ธนาคารโลก แนะวิธีสร้างความรุ่งเรืองเศรษฐกิจไทยระยะยาว

ธนาคารโลกเผยแพร่ “รายงานการตามติดเศรษฐกิจไทย” ฉบับล่าสุด นำเสนอหัวข้อ “การปลดล็อกศักยภาพการเติบโตของเมืองรอง” เมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม 2567 ที่ผ่านมา โดยตอนหนึ่งได้วิเคราะห์มุมมองเศรษฐกิจของไทยที่กำลังเผชิญทั้งความเสี่ยงด้านบวกและด้านลบ จากปัจจัยทั้งภายนอกและภายในประเทศ

ความเสี่ยงด้านบวก-ลบจากปัจจัยภายนอก

ปัจจัยภายนอกที่ท้าทาย ได้แก่ การเติบโตของเศรษฐกิจโลกที่อ่อนแอ ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ และมาตรการที่บิดเบือนการค้า ขณะที่ปัจจัยภายในประเทศมีทั้งแง่บวก เช่น โครงการกระเป๋าเงินดิจิทัล และแง่ลบ เช่น หนี้ครัวเรือนสูง และความเสี่ยงจากภัยแล้ง

ธนาคารโลกมองว่า ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ยังคงอยู่อาจกดดันราคาน้ำมันและสินค้าโภคภัณฑ์สำคัญอื่นๆ อย่างต่อเนื่อง เนื่องจากการหยุดชะงักของอุปทาน มุมมองการค้ายังคลุมเครือจากอุปสงค์โลกที่อ่อนแอกว่าที่คาดการณ์ ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่เพิ่มขึ้น และการหยุดชะงักที่อาจเกิดขึ้นในการขนส่งทางทะเล

มาตรการที่บิดเบือนการค้า โดยเฉพาะที่ถูกกำหนดเป็นนโยบายอุตสาหกรรม อาจส่งผลเสียต่อแนวโน้มการส่งออกของไทย ประเทศไทย เช่นเดียวกับประเทศอื่นๆ ในเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก มีความเสี่ยงต่อผลกระทบเชิงลบจากนโยบายดังกล่าว เนื่องจากมีความสัมพันธ์ทางการค้าที่สำคัญกับตลาดหลักอย่างสหรัฐฯ จีน เกาหลีใต้ และญี่ปุ่น บริษัทที่ได้รับเงินอุดหนุนในตลาดเหล่านี้อาจกลายเป็นคู่แข่งที่แข็งแกร่งของบริษัทในเอเชียตะวันออกและแปซิฟิก ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงอีกระดับหนึ่ง

ความเสี่ยงด้านบวก-ลบจากปัจจัยภายใน

ปัจจัยภายในประเทศทั้งแนวโน้มเชิงบวกและลบต่อการเติบโตระยะสั้นของไทย ตัวอย่างเช่น โครงการกระเป๋าเงินดิจิทัลคาดว่าจะช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจในระยะสั้นอย่างมีนัยสำคัญในปี 2567 และ 2568 โดยเพิ่มการใช้จ่ายของผู้บริโภคและกิจกรรมทางเศรษฐกิจ

อย่างไรก็ตาม ยังคงมีความเสี่ยงภายในประเทศ เช่น ระดับหนี้ครัวเรือนที่สูงขึ้นและความเสี่ยงของการล้มละลายที่เพิ่มขึ้น ซึ่งอาจจำกัดการเติบโตของการบริโภค นอกจากนี้ ภาคเกษตรยังเผชิญกับความท้าทายจากเอลนีโญ ภัยแล้งจะลดรายได้ของเกษตรกรและส่งผลต่อเงินเฟ้อราคาอาหาร

“การสร้างสมดุลระหว่างความเสี่ยงเหล่านี้จะเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้กำหนดนโยบายในการนำพาประเทศไทยผ่านช่วงเวลาที่ไม่แน่นอนเหล่านี้และรักษาการเติบโตทางเศรษฐกิจ”รายงานธนาคารโลกระบุ

ศักยภาพการเติบโตทางเศรษฐกิจไทยเหลือ2.7%ต่อปี

รายงานธนาคารโลกฉบับนี้ยังมองว่า ศักยภาพการเติบโตระยะยาวของไทยกำลังชะลอตัวลง จากการเผชิญความท้าทายจากประชากรสูงวัย ความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และความจำเป็นในการสร้างนโยบายสำหรับรองรับความเสี่ยงในอนาคต

