บุหงาตันหยง ชื่อบ้านนามเมืองแดนใต้

เขียนเรื่องเมืองเหนือเล่าสู่กันฟังแต่ท่านมามากแล้ว บัดนี้เพื่อเข้าแก่สถานการณ์ล่าสุดที่เขาเปิดประเทศปักหมุดหมายล่องใต้ไปเกาะอันดามัน จะได้ว่ายเล่นน้ำจืดน้ำเค็ม กินหมึก กินไก่ ขนมเหนียวข้าวจีน เปนที่สำราญเริงใจ เส้นทางปลายด้ามขวานนี้วิ่งรถทางยาวผ่านเมืองสำคัญหลายเมืองตั้งกะประตูแดนใต้คือชุมพรลงไปแล้วมีชื่อบ้านนามเมืองแปลกๆ สมควรจะเล่าแถลงไขที่มาที่ไปน่าสนใจของหมู่คำเหล่านั้น
 

เริ่มกันที่เมืองของอร่อยอย่างเมืองตรังแหล่งตุ๊กตุ๊กหน้ากบบริการขนส่งกันเสียก่อน 

ตรังนี้ มลายู เรียก เตอรัง terang แปลว่า สว่าง/สดใส เห็นทีชาวเหล่ามลายูล่องเรือมาท่าจะมาสว่างที่ตรงนี้ ข้างภาษาสันสกฤตบาลี คำ ตรังค์ _ตะรังคะ_หมายถึงลูกคลื่น_กระแสคลื่น
 

ในขณะที่กันตังซึ่งเปนเมืองใหญ่คึกคักกว่าตัวจังหวัด เพราะเปนที่ตั้งจังหวัดแต่เดิมมา มลายูว่า “kuala terang” กัวลาเตอรัง -ปากน้ำเมืองตรัง ด้วยว่ากัวลาแปลว่า ปากน้ำ เหมือนคำว่า กัวลาลัมเปอร์ที่เปนเมืองหลวง KL นั่นแล ต่อมาจึงกร่อนๆเปน กราตัง กันตัง

หลักเมืองตรังเวลานี้ยังปักอยู่ที่กันตัง สถานีรถไฟกันตังสวยมากเปนขนมปังขิง เพราะ พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 มีพระบรมราโชบายตั้งเส้นทางโลจิสติกส์ใหม่ หวังใจจะชนะปีนัง โดยให้ขนสินค้าขึ้นที่กันตังแล้วต่อระบบรางขึ้นรถไฟเข้ากรุงไปได้เลย สถาปัตยกรรมสถานีรถไฟกันตังนี้จึงมีการทำให้สวยทันสมัยเอาใจฝรั่งมังค่า (อันนี้เทคนิฆการตลาดแย่งลูกค้ามีมาแต่สมัยโบราณ)
 

ร้านอาหารล่อคุ้งกันตัง ยังคงอร่อยและเปี่ยมมิตรภาพเหมือนเคย ร้านไหนใครหยุด ไม่เปนไรโกเปิด 555 ทำราดหน้าซุปเปอร์ใส่ทั้งปูทั้งกระเพาะปลามาเสิร์ฟแยกน้ำเเยกเส้น ยามเมื่อแลว่าน้ำขอด แกก็ทำน้ำราดหน้ามาคอยเติมให้เพิ่มใหม่ ไหนจะปูเลนตัวเล็กเนื้อมันเอามาดองแล้วยำใส่ขิงใส่พริกกระเทียม กินซี๊ดซ๊าดๆ กันเสาะท้องเสียด้วยเบียร์เลเกอร์ขมๆของไทย
 

เมืองตรังก็มีเกาะ_เกาะลิบง เคยไปดูเขาทำปลิงทะเลแห้งมาครั้งหนึ่ง มลายูเรียกต้นหลาวโอนซึ่งเปนต้นไม้สกุลปาล์มแก่นในมันเเข็งใช้สับฟากทำแคร่ ว่า ลิบง สงสัยว่าเกาะนี้มีต้นหลาวโอน หรือ เหลาชะโอนอยู่เยอะ
 

ท่าเรือเกาะลิบงโบราณเปนสถานีค้าช้าง ส่งขายไปลังกา เปนจุดรวมทัพหัวเมืองใต้ทางเรือในเมื่อคราวรบพม่าสมัยก่อน
 

เกาะลิบงนี้ มีหญ้าทะเลสมบูรณ์ดี พะยูนเข้าเยอะ มลายูเรียกพะยูนว่า ปลาดุหยง ฝ่ายจันทบุรี เรียกตัวหมูดุด น้ำตาของมันเขาว่านิยมเอาไปผสมเครื่องยาทำเสน่ห์ นาทีนี้คิดถึง พ่อท่านแปลกวัดปากปรนขึ้นมา ท่านมีเครื่องรางเปนรูปปลาดุหยง

----------
 

ข้างบุหงา แปลว่า ดอกไม้ ตันหยง แปลว่า พิกุล รวมความ บุหงาตันหยง เจ้าคงเหงาในยามราตรีที่เขาร้องกันเปนเพลง_ ก็คือแม่ดอกพิกุล อย่างไรเล่า
 

บ้านเกาะลิบง มีชุมชนชื่อ ปาตูปูเต๊ะ ปูเต๊ะ แปลว่า สีขาว ปาตู แปลว่า หิน รวมความได้ว่า เปน เศวตศิลา_หินขาว ส่วนจะเปนอลาบาสเตอร์หรือไม่ ต้องใช้ท่านนักธรณีวิทยามาแก้ปม
 

