มากขึ้น ปรับเนื้อปลาหรือไข่ให้น้อยลง
3. ก่อนกินเจ 2 วัน ควรเน้นทานถั่วต่างๆ เพิ่มในมื้ออาหาร เพื่อให้ระบบย่อยอาหารเริ่มปรับตัว
4. ก่อนกินเจ 1 วัน ให้เริ่มงดเนื้อสัตว์ และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ทุกชนิด (งดปลา ไก่ ไข่ นมวัว)
5. ก่อนกินเจ 1 วัน เน้นกินผัก ผลไม้ ธัญพืช ถั่วต่างๆ นมถั่วเหลือง เต้าหู้ เห็ดต่างๆ ให้มากขึ้น หรือใช้ โปรตีนเกษตร มาปรุงในเมนูอาหารเจก็ได้ ช่วยให้กินเจได้ง่ายและสะดวกมากขึ้น
6. กินเจวันแรก ให้เริ่มกินอาหารเจทุกมื้อ แต่ควรเลือกอาหารเจที่ดีต่อสุขภาพ เลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง เลี่ยงอาหารที่หวานเกินไป เน้นผักผลไม้ให้มาก หลีกเลี่ยงหมี่กึง(กลูเตนสูง คนแพ้กลูเตนทานไม่ได้) เน้นโปรตีนเกษตร เส้นบุก วุ้นเส้น ข้าวกล้อง และอย่าลืมกินเห็ดและถั่วเพื่อเสริมโปรตีนให้ร่างกาย
7. ร่างกายแต่ละคนปรับตัวได้ไม่เท่ากัน บางคนแม้ว่าจะล้างท้องก่อน "กินเจ" อย่างถูกต้อง แต่ก็ยังรู้สึกวิงเวียน และหิวบ่อยในช่วงกินเจ โดยเฉพาะคนที่เริ่มกินเจเป็นปีแรก ดังนั้นหากกินเจปีแรกก็อย่าเพิ่งเคร่งจนเกินไป ให้กินเจสัก 3 วันหรือ 5 วันก่อนก็ได้ ในปีถัดๆ ไปจึงค่อยๆ ทำให้ครบ 9 วัน เป็นต้น
หลังจากจบเทศกาลกินเจทั้ง 9 วันแล้ว วิธีการ "ออกเจ" ก็สำคัญเช่นกัน โดยในช่วง 2 วันแรกหลังออกเจ ควรกินอาหารอ่อนๆ ที่ย่อยง่าย ประเภทเนื้อปลา ไข่ นม ให้หลากหลายครบ 5 หมู่ เลี่ยงอาหารย่อยยาก เนื้อวัว เนื้อหมู จนกว่าจะครบ 4-6 วัน ส่วนผักต่างๆ แป้ง ไขมัน กินได้ปกติ
อ้างอิง : สำนักสารนิเทศ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข
: สสส.