กรมชลฯ ปรับปรุงเขื่อนลำปาว เพื่อพื้นที่บริหารน้ำอีก 1 แสนไร่

เขื่อนลำปาว เป็นเขื่อนดินขนาดใหญ่ตั้งอยู่ที่อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ เพื่อปิดกั้นลำน้ำปาวและห้วยยางที่บ้านหนองสองห้อง ตำบลลำคลอง อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ โดยเริ่มดำเนินการก่อสร้างเมื่อปี 2506 และเริ่มกักเก็บน้ำในปี 2511 รวมแล้วมีอายุการใช้งานถึง 55 ปี

ทั้งนี้ เขื่อนลำปาวมีความยาวถึง 7,800 เมตร มีระบบส่งน้ำรวมพื้นที่ชลประทานทั้งโครงการ 306,963 ไร่ โดยในช่วงการใช้งานของเขื่อนลำปาวที่ผ่านมาได้มีการปรับปรุงไปแล้ว 2 ครั้ง โดยครั้งแรกปรับปรุงเมื่อปี 2533 เพื่อเพิ่มความจุจาก 990 ล้านลูกบาศก์เมตร เป็น 1,430 ล้านลูกบาศก์เมตร และการปรับปรุงครั้งที่ 2 เมื่อปี 2554 เพิ่มความจุจาก 1,430 ล้านลูกบาศก์เมตร เป็น 1,980 ล้านลูกบาศก์เมตร ซึ่งเป็นการเพิ่มความจุส่งน้ำในพื้นที่เดิม

นอกจากนี้ได้เกิดสภาพปัญหาขาดแคลนน้ำต้นทุนฤดูทำนาปีและฤดูแล้ง ปัจจุบันทำนาปรัง 100% รวมทั้งมีปัญหาระบบส่งน้ำมีสภาพชำรุดเสียหาย ซึ่งส่งผลให้ประสิทธิภาพการชลประทานในปัจจุบันอยู่ที่ 60%

ขณะที่ การเกษตรที่เปลี่ยนแปลงไปและเริ่มนิยมการเลี้ยงกุ้งและการทำประมง ซึ่งมีความต้องการใช้น้ำตลอดปี แต่ขาดเทคโนโลยีมาใช้ในการบริหารจัดการน้ำ เนื่องจากมีพื้นที่ดูแลถึง 306,963 ไร่ จึงบริหารจัดการไม่ทั่วถึง และช่วงฤดูฝนบริเวณที่ราบลุ่มริมฝั่งลำปาวช่วงปลายน้ำจุดจบแม่น้ำชีเกิดน้ำท่วมเสียหายเป็นประจำทุกปี ซึ่งได้รับอิทธิพลจากปริมาณน้ำในแม่น้ำชีที่สูงและไม่สามารถระบายออกได้

จากปัจจัยดังกล่าวทำให้กรมชลประทานจัดทำโครงการศึกษาความเหมาะสมการปรับปรุงโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำปาว จังหวัดกาฬสินธุ์

สำหรับแนวทางการศึกษาได้วางไว้ 3 พื้นที่ ประกอบด้วย

พื้นที่ 1 ครอบคลุมพื้นที่ชลประทานเดิม 306,963 ไร่ จะเป็นการปรับปรุงบริเวณต่างๆ ของเขื่อน รวมถึงก่อสร้างอาคารศูนย์ควบคุมบริหารจัดการน้ำ ปรับปรุงระบบไฟฟ้าและระบบไฮดรอลิกของอาคารชลประทาน และติดตั้งระบบ SCADA เชื่อมโยงกับศูนย์ควบคุม รวมถึงจะมีการปรับปรุงระบบชลประทานเดิมด้วย

พื้นที่ 2 ครอบคลุมพื้นที่ด้านท้ายน้ำ จะดูแลระบบนิเวศของลำปาวจากท้ายเขื่อนจนจบแม่น้ำชี ความยาวประมาณ 101.5 กิโลเมตร

พื้นที่ 3 ครอบคลุมพื้นที่ที่ได้รับการร้องขอให้พัฒนาเพิ่มเติม หรือพื้นที่ชลประทานใหม่ 109,000 ไร่ ในเขตอำเภอเมืองกาฬสินธุ์ อำเภอยางตลาด อำเภอห้วยเม็ก อำเภอกมลาไสย และอำเภอร่องคำ

สำหรับประโยชน์ของโครงการดังกล่าวจะบรรเทาอุทกภัยในเขตโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำปาว และบริเวณที่ราบลุ่มริมน้ำทั้งริมฝั่งลำปาวและบริเวณลำปาวบรรจบแม่น้ำชี รวมทั้งเป็นการส่งน้ำและระบายน้ำให้พื้นที่เพาะปลูกในเขตโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำปาว 306,963 ไร่ และอ่างเก็บน้ำเหนือเขื่อนใช้เป็นแหล่งเพาะขยายพันธุ์ปลาและสัตว์น้ำ

นอกจากนี้ยังสามารถใช้เป็นแหล่งท่องเที่ยวได้ โดยมีหาดดอกเกดอยู่ริมฝั่งเขื่อนลำปาวทางด้านทิศตะวันออกของเรือนรับรองโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำปาว ซึ่งมีการพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวจนเป็นแหล่งท่องเที่ยวชื่อดังของจังหวัดกาฬสินธุ์

และที่สำคัญเขื่อนลำปาวจะเป็นแหล่งน้ำเพื่อรองรับความต้องการใช้เพื่อใช้อุปโภคและบริโภคและการประปาส่วนภูมิภาค เพื่อการอุตสาหกรรมขนาดเล็กในพื้นที่จังหวัดกาฬสินธุ์