บัตรทอง เพิ่มสิทธิรักษาหลอดเลือดอุดตันด้วยสายสวนหลอดเลือด

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) สนับสนุนทุนวิจัยให้กับทีมวิจัยจากโครงการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ (HITAP) เพื่อศึกษาเรื่อง "การประเมินต้นทุนอรรถประโยชน์ของการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอุดตันระยะเฉียบพลันผ่านสายสวนหลอดเลือดด้วยยวิธี endovascular treatment ในประชากรไทย"

จากงานวิจัยพบว่า จากการเปรียบเทียบด้วยค่าผลประเมินความคุ้มค่าซึ่งเกณฑ์ความคุ้มค่าในการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอุดตันฯ ผ่านสายสวนหลอดเลือดด้วยวิธี EVT ของประเทศไทยอยู่ที่ไม่เกิน 160,000 บาทต่อปีสุขภาวะ โดยการรักษาด้วยวิธีดังกล่าว ร่วมกับยาละลายลิ่มเลือดจะมีความคุ้มค่าอยู่ที่ 147,000 บาทต่อปีสุขภาวะ

ส่วนกรณีที่ผู้ป่วยมีข้อห้ามใช้ยาละลายลิ่มเลือด การรักษาโดยสายสวนหลอดเลือดด้วยวิธี EVT อย่างเดียว เปรียบเทียบกับ supportive care จะมีความคุ้มค่าที่ 114,000 บาทต่อปีสุขภาวะ 

ด้านผลกระทบงบประมาณ ถ้ามีการนำวิธีการรักษาแบบสายสวนหลอดเลือดด้วยวิธี EVT เข้าสู่สิทธิประโยชน์ในระบบบัตรทอง รัฐจะต้องสนับสนุนงบประมาณเพิ่มสำหรับผู้ป่วย 2,000 รายต่อปี รวมทั้งสิ้น 887 ล้านบาท

ในระยะเวลา 5 ปีข้างหน้าซึ่งอยู่ภายใต้ศักยภาพระบบบริการของประเทศไทยที่สามารถทำได้ ส่วนความพร้อมของการให้บริการและทำหัตถการด้วย EVT ปัจจุบันมีโรงพยาบาลที่ให้บริการ EVT ได้ทั้งภาครัฐและเอกชนทั่วประเทศ จำนวน 52 แห่ง แบ่งเป็น

• ภาคกลาง 40 แห่ง
• ภาคเหนือ 6 แห่ง
• ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 3 แห่ง
• ภาคตะวันออก 1 แห่ง
• ภาคใต้ 2 แห่ง

จะเห็นได้ว่าส่วนใหญ่จะกระจุกตัวอยู่ในภาคกลาง

ขณะที่แพทย์ที่สามารถทำหัตถการดังกล่าวได้ มีทั้งหมด 50 คน ประกอบด้วย รังสีแพทย์จำนวน 22 คน ประสาทศัลยแพทย์ 21 คน และอายุรแพทย์ สาขาประสาทวิทยา 7 คน (ข้อมูลเมื่อกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565) โดยอนาคตคาดว่า จะสามารถอบรมแพทย์หลักสูตรอนุสาขารังสีร่วมรักษาระบบประสาทได้จำนวน 8 ตำแหน่งต่อปี และหลักสูตรศัลยแพทย์หลอดเลือดสมองและไขสันหลัง 2-3 ตำแหน่งต่อปี

จากข้อมูลงานวิจัยดังกล่าว สวรส. และทีมวิจัย จึงนำเสนอผลวิจัยพร้อมข้อเสนอเชิงนโยบายต่อคณะกรรมการนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ซึ่งภายหลัง สปสช.ได้พิจารณาเพิ่มการรักษาผ่านสายสวนหลอดเลือดด้วยวิธี EVT เป็นชุดสิทธิประโยชน์ในระบบบัตรทอง สำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอุดตันระยะเฉียบพลันที่เข้าเกณฑ์การรักษา ไม่ว่าจะมีข้อห้ามในการใช้ยาละลายลิ่มเลือดหรือไม่ก็ตาม 

ทั้งนี้ ราคาเบิกจ่ายที่เหมาะสมและคุ้มค่าสำหรับ Thrombectomy และอุปกรณ์อื่นๆ ที่ใช้ร่วมด้วย อยู่ที่ 73,800 บาทต่ออุปกรณ์ 1 ชุด ซึ่งเป็นราคาต่ำสุดที่บริษัทผู้ผลิตหรือจำหน่ายเสนอให้ภาครัฐ นอกจากนี้กระทรวงสาธารณสุขได้เสนอให้เรื่องดังกล่าวอยู่ในแผนการให้บริการ (Service plan) ของกระทรวง โดยกำหนดให้ทุกเขตสุขภาพต้องมี Thrombectomy อย่างน้อย 1 แห่ง

ภญ.วรัญญา รัตนวิภาพงษ์ นักวิจัยจาก HITAP เครือข่ายนักวิจัย สวรส. ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า การสนับสนุนให้องค์กรวิชาชีพ และกระทรวงสาธารณสุข พัฒนาขีดความสามารถของสถานพยาบาล และจัดสรรบุคลากรในการให้บริการรักษาผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอุดตันระยะเฉียบพลันผ่านสายสวนหลอดเลือดด้วยวิธี EVT ให้กระจายอย่างทั่วถึงในทุกเขตบริการสุขภาพเป็นเรื่องสำคัญ

รวมทั้งควรเพิ่มมาตรการเพื่อให้มีการวินิจฉัยและส่งต่อหรือให้การรักษาผู้ป่วยได้อย่างทันท่วงที เพื่อลดอัตราการเสียชีวิตและพิการของผู้ป่วย ซึ่ง สปสช.และผู้ที่เกี่ยวข้องอาจพิจารณาเก็บข้อมูลเรื่องระยะเวลาในการส่งต่อผู้ป่วยสำหรับใช้เป็นตัวชี้วัดความสำเร็จของนโยบายต่อไป

ด้าน นพ.นพพร ชื่นกลิ่น ผู้อำนวยการ สวรส. กล่าวว่า การลดอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดอุดตันระยะเฉียบพลันเป็นหนึ่งในสิ่งที่กระทรวงสาธารณสุขตั้งเป็นตัวชี้วัดหลัก โดยได้กำหนดแนวทางในการรักษาผู้ป่วยแบบเร่งด่วน (Fast track) ไว้ในโรงพยาบาลต่างๆ ทั่วประเทศ

โดยงานวิจัยนับเป็นทางเลือกเทคโนโลยีที่เหมาะสม รวมถึงเป็นหลักฐานทางวิชาการที่สะท้อนความคุ้มค่าในการนำเทคโนโลยีมาใช้ได้อย่างชัดเจนซึ่งข้อมูลเชิงประจักษ์จากงานวิจัยเช่นนี้มีความจำเป็นอย่างมากต่อการตัดสินใจเชิงนโยบาย เช่น การบรรจุเข้าสู่สิทธิประโยชน์ในระบบหลักประกันสุขภาพ

นั่นหมายถึง จะเป็นการพัฒนาระบบสุขภาพอย่างมีทิศทางอันจะนำไปสู่การลดค่าใช้จ่ายในการรักษา เกิดความยั่งยืนของระบบ รวมทั้งลดการเสียชีวิตและเพิ่มการมีคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชน