COP คืออะไร จากนโยบายสู่เม็ดเงินช่วยประเทศกำลังพัฒนารับมือโลกร้อน

ผู้คนนับหมื่นจากทั่วโลกกำลังรวมตัวกันเพื่อเข้าร่วมการประชุมสุดยอดด้านสภาพอากาศประจำปีของสหประชาชาติ หรือ COP29 ที่กรุงบากู เมืองหลวงของประเทศอาเซอร์ไบจาน แต่เนื่องจากการประชุมสุดยอดในแต่ละปีจะต้องจัดทำคำมั่นสัญญา แผนงาน และเอกสารต่างๆ ของตัวเอง ดังนั้นเหตุผลในการหารือจึงอาจทำตามได้ยาก นี่คือสิ่งที่คุณจำเป็นต้องรู้เกี่ยวกับสาเหตุที่ COP ซึ่งย่อมาจาก Conference of the Parties 

ทำไมถึงมี COP รายปี

เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศส่งผลกระทบต่อทุกประเทศ ไม่ว่าจะมีส่วนทำให้เกิดปัญหาหรือไม่ก็ตาม จึงต้องใช้แนวทางแก้ไขระดับโลกที่สามารถตอบสนองความต้องการที่หลากหลายของประเทศต่างๆ ได้

ในการลงนามในอนุสัญญา สหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศปี 1992 (UNFCCC) ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นการเจรจาระดับโลก ฝ่ายต่างๆ ที่ตกลงกันต่างพยายามแยกความแตกต่างระหว่างประเทศร่ำรวยที่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อนส่วนใหญ่กับประเทศยากจนที่ได้รับผลกระทบจากภาวะโลกร้อนอย่างไม่สมส่วน

พูดอีกอย่างหนึ่ง คือ การเจรจามีกรอบตามแนวคิดว่าประเทศที่ได้รับประโยชน์มากที่สุดจากการพัฒนาอุตสาหกรรมควรเป็นผู้รับผิดชอบมากที่สุดในการจัดการกับภาวะโลกร้อนที่เป็นผลตามมา

อย่างไรก็ตาม การแก้ปัญหาความไม่สมดุลกลายเป็นเรื่องยากยิ่งขึ้น เนื่องจากเศรษฐกิจของประเทศกำลังพัฒนาได้เติบโต และประเทศร่ำรวยต้องรับมือกับต้นทุนที่แข่งขันกัน รวมถึงสงคราม

การประชุมสุดยอดประจำปีสามารถทำอะไรได้บ้าง

การประชุมสุดยอดดังกล่าวเป็นเวทีให้ประเทศต่างๆ หารือกันเกี่ยวกับแนวทางแก้ปัญหารวมถึงนโยบายด้านพลังงาน แผนการเงินทุน หรือความต้องการเงินทุน

ผู้นำจากประเทศต่างๆ เข้าร่วมการประชุมสุดยอดแทบทุกครั้ง ซึ่งถือเป็นสัญญาณสำคัญว่าประเทศต่างๆ มุ่งมั่นต่อเป้าหมายของ UNFCCC การที่ผู้นำเหล่านี้เข้าร่วมยังช่วยให้ประเทศต่างๆ รับผิดชอบต่อคำมั่นสัญญาในอดีตซึ่งกันและกันอีกด้วย

อย่างไรก็ตาม COP ประจำปี เป็นเพียงกิจกรรมหลักในกระบวนการต่อเนื่อง ตัวแทนประเทศต่างๆ จะมาพบกันตลอดทั้งปีเพื่อสร้างการสนับสนุนข้อเสนอการดำเนินการด้านสภาพภูมิอากาศใหม่ๆ ก่อน COP ซึ่งทุกประเทศสามารถเห็นพ้องต้องกัน

แม้ว่าการประชุมสุดยอดแต่ละครั้งจะมีขึ้นเพื่อส่งเสริมการดำเนินการด้านสภาพภูมิอากาศโลกจากปีก่อน แต่กิจกรรมดังกล่าวยังมอบโอกาสให้ประเทศต่างๆ แสดงให้พลเมืองของตนเห็นว่าปัญหาดังกล่าวได้รับการแก้ไขแล้ว ที่สำคัญยังทำให้ประเทศต่างๆ ได้นับและรายงานการปล่อยมลพิษของตน และช่วยเคลื่อนย้ายเงินช่วยเหลือด้านสภาพอากาศมูลค่าหลายแสนล้านดอลลาร์ไปยัง ประเทศกำลังพัฒนา

