ที่ดิน นับเป็นอสังหาริมทรัพย์ประเภทหนึ่ง ที่ต้องศึกษาหาข้อมูลก่อนตัดสินซื้อ หรือลงทุน ซึ่งต้องคำนึงถึงปัจจัยหลายด้าน ทั้งสีผังเมือง ลักษณะรูปที่ดิน เส้นทางคมนาคม รวมถึงกรรมสิทธิ์ที่แตกต่างกันไปในที่ดินแต่ละแปลง ซึ่งจะปรากฏอยู่บนโฉนดที่ดิน ในรูปแบบสีตราครุฑ
"สีตราครุฑ" ที่แตกต่างกันบนโฉนดที่ดิน แสดงถึงความแตกต่างของสิทธิ์ในการครอบครอง การใช้ประโยชน์ในที่ดิน สิทธิ์ในการซื้อ ขาย โอน จำนอง ซึ่งรายละเอียดเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผู้ประสงค์จะซื้อที่ดิน จำเป็นต้องรับรู้ เพื่อป้องกันการถูกฉ้อโกง หรือการกระทำผิดกฎหมาย โดยโฉนดที่ดิน ถูกจำแนกโดย “สีตราครุฑ” เป็น 4 ประเภทด้วยกัน
รู้จักที่ดินจาก “สีตราครุฑ”
ตราครุฑสีแดง (น.ส.4)
เป็นเอกสารแสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดินที่ชัดเจนที่สุด ผู้ถือครองมีอำนาจเบ็ดเสร็จ และระบุคำว่า “โฉนดที่ดิน”ไว้ด้านหน้า โฉนดที่ดินในตัวเมืองเกือบทั้งหมดเป็นตราครุฑสีแดง ผู้ถือครองกรรมสิทธิ์สามารถ ใช้สอย ทำกิน อยู่อาศัย และใช้ประโยชน์ได้ 100% เป็นประเภทของโฉนดที่ดินที่คนส่วนใหญ่ถือครอง มีระวางรูปถ่ายทางอากาศ รู้ตำแหน่ง เนื้อที่ ขอบเขต และขนาดที่ดิน ชัดเจน สามารถถูกผู้อื่นแย่งครอบครองได้ โดยครอบครองอย่างเปิดเผยติดต่อกัน 10 ปี หรือ ถูกครอบครองปรปักษ์
ตราครุฑสีเขียว (น.ส.3 ก.)
เอกสารที่ปรากฏตราครุฑสีเขียว ไม่ถือเป็น “โฉนดที่ดิน” แต่เป็นเพียงเอกสารรับรองการทำประโยชน์จากทางราชการ เพื่อยืนยันว่าผู้เป็นเจ้าของสามารถใช้ประโยชน์ ซื้อ ขาย โอน จดจำนอง ให้เช่า หรือขับไล่ผู้บุกรุกจากที่ดินนี้ได้ แต่ไม่มีกรรมสิทธิ์ครอบครองจนกว่าจะนำเอกสารนี้ ไปยื่นขอออกเป็นโฉนดที่ดิน(ครุฑสีแดง)จากสำนักงานที่ดิน มีระวางรูปถ่ายทางอากาศ รู้ตำแหน่ง เนื้อที ขอบเขตชัดเจน สามารถถูกผู้อื่นแย่งครอบครองได้ โดยครอบครองอย่างเปิดเผยติดต่อกัน 1 ปี หรือ ถูกครอบครองปรปักษ์
ครุฑดำ (น.ส.3/น.ส.3 ข.)
เอกสารที่ปรากฏตราครุฑสีดำ ไม่ถือเป็น “โฉนดที่ดิน” แต่เป็นเพียงเอกสารรับรองการทำประโยชน์จากทางราชการ เพื่อยืนยันว่าเจ้าของสามารถใช้ประโยชน์ในที่ดินได้ เป็นที่ดินซึ่งไม่มีระวางรูปถ่ายทางอากาศที่แน่ชัด ขอบเขต ขนาดที่ดิน “ไม่ชัดเจน”หากจะทำการซื้อ ขาย โอน จำนอง ที่ดิน ต้องยื่นเรื่องเพื่อออกโฉนดที่ดิน ขอรังวัด และรอประกาศจากทางราชการ 30 วัน(หากไม่มีผู้คัดค้าน) สามารถถูกผู้อื่นแย่งครอบครองได้ โดยครอบครองอย่างเปิดเผยติดต่อกัน 1 ปี หรือ ถูกครอบครองปรปักษ์
ครุฑสีน้ำเงิน (ส.ป.ก.4-01)
เรียกอย่างเป็นทางการว่า หนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดิน เจ้าของมีสิทธิในการทำเกษตรกรรมโดยไม่ได้ระบุระยะเวลาในการส่งคืนให้แก่รัฐ ห้ามผู้ใดซื้อ ขาย โอน นอกจากทายาทเจ้าของสิทธิ์เท่านั้น โดยโฉนดที่ดินประเภทนี้ จะออกให้กับเกษตรกรที่มีฐานะยากจนครอบครัวละไม่เกิน 50 ไร่ สามารถมีสิ่งปลูกสร้างเพื่อการเกษตรได้ตามสมควร และรัฐสามารถยึดคืนได้หากผู้ครอบครองทำผิดเงื่อนไข