ประมาณการอัตราการเติบโตที่มีศักยภาพสำหรับปี 2566-2573 เฉลี่ยประมาณร้อยละ 2.7 ต่อปี ซึ่งต่ำกว่าทศวรรษก่อนหน้า 0.5 จุด การชะลอตัวนี้เป็นผลมาจากการลดลงอย่างต่อเนื่องของการเติบโตของผลิตภาพปัจจัยการผลิตโดยรวม (TFP) แรงงานที่สูงวัยและลดลง และการเปลี่ยนแปลงจากภาคเกษตรไปสู่ภาคที่มีผลิตภาพสูงกว่าที่หยุดชะงัก

ขณะที่การเติบโตของสต็อกทุนคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเล็กน้อยจากฐานที่ต่ำ แต่สภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจโดยรวมต้องการการปรับปรุงเชิงกลยุทธ์ในหลายด้านเพื่อรักษาการเติบโต

แนะแนวทางสร้างฐานความเจริญรุ่งเรืองระยะยาว

เพื่อให้บรรลุการเติบโตที่ยั่งยืน ไทยสามารถได้ประโยชน์จากการจัดการกับลำดับความสำคัญของนโยบาย เพื่อสร้างรากฐานสำหรับความเจริญรุ่งเรืองในระยะยาวท่ามกลางความท้าทายที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางประชากรและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งต้องปรับปรุงองค์ความรู้โดยเพิ่มค่าใช้จ่ายด้านการศึกษาและเพิ่มประสิทธิภาพการจัดสรรทรัพยากร ควบคู่กับการส่งเสริมเศรษฐกิจที่แข่งขันได้และมีนวัตกรรม

นอกจากนี้ต้องเพิ่มศักยภาพของเมืองรอง ผ่านการพัฒนาที่ยืดหยุ่น ปล่อยคาร์บอนต่ำ และให้ความสำคัญกับการเปลี่ยนผ่านพลังงานอย่างยั่งยืน ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญ นอกจากนี้ต้องจัดสรรทรัพยากรทางการคลังอย่างมีประสิทธิภาพ ควบคู่ไปกับการส่งเสริมสภาพแวดล้อมการบริการสาธารณะที่ครอบคลุม รับผิดชอบ และโปร่งใสมากขึ้น โดยสามารถนำทางความซับซ้อนของภูมิทัศน์ทางเศรษฐกิจ มาสร้างรากฐานสำหรับความเจริญรุ่งเรืองในระยะยาวท่ามกลางความท้าทายที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงทางประชากรและสิ่งแวดล้อมได้ดีขึ้น

ไทยเผชิญความท้าทายความยั่งยืนทางการคลัง

ไทยเผชิญกับความท้าทายที่เพิ่มขึ้นในด้านการสร้างความยั่งยืนทางการคลัง จากการกระตุ้นระยะสั้น โดยเป้าหมายการคลังระยะกลางของรัฐบาลแสดงให้เห็นว่างบประมาณรายจ่ายคาดว่าจะยังคงสูงอย่างต่อเนื่องที่ประมาณร้อยละ 18 ของ GDP หากไม่มีการปฏิรูปการคลัง เพื่อระดมรายได้ การขาดดุลการคลังไม่น่าจะลดลงสู่ระดับก่อนการระบาดของโควิด-19 ซึ่งรัฐบาลคาดการณ์ว่าหนี้สาธารณะจะถึงร้อยละ 68.6 ของ GDP ภายในปี 2571

ขณะที่มาตรการกระตุ้นการบริโภคเพื่อการเติบโต เช่น โครงการแจกเงินดิจิทัล 10,000 บาท จะเพิ่มแรงกดดันด้านการใช้จ่าย ดังนั้นเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นทางการคลังท่ามกลางความต้องการใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น ไทยสามารถเริ่มต้นโดยมุ่งเน้นที่ความช่วยเหลือทางสังคมและการโอนเงินที่มีเป้าหมายมากขึ้นเพื่อสนับสนุนครัวเรือนที่เปราะบางและการบรรเทาความยากจนอย่างมีประสิทธิภาพ

