ทำความรู้จัก earthquake 101 แผ่นดินไหวเกิดจากอะไรแบบเข้าใจง่าย

ดร.ปรีชาพร สุวัฒโนดม ผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศ (ผศน.) กรมทางหลวง กระทรวงคมนาคม อธิบายถึง earthquake 101 เพื่อเป็นเกร็ดความรู้ ให้กับสังคมและส่วนรวม โดยระบุว่า

ให้ทุกคนลองคิดตามผมว่า เวลาจะกินส้มหนึ่ง 1 ลูก ใช้มือปอกเปลือกภายนอกออกก่อน พอปอกเปลือกเสร็จ (อย่าพึ่งกิน) ให้ลองคิดว่าเอาเปลือกส้มที่ปอกเสร็จแล้ว กลับมาปะติดปะต่อคืนให้เปลือกส้มกลับมาอยู่ที่เดิม มาเป็นลูกส้มเหมือนเดิม

• โลกของเรา = ส้ม 1 ลูก
• เปลือกส้ม 1 ชิ้น = แผ่นเปลือกโลก 1 แผ่น  ( Tectonic plate ) 
• โลก 1 ใบ มีแผ่นเปลือกโลกหลายแผ่น ปะติดปะต่อกันจนกลายเป็นโลก 1 ใบ = ส้ม 1 ลูก

แผ่นเปลือกโลก ที่เป็นแผ่นใหญ่ใหญ่ หรือ เปลือกส้มที่เป็นชิ้นใหญ่ใหญ่ แต่ละแผ่นจะมีชื่อ เช่น Pacific, North American, “Eurasian” , African, Antarctic, Indo-Australian, and South American plates  

• ประเทศแต่ละประเทศ ก็ตั้งอยู่บนแผ่นเปลือกโลก แผ่นใดแผ่นนึง 
• และบางครั้งแผ่นเปลือกโลกใบเดียว สามารถเป็นที่ตั้งของหลายๆประเทศ บนเปลือกโลกแผ่นเดียว 
• และบางครั้งประเทศเดียวก็สามารถอยู่บนแผ่นเปลือกโลกได้ 2 แผ่น
• ประเทศไทยตั้งอยู่บนเปลือกโลกที่ชื่อแผ่น ยูเรเชีย(น) ( Eurasian ) 

แล้วก็ยังมีแผ่นเปลือกโลกที่เป็นชิ้นไม่ใหญ่มากอีกหลายแผ่น ปะติดปะต่อกันจนเป็นโลก 1 ใบ( คำว่าแผ่นไม่ใหญ่ลองเทียบ scale โลกหนึ่งใบสำหรับตนแผ่นเล็กก็ถือว่าใหญ่อยู่ดี ) 

• ต่อไปนี้ให้เรียก รอยต่อระหว่างเปลือกส้มแต่ละชิ้น หรือรอยต่อระหว่างแผ่นเปลือกโลกแต่ละแผ่นว่า fault

ประเทศที่อยู่บนรอยต่อ fault ระหว่างแผ่นเปลือกโลก เช่น ประเทศ จีน อินโดนีเซีย อิหร่าน ญี่ปุ่น อเมริกา ตุรกี อินเดีย ฟิลิปปินส์ อิตาลี เม็กซิโก เป็นต้น

• ซึ่งจะสังเกตได้ว่าประเทศเหล่านี้จะเกิดแผ่นดินไหวบ่อยกว่าประเทศอื่นๆ และมีความเสี่ยงที่จะเกิดแผ่นดินไหวบ่อยกว่าที่อื่น
• และเมื่อไหร่แผ่นดินไหว เกิดขึ้น ประเทศเหล่านี้ จะเกิดความสูญเสียหนักมากๆ หนักกว่าประเทศอื่นเยอะมาก
• บางประเทศตั้งอยู่บนรอยต่อที่มีความเสี่ยงสูง รอยต่อ ตรงนี้ จึงเรียกว่า Ring of Fire 

ประเทศไทยไม่ไดตั้งอยู่บนรอยต่อ fault line และไม่ได้ตั้งอยู่บน Ring of Fire ประเทศไทยตั้งอยู่บนเปลือกโลกที่ชื่อแผ่น ยูเรเชีย(น) ( Eurasian ) ประเทศไทยโชคดีที่สุด ของที่สุดแล้ว 

• แต่ต่อให้ ประเทศไทย ไม่ได้อยู่บนรอยต่อของเปลือกโลก ก็ไม่ใช่ว่าจะปลอดภัยตลอดไป เพราะเปลือกโลกแต่ละแผ่น ทุกแผ่นจะมีรอยร้าวเล็กๆของแต่ละแผ่น อยู่ในตัวมันเอง
• ประเทศไทยก็ตั้งอยู่บนรอยร้าวเล็กๆ ของแผ่นเปลือกโลกที่ชื่อ eurasian นี้ นั่นเอง 

ทีนี้มาเข้าใจว่าแผ่นดินไหวเกิดจากอะไร

แผ่นดินไหวเกิดจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก (Tectonic plates) ซึ่งสะสมพลังงาน ไว้ตามรอยเลื่อนต่าง ๆ และพลังงานที่อยู่ใต้แผ่นเปลือกโลก เมื่อพลังงานถึงจุดวิกฤตจะถูกปลดปล่อยออกมา ก็จะทำให้เกิดการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกก็ = แผ่นดินไหวก็เกิดขึ้น 

• แผ่นเปลือกโลก ให้คิดเหมือนคน 2 คนเป็นแฟนกัน เวลาเกิดการขยับตัว จึงทำให้เกิดแผ่นดินไหว  (ใจสั่น) ส่วนมากเกิดจากอาการ 3 อาการ

เปลือกโลก 2 แผ่น (หรือมากกว่า) กำลังเศร้าถอยตัวห่างออกจากกัน 

เปลือกโลก 2 แผ่น กำลังเพิ่งจีบกันมาชิดชนกัน

เปลือกโลก 2 แผ่น กำลังทะเลาะกันมาเชือดเฉือนกัน 

• ก็นึกภาพออกว่าประเทศไหนอยู่บนรอยต่อ ถ้าเกิดแผ่นดินไหว ก็จะเสียหายเยอะสุด และบางครั้งก็เกิด ภูเขาไฟระเบิด หรือสึนามิ 

ไม่มีใครบนโลกนี้ที่จะสามารถบอกได้ว่าแผ่นดินไหวจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่ เวลาไหน ที่ไหน เน้นว่าไม่มีใครบนโลกใบนี้บอกได้ และไม่มีใครบนโลกใบนี้ที่จะบอกได้ว่า after shock จะมา ตอนไหน กี่โมง มาที่ไหนเน้นว่าไม่มีใครบอกได้เลยบนโลกนี้

• สิ่งที่จะทำได้ดีที่สุดคือ มีสติ เตรียมความพร้อม เรียนรู้จากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น และสำคัญที่สุด ตอนนี้คือต้องช่วยเหลือผู้ประสบภัยช่วยเหลือชีวิตคนให้ได้มากที่สุด อย่าโทษผู้รับเหมา อย่าโทษวัสดุก่อสร้าง อย่าเพิ่งโทษใคร เพราะมันไม่ทำให้เกิดพลังบวกขึ้นมาเลย อยากเห็นคนไทยรักกัน สามัคคีกัน ช่วยเหลือกัน ตอนนี้ต้อง SAVE LIFE ให้ได้มากที่สุด ทุกชีวิตมีค่า ทุกชีวิตมีพ่อแม่ มีพี่น้อง มีลูก ต้องช่วยเหลือทุกชีวิตให้ได้มากที่สุดก่อน