การกำหนดให้ต้องมีการตัดสินใจโดยฉันทามติ ยังช่วยให้เกิดการสนับสนุนจากทั่วโลกสำหรับการดำเนินการที่ตกลงกันไว้ ซึ่งจะเพิ่มโอกาสในการนำไปปฏิบัติ แต่ความก้าวหน้ายังคงช้าเกินกว่าจะควบคุมการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิโลกได้ นับตั้งแต่การประชุมสุดยอด COP เริ่มขึ้นในปี 1995 ทั้งการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและอุณหภูมิยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งหมายความว่าโลกกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรง

ผู้สนับสนุนกระบวนการ UNFCCC กล่าวว่า ไม่มีทางเลือกอื่นในการเจรจาการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมที่สำคัญเพื่อพยายามจำกัดภาวะโลกร้อน

เราจะได้อะไรจาก COP29

การประชุมสุดยอดในปี 2024 หวังว่าจะมีข้อตกลงที่เป็นหัวข้อหลักบางประการ เช่น เป้าหมายการเงินเพื่อสภาพอากาศประจำปีครั้งใหม่ ข้อตกลงเพื่อให้ตลาดคาร์บอนเครดิตพหุภาคีทำงานได้ และคำมั่นให้เงินช่วยเหลือเพิ่มเติมสำหรับประเทศต่างๆ ที่ได้รับผลกระทบจากภัยพิบัติทางสภาพอากาศที่สร้างต้นทุนสูงอยู่แล้ว นอกจากนี้ ผู้เจรจาจะทำงานต่อไปเกี่ยวกับข้อตกลงทางเทคนิคโดยต่อยอดจากงานที่ทำในการประชุมสุดยอดครั้งก่อนๆ

นอกเหนือจากกรอบ COP อย่างเป็นทางการ กลุ่มประเทศต่างๆ สามารถริเริ่มโครงการของตนเองหรือให้คำมั่นว่าจะให้เงินทุนสำหรับโครงการเฉพาะ บริษัทต่างๆ มักจะประกาศข้อตกลงทางการค้าที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการด้านสภาพภูมิอากาศ ในขณะที่ผู้ให้ทุนพยายามระดมเงินเพื่อการลงทุนด้านสภาพภูมิอากาศ

บทบาทของอาเซอร์ไบจานใน COP29 คืออะไร

อาเซอร์ไบจานเป็นประธาน COP29 ในปีนี้ โดยตำแหน่งประธาน COP แบบหมุนเวียนตกอยู่กับยุโรปกลางและยุโรปตะวันออก ในปีหน้าบราซิลจะทำหน้าที่เป็นเจ้าภาพการประชุม COP30 ในละตินอเมริกา

ในฐานะเจ้าภาพการประชุมสุดยอด ประเทศต่างๆ จะทำงานตลอดทั้งปีเพื่อกำหนดทิศทางการเจรจาก่อนการประชุมสุดยอดและกดดันรัฐบาลอื่นๆ เพื่อให้ดำเนินการ ซึ่งทำให้ตำแหน่งประธานาธิบดีมีบทบาทสำคัญในการกำหนดลำดับความสำคัญของการประชุมสุดยอด

มีอะไรเกิดขึ้นอีกที่ COP 

นอกเหนือจากการเจรจาระดับประเทศแล้ว การประชุมสุดยอด COP ยังเป็นโอกาสให้ทุกคนพยายามดึงความสนใจหรือระดมทุนให้กับจุดยืนของตน ในงานกิจกรรมข้างเคียงหลายร้อยงานมีนักเคลื่อนไหวและนักวิทยาศาสตร์พบปะพูดคุยกับกลุ่มผู้มีอิทธิพลในอุตสาหกรรมและผู้ทรงอิทธิพลของธนาคาร

เวทีการประชุมที่เปิดให้สาธารณชนเข้าร่วมมีการอภิปรายกลุ่มในหัวข้อต่างๆ ตั้งแต่ภาวะเป็นกรดของมหาสมุทรไปจนถึงการออกแบบโครงการชดเชยคาร์บอน

ห้องจัดนิทรรศการที่เรียกว่า “โซนสีเขียว” เป็นที่จัดแสดงการอภิปรายโดยคณะผู้แทนระดับชาติ องค์กรไม่แสวงหากำไร และบริษัทต่างๆ

แม้ว่าการประชุมสุดยอดบางครั้งจะเกิดการประท้วงที่จัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ เช่น การชุมนุมของผู้คนนับพันหน้าการประชุม COP26 ในกลาสโกว์ในปี 2021 แต่การประชุม 2 ครั้งล่าสุดในอียิปต์และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อนุญาตให้ประท้วงได้เฉพาะในพื้นที่ที่กำหนดและล้อมเชือกไว้เท่านั้น

อาเซอร์ไบจาน ซึ่งห้ามการประท้วงสาธารณะเช่นกัน น่าจะมีกิจกรรมทางสังคมเพียงเล็กน้อยนอกเหนือจากสถานที่จัดการประชุมที่มีความปลอดภัยสูง