ปีนี้ตรงกับวันเสาร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ 2567 ตามประวัตินั้น เมื่อสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ 9 เดือนโดยประทับที่อิสิปตนมฤคทายวัน เพื่อโปรดปัญจวัคคีย์ จากนั้นได้เสด็จจากพาราณสี กลับสู่แคว้นมคธ โปรด(ปราบ) ชฎิล 3 พี่น้องที่มีบริวารรวมกัน 1,000 ที่คยาสีสะ เสร็จสิ้นโดยทั้งหมดยอมรับพระพุทธองค์เป็นศาสดา
จากนั้นโปรดพระเจ้าพิมพิสาร พระราชาแห่งแคว้นมคธ พร้อมทั้งบริวาร และทรงรับการถวายเวฬุวันจากพระเจ้าพิมพิสาร ซึ่งเป็นอารามแรกแห่งพระพุทธศาสนา
ในขณะเดียวกันก็ทรงได้ พระสารีบุตร และพระโมคคัลลานะ เป็นอัครสาวกขวา ซ้าย โดยมีบริวารของทั้งสอง ออกบวชตามมาด้วย 250 องค์ วันที่พระสารีบุตรบรรลุอรหันต์ผลนั้น ตรงวันมาฆปุณณมี ราตรีนั้นมีจาตุรงคสันนิบาต พระพุทธองค์ จึงทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในที่ประชุมพระอรหันต์ 1,250 รูป จาตุรงคสันนิบาต คือองค์ประกอบสำคัญ 4 ประการ
ส่วนโอวาทปาฏิโมกข์ ธรรมนูญ หรือหัวใจพระพุทธศาสนา เป็นพุทธวจนะ 3 คาถาครึ่ง ที่ อ.ประยงค์ สุวรรณบุบผา กล่าวในหนังสือธรรมาภินันท์ลำดับที่ 2 (สำนักพิมพ์มหามกุฏฯ) ว่าต่อมาพระสงฆ์ต้อง ฟังสวดโอวาทปาฏิโมกข์นี้ ทุกกึ่งเดือน นานถึง 20 ปี ก่อนจะเปลี่ยนมาสวดพระปาโมกข์อย่างทุกวันนี้
โอวาทปาฏิโมกข์ ประกอบด้วย หลักการ 3 คือ
สัพพปาปัสสะ อะกะระณัง
กุสะลัสสูปปสัมปทา
สะจิตตะปริโยทะปนัง
เอตัง พุทธสาสะนัง
แปลว่า พระพุทธเจ้าตรัสสอนอย่างนี้ว่าไม่ทำบาปทั้งปวง ทำแต่กุศลกรรม ความดี และชำระจิตใจให้สะอาด
อุดมการณ์ 4
ขันตี ปะระมัง ตะโป ตีติกขา นิพพานัง ปะระมัง วะทันติ พุทธา
คือ 1.ความอดทน 2.ไม่เบียดเบียน 3.ความสงบ 4.พระนิพพาน
วิธีการ 6 (หลักเผยแผ่)
นะ หิ ปัพพะชิโต ปะรูปฆาตี
สมะโณ โหติ ปะรัง วิเหฐยันโต
ผู้ทำร้ายผู้อื่นไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิตเบียดเบียนผู้อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะ
อนูปาาโท อนูปฆาโต ปาฏิโมเข จ ส๋วโร
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺสมิํ ปนฺตญฺฺ จ สยนาสนํ
อธิจิตเต จ อาโยโค เอตํ พุทธสาสนํ
การไม่กล่าวร้าย การไม่ทำร้าย ความสำรวมในพระปาฏิโมกข์ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร นั่งนอนในที่สงัด ทำความเพียรในอธิจิต(สมาธิ) นี่เป็นคำสอนของพระพุทธศาสนา
ธรรมนูญ นี้ ส่วนมากจะเรียกกันว่าหัวใจพระพุทธศาสนา สามารถประมวลเข้ากับ ศีล สมาธิ และปัญญา
ในวันสำคัญนี้มีการบูชา รักษาศีล และฟังธรรม
การบูชาของเราชาวพุทธ ที่พระพุทธเจ้าทรงสรรเสริญคือ การปฏิบัติ
ถามว่าปฏิบัติอะไร คำตอบง่ายๆ คือ
วันสำคัญเช่นนี้เราปฏิบัติกันมาตั้งแต่รัชกาลที่ 4 ถึงรัชกาลปัจจุบัน
ในส่วนราชการ ท่านให้เป็นวันหยุด เพื่อให้เข้าวัด ทำบุญทำทาน รักษาศีล และภาวนา โปรดใช้ให้ได้ตามประสงค์ของราชการ เทอญ