15 พฤษภาคม 2567 นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข เป็นประธานแถลงข่าว "การยกระดับค่าป่วยการ สู่ SMART อสม." โดยมี นายสันติ พร้อมพัฒน์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข พร้อมด้วยนายแพทย์โอภาส การย์กวินพงศ์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข นายวิชัย ไชยมงคล ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข นายแพทย์สามารถ ถิระศักดิ์ รองอธิบดีกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ และนายไพศาล หงส์ทอง ผู้ช่วยผู้จัดการธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ ผู้บริหารกระทรวง และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เข้าร่วม
นายแพทย์โอภาส กล่าวรายงานว่า อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน หรือ อสม. ถือเป็นกลไกภาคประชาชนที่สำคัญของระบบการสาธารณสุขไทย ดำเนินการเคียงคู่กับกระทรวงสาธารณสุข มาเกือบ 50 ปี ด้วยแนวคิดที่มุ่งหวังจะแก้ปัญหาการเข้าถึงบริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐานอย่างครอบคลุมทั่วถึงตามหลัก Universal Health Coverage
ลำพังเพียงบุคคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขอาจจะไม่เพียงพอจึงถือกำเนิด อสม.ขึ้นในปี 2521 จนถึงปัจจุบันมี อสม. จำนวนกว่า 1 ล้านคน ครอบคลุมทุกหมู่บ้าน โดยกระทรวงสาธารณสุข ได้ยกระดับให้ อสม. ทุกคน เป็น "Smart อสม." โดยถ่ายทอดเทคโนโลยีดิจิทัลให้กับ อสม. ผ่านการใช้แอปพลิเคชัน Smart อสม. ซึ่งจะเป็นเครื่องมือช่วยให้อสม. สามารถทำงานได้ง่ายขึ้น ติดต่อสื่อสารกันได้อย่างรวดเร็ว รับข้อมูลข่าวสารต่างๆ ได้อย่างทันท่วงที และรายงานผลการให้บริการสุขภาพขั้นพื้นฐานในพื้นที่ได้อย่างถูกต้อง ครบถ้วน แม่นยำ และมีประสิทธิภาพมากขึ้น
นายสมศักดิ์ รมว.สาธารณสุข กล่าวว่า ประเทศไทยเป็นที่ยอมรับจากนานาชาติว่า เป็นประเทศที่มีระบบสาธารณสุขที่เข้มแข็งโดยเฉพาะกลไกของพี่น้อง อสม. หรือ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จำนวนกว่า 1,070,000 คน เป็นกำลังสำคัญเข้ามามีส่วนร่วม ช่วยเหลือประชาชนให้มีสุขภาพดีขึ้น
เมื่อรัฐบาลภายใต้การนำของ นายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี เข้ามาทำหน้าที่ ก็มีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขของประเทศให้มีคุณภาพ มีความยั่งยืน โดย ปี 2552 คณะรัฐมนตรี มีมติเห็นชอบ โครงการส่งเสริม อสม.เชิงรุก โดยสนับสนุนเงินค่าป่วยการ สำหรับ อสม. คนละ 600 บาทต่อเดือน เพื่อส่งเสริมบทบาท การทำงาน ของ อสม.
ต่อมาในปี 2561 คณะรัฐมนตรี มีมติเห็นชอบให้เพิ่มค่าป่วยการ อสม. ในการปฏิบัติหน้าที่เป็นเดือนละ 1,000 บาทต่อคน เพื่อให้สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจและสังคมในขณะนั้น และในปี 2567 อสม. มีภาระงานที่เพิ่มมากขึ้น เช่น การดูแลคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ การติดตามหญิงตั้งครรภ์เข้าถึงยาเม็ดเสริมไอโอดีน และการติดตามผู้ผ่านการบำบัดยาเสพติดในชุมชน เป็นต้น
คณะรัฐมนตรี (ครม.) จึงมีมติเห็นชอบให้เพิ่มเงินค่าป่วยการให้กับ อสม. เป็น 2,000 บาท เพื่อส่งเสริมสนับสนุนบทบาทของ อสม. ในการจัดบริการสุขภาพปฐมภูมิขั้นพื้นฐานในชุมชนรวมทั้งเป็นการสร้างขวัญ กำลังใจให้แก่ อสม. ในการปฏิบัติหน้าที่อย่างมีประสิทธิภาพ
"วันนี้ อสม. ที่ปฏิบัติงาน ตั้งแต่ช่วงเดือนตุลาคม 2566 – มีนาคม 2567 เป็นระยะเวลา 6 เดือน จะได้รับโอนเงินค่าป่วยการตกเบิกเข้าบัญชีธนาคาร ของพี่น้อง อสม. จำนวน 6,000 บาท และได้รับโอนเงินค่าป่วยการสำหรับเดือนเมษายน 2567 อีก 2,000 บาท รวมเป็นเงินจำนวน 8,000 บาท
ในเดือนต่อไป ๆ อสม. ก็จะได้รับ คนละ 2,000 บาทต่อเดือน นอกจากนี้ กระทรวงสาธารณสุข มีนโยบายยกระดับ อสม. รวมถึงการพัฒนาระบบอาสาสมัครสาธารณสุข ให้มีความยั่งยืน โดยการออกพระราชบัญญัติ อสม. เพื่อรับรองสถานภาพ การพัฒนาศักยภาพ
รวมทั้งสิทธิประโยชน์ของพี่น้อง อสม. ให้มีความเหมาะสม พร้อมที่จะเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการสุขภาพของชุมชน และหนุนเสริมนโยบายของรัฐบาล โดยเฉพาะนโยบาย ยกระดับ 30 บาท รักษาทุกที่ ด้วยบัตรประชาชนใบเดียว
ทั้งนี้ ภายหลังแถลงข่าวนายสมศักดิ์ ให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนว่า มีคิดแนวทางสร้างความมั่นคงให้กับ อสม. ด้วยการเสนอ พ.ร.บ.อสม. เพื่อทำให้เกิดความยั่งยืนพร้อมวางแนวทางการยกระดับอัพเกรด อสม. ที่มีความเหมาะสม ให้สามารถเป็นผู้ช่วยพยาบาลได้ โดยตนคาดว่า จะใช้ระยะเวลาทำกฎหมายประมาณ 1 ปีงบประมาณ