บนเส้นทางสายยาสูบ 2 : สีใบยา
คอลัมน์ Cat out of the box โดย พีรภัทร์ เกียรติภิญโญ
(ต่อจากตอน 1)
จริงอยู่ที่ตั้งของสหประชาชาตินั่นไม่ถือนับเปนดินแดนของอเมริกาพอๆกับที่ดินสถานทูตอเมริกา ณ ถนนวิทยุ กลางพระมหานครคงมีอธิปไตยเหนือราชอาณาจักรไทยในทางการทูต แต่จะเจาะเข้าไข่แดงไม่ผ่านไข่ขาวมันจะเปนไปได้เรอะ?
และแล้วผู้สื่อข่าวสิงคโปร์ก็เอาไมโครโฟนจ่อปาก พ่อเลี้ยงณรงค์ ผู้นักเรียนนอก แปลไทยได้ความว่า อเมริกาห้ามท่านเข้าประเทศเพราะทำธุรกิจยาเสพงั้นรึ? บร้ะ_มันเล่นเเรง!
หากจะเข้าใจว่าวัตรปฏิบัติคนเปนป้อเลี้ยง_จะปิดบ้านเก็บตัวไม่พบปะปฏิสันถารผู้ชนสมาศัยย่อมเปนไปไม่ได้หรอก และจะไปคัดกรองใครผู้ใดไม่ให้เข้าบ้านเข้าพบก็เปนไปบ่มิได้เช่นกัน อย่างนี้จึงเกริ่นแต่แรกว่าป้อเลี้ยงนั้นไปไกลกว่าเสี่ย และไม่ใช่เจ้าสัวอย่างไรเล่า
หากว่าซีไอเอ เคจีบี มทสาต ดีอีเอ มาซุ่มหมอบเฝ้าสังเกตหน้าซุ้มคุ้มเจ้าท่าน ก็ไม่น่าแปลกใจที่จะเห็นผู้มีเชื้อแถวผ่านเข้าออกปะผสมปนเปกลุ่มเป้าหมายมาบ้างหรอกน่า
พ่อเลี้ยงณรงค์นั้นท่านเปนผู้ดี ดีอย่างที่ว่าวาจาทำร้ายคนอื่นท่านไม่ใช้