ปรับปรุงประสิทธิภาพรายรับ รายจ่ายภาครัฐ

นอกจากนี้จะต้องปรับปรุงประสิทธิภาพของการใช้จ่ายภาครัฐ โดยเฉพาะในด้านการดูแลสุขภาพและการศึกษา รวมทั้งต้องเพิ่มรายได้ภาษีและส่งเสริมความเท่าเทียมโดยปรับอัตราภาษีมูลค่าเพิ่มและการยกเว้นภาษี  ขยายฐานภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาและปรับปรุงมาตรการค่าใช้จ่ายทางภาษี ขยายการจัดเก็บภาษีทรัพย์สิน ปรับปรุงการปฏิบัติตามกฎหมายภาษี เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและหลีกเลี่ยงการกัดกร่อนฐานภาษี และจัดเก็บภาษีคาร์บอนหรือระบบการซื้อขายการปล่อยมลพิษที่มีการประมูลใบอนุญาตการปล่อยมลพิษ

“แผนภาษีคาร์บอนที่ประกาศล่าสุดเป็นขั้นตอนเริ่มต้นที่จำเป็นแต่ไม่เพียงพอที่จะส่งเสริมพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปใช้เชื้อเพลิงที่สะอาดขึ้น แม้แต่กับอัตราภาษีคาร์บอนที่สูงขึ้น ก็จะเพียงแค่ทำให้การปล่อยมลพิษคงที่แทนที่จะลดลง จำเป็นต้องมีมาตรการเพิ่มเติม เช่น การสร้างโครงสร้างพื้นฐานสำหรับยานยนต์ไฟฟ้า จำเป็นต้องมีมาตรการเพิ่มเติม เช่น การสร้างโครงสร้างพื้นฐานสำหรับยานยนต์ไฟฟ้าและการจัดฝึกอบรมสำหรับการติดตั้งระบบพลังงานแสงอาทิตย์ เพื่อเร่งการนำเทคโนโลยีคาร์บอนต่ำมาใช้”รายงานธนาคารโลกระบุ

สำหรับการเติบโตที่มีศักยภาพของไทย จากการคาดการณ์ชี้ให้เห็นถึงการชะลอตัวเชิงโครงสร้างที่ต่อเนื่องในการเติบโตของไทยหากไม่มีการปฏิรูปนโยบายอย่างเร่งด่วน คาดว่าอัตราการเติบโตที่มีศักยภาพจะลดลงประมาณ 0.5 จุด โดยลดลงจากค่าเฉลี่ยร้อยละ 3.2 ในช่วงปี 2554-2564 เป็นร้อยละ 2.7 ในช่วงปี 2565-2573

“การเติบโตที่ซบเซาโดยไม่มีการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างจะยังคงเป็นอุปสรรคต่อความก้าวหน้าในการลดความยากจนและความไม่เท่าเทียม”

คำแนะนำสำหรับการเพิ่มการเติบโตที่มีศักยภาพ

การเติบโตที่มีศักยภาพของไทยขึ้นอยู่กับความสามารถในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางประชากร การใช้ประโยชน์จากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และการรักษาสภาพแวดล้อมทางการเมืองที่มั่นคง การประมาณการการเติบโตที่มีศักยภาพสำหรับปี 2565-2573 อยู่ที่ประมาณร้อยละ 2.7 ต่อปี ต่ำกว่าทศวรรษก่อนหน้า 0.5 จุด

เพื่อเพิ่มการเติบโตที่มีศักยภาพ ไทยจำเป็นต้องมุ่งเน้นไปที่การปฏิรูปสังคมและตลาดแรงงาน (บำนาญ การมีส่วนร่วมของแรงงานหญิง และการย้ายถิ่น) ปรับปรุงผลลัพธ์การเรียนรู้และบริการด้านสุขภาพ และปฏิรูปเพื่อเร่งการเติบโตของการลงทุนโดยลดความไม่แน่นอนทางนโยบาย การลงทุนภาครัฐในทุนมนุษย์ การปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และโครงสร้างพื้นฐานในภูมิภาคที่ล้าหลังสามารถช่วยดึงดูดการลงทุนภาคเอกชน

การพัฒนาเมืองรองและส่งเสริมการเป็นเมืองยังสามารถขับเคลื่อนการลงทุนครั้งใหญ่ ส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจที่สมดุลและการเติบโตแบบมีส่วนร่วม

การดำเนินการปฏิรูปเชิงโครงสร้างอย่างครอบคลุมเหล่านี้สามารถเพิ่มการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างและด้วยเหตุนี้จึงบรรลุผลลัพธ์ทางเศรษฐกิจที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้น