"TCMA" ปั้นพื้นที่อดีตเหมืองแร่เหล็กสู่ "เขาทับควายเพื่อชุมชน”

ดร.ชนะ ภูมี นายกสมาคมอุตสาหกรรมปูนซีเมนต์ไทย (TCMA) เปิดเผยว่า ได้ดำเนินการร่วมกับภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พัฒนาพื้นที่อดีตเหมืองแร่เหล็ก 193 ไร่ ให้เกิดประโยชน์ต่อชุมชน สังคม และส่งเสริมสิ่งแวดล้อมให้มีความยั่งยืนภายใต้โครงการ "เขาทับควายเพื่อชุมชน"

ทั้งนี้ เพื่อเป็นการส่งเสริมสิ่งแวดล้อมให้มีความยั่งยืน ทั้งการฟื้นฟูขุมเหมืองเก่าให้เป็นแหล่งน้ำของชุมชน การปลูกป่าสร้างพื้นที่สีเขียวดักจับคาร์บอน ชุมชนใช้ประโยชน์ด้านสันทนาการ และการพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้ เป็นพิพิธภัณฑ์ รวมทั้งเป็นแหล่งท่องเที่ยว 

สำหรับ‘เขาทับควาย’ นั้น อยู่ในตำบลห้วยโป่ง อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี เป็นพื้นที่สำคัญด้านแหล่งแร่เหล็กของประเทศไทยในช่วงหลังสงครามโลก ครั้งที่ 2 ที่ประเทศไทยประสบภาวะขาดแคลนตะปูและลวด ภาครัฐจึงมีนโยบายให้ตั้งโรงงานถลุงแร่เหล็กขึ้น เพื่อผลิตตะปู ลวด และวัสดุอื่นๆ ใช้ภายในประเทศให้พอเพียง 

โดยบริษัท นวโลหะ จำกัด ได้รับอนุญาตประทานบัตรเข้าทำเหมืองแร่เหล็กอย่างต่อเนื่อง จนประทานบัตรสิ้นอายุเมื่อปี 2553 และปัจจุบัน พื้นที่เหมืองแร่เหล็กเขาทับควาย อยู่ภายใต้การบริหารจัดการของสำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ 5 (สระบุรี) กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 

อย่างไรก็ดี ต่อมา สมาชิก TCMA โดยบริษัท ปูนซิเมนต์ไทย จำกัด (มหาชน) ได้รับอนุญาตจากกรมป่าไม้ให้ดำเนินโครงการ “เขาทับควายเพื่อชุมชน” จึงได้ปรึกษาหารือกับชุมชนในสิ่งที่อยากจะได้ประโยชน์อะไรจากการทำเหมืองตรงนี้ แล้วนำมาวิเคราะห์ออกแบบ ควบคู่กับหารือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในการร่วมกันพัฒนาพื้นที่อดีตเหมืองแร่เหล็ก 193 ไร่ แห่งนี้ ให้เกิดประโยชน์ต่อชุมชน สังคม และส่งเสริมสิ่งแวดล้อมให้มีความยั่งยืน ซึ่งสอดคล้องตามนโยบายของ TCMA ที่เหมืองต้องสร้างประโยชน์ต่อชุมชนและบริหารจัดการทรัพยากรอย่างคุ้มค่าตามนโยบายภาครัฐ  

ดร. ชนะ กล่าวอีกว่า การพัฒนาพื้นที่โครงการเขาทับควายเพื่อชุมชน ตั้งเป้าดำเนินงาน 5 ปี ระหว่างปี 2566-2570 และเริ่มดำเนินการทันที โดยความร่วมมือและการสนับสนุนจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง โดยฝั่งทิศตะวันตก ซึ่งป็นพื้นที่บ่อเหมืองเดิมประมาณ 60 ไร่ พัฒนาเป็นแหล่งกักเก็บน้ำเพื่อชุมชนใช้ประโยชน์ สามารถกักเก็บน้ำได้สูงสุดประมาณ 300,000 ลูกบาศก์เมตร

ส่วนบริเวณโดยรอบบ่อเหมืองและทั่วทั้งพื้นที่โครงการดำเนินการปลูกไม้ท้องถิ่น ทั้งราชพฤกษ์ ตะแบก และชมพูพันธุ์ทิพย์ สร้างพื้นที่สีเขียว ช่วยดูดซับก๊าซ  และเป็นแหล่งท่องเที่ยวต่อไปในอนาคต 

สำหรับฝั่งทิศตะวันออก จัดทำพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งเพื่อแสดงข้อมูลการทำเหมืองแร่เหล็กและเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้นอกห้องเรียนด้านนิเวศวิทยา ด้านธรณีวิทยาแหล่งแร่ ด้านประวัติศาสตร์การทำเหมืองแร่เหล็กโบราณ และพัฒนาป่าเขาทับควาย 175 ไร่เพื่อสร้างระบบนิเวศน์และความชุ่มชื้นให้กับพื้นที่ รวมถึงพัฒนาเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติและเหมืองแร่เหล็กโบราณ พร้อมจุดชมทัศนีภาพเขาทับควายในมุมกว้าง นอกจากนี้ ยังมีสำนักงานสำหรับเจ้าหน้าที่ดูแลพื้นที่โครงการเขาทับควายเพื่อชุมชนด้วย

โครงการเขาทับควายเพื่อชุมชนเป็นการนำนโยบายมาสู่การปฏิบัติ สอดคล้องตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติแร่ พ.ศ. 2560 และบูรณาการความร่วมมือทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง โดยการสนับสนุนอย่างดียิ่งจากจังหวัดลพบุรี กรมป่าไม้ กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ กรมทรัพยากรธรณี กรมศิลปากร สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อสร้างประโยชน์ต่อชุมชน 

ทั้งเรื่องแหล่งน้ำ แหล่งเรียนรู้ แหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์ นำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนในทุกมิติ ทั้งด้านเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม รวมทั้งการมีส่วนร่วมของประชาชนในพื้นที่ โดยในวันเริ่มขับเคลื่อนโครงการ ผู้แทนภาครัฐ ภาคเอกชน ภาคการศึกษา หน่วยงานท้องถิ่น และประชาชนชาวห้วยโป่งและใกล้เคียง ได้ร่วมกันปลูกต้นตะแบกกว่า 250 ต้น เพื่อเป็นปฐมฤกษ์ของความร่วมมือและเป็นการส่งเสริมสิ่งแวดล้อมให้มีความยั่งยืนต่อไป