ส่วน สิเหร่ นั้น แปลว่า พลู _พลูกินกับหมาก สุไหง แปลว่า คลอง/น้ำ สุไหงสิเหร่ ก็คือคลองพลู (เกาะช้างก็มี)
 

สุไหงโกลก ก็คือ (แม่) น้ำโกลก-มีดโต้
 

สุงไหงปาตู ก็คือ (แม่)น้ำหิน สุไหงปาดี ก็คือ น้ำข้าวเปลือก_ขนข้าวเปลือก
 

อีทีนี้ทำให้นึกถึงเทือกเขาตะนาวศรี เมืองตะนาวศรี ฟากประจวบนั้น คำมลายูว่า ตะเนาะ_แผ่นดิน ส่วนว่าศรีคือ สิเหร่- พลู แปลรวมว่าแผ่นดินพลู 
 

คงมีคู่กันกับเกาะหมาก ปูเลา(เกาะ) ปีนัง_หมาก
________

 

แตะหรำ คือ หอยอีรม
 

ตีหมุน คือ แตงโม
 

สตาร์ คือ มะปราง
 

ย่านตาขาว ไม่ใช่ชื่อย่านชื่อเขตย่านเปนชื่อพรรณต้นไม้ คล้ายกับย่านลิเภา ที่เอามาจักสาน 

----------
 

ส่วนเมืองกระบี่ มลายูเรียก กือลูบี เเปลว่าสละ/ระกำ เดิมเปนชุมชน ขึ้นกับแขวงเมืองปกาไส ต่อมานัยว่าขุดเจอกระบี่โบราณที่บ้านนาหลวง ทางการยกฐานะแขวงเมืองปกาไสย จึงขึ้นเปนเมืองกระบี่ 
 

กระบี่ก็มีเกาะ_เกาะลันตา ที่ว่าเอารถลงเรือข้ามไปนั้น ตั้งชื่อตามตำนานพระยาลันตา ที่ว่ามาขอแต่งลูกสาวเฒ่าเมง ชื่อนางมุก ส่วนพระยาลันตา ชื่อแก แปลว่าชาน_ ชานเรือน ชานบ้าน โต๊ะย่างควันปลา ส่วนอำเภอ อ่าวลึก ที่ไปกินข้าวร้านหอมเคย ผัดเคยใส่ตะไคร้หมูสามชั้น และปลาบ้าสีทอดกรอบๆเอร็ดอร่อยนั้น เดิมชื่อตะโละ_ดาลัม-deep bay แปลว่า อ่าว ลึก จริงๆ
 

เกาะพีพี นั้นไม่ได้ว่าเออ ชื่อน่ารักเหมือนเด็กๆ แต่ว่า คำเดิม ว่า ปิอะปิ คำมลายูเรียกต้นไม้ชนิดหนึ่งมีเยอะบนเกาะนั้นคล้ายต้นโกงกาง  
 

เมอนารา แปลว่ากระโจมไฟประภาคาร เมืองนารา จึงกลับเปนนรา_ธิวาส ด้วยเหตุนี้ ทีมพญานาคทั้งหลายเมื่อไปเจอ ตำบลบางนาคเข้า ก็คิดเข้าข้างตัวเอง 55 ทว่า เมอนารา นี่ คนถิ่นออกเสียงเมอนาฆา ราชการจึงจัดไปให้เปน บาง_นาค!

 

ที่นราธิวาส มีอำเภอเจาะไอร้อง นี้ฟังแล้วน่าเเหยง เหมือนเจาะคอคนไข้ที่ไอ แล้วร้องงงงง!! แต่ว่าแท้แล้ว เจาะ คือ จาเลาะ_ลำธาร
 

ไอ คือ น้ำ
 

ร้อง คือ alor แปลว่าร่องร่องน้ำ รวมความว่า ร่องธารน้ำ
 

ข้างอำเภอบาเจาะ เจาะอะไรอีก? ตอบว่า บา_เจาะ หนอง_น้ำ อำเภอยี่งอ เปนชื่อว่านใช้ทำยา ระแงะ คือ ต้นน้ำ
 

ส่วนลองกองตันหยงมัสบ้านนี้คือ พิกุล_ทอง มาสแปลว่าทอง ลูกโตยางแห้งรสหวานปากลิ้น
 

แว้ง มาจากราแว็ง แปลว่าบึง ข้างโต๊โมะเหมืองทองตรงนั้น เปนชื่อ โต๊ะ_ดาโต๊ะ ฮกเกี้ยนเข้าทำเหมืองได้ยศ เปนขุนด่าน/ขุนวิเศษสุวรรณภูมิ บรรพชนของท่านพนมเทียน

_____
 

ปัตตานี อาจหมายถึงการทำนา หรืออาจเปนว่าปะนตัยอีนี๊-หาดอยู่ตรงนี้
 

ปานาเระ แปลว่า หาดลากเรือ เพราะน้ำตื้นต้องลากเอา อ.ยะหา ต้นขี้เหล็ก/ อ.กาบัง ต้นสีเสียด อ.กรงปีนัง-หมากเยอะ
 

ส่วนพ่อแก่เจ้าแสงที่ อ.มายอมายอไม่ได้แปลว่ามายกมาอวย สรรเสริญเยิน มายอแปลว่ามะตูม!

นสพ.ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 42 หน้า 18 ปี ฉบับที่ 3,801 วันที่ 17 - 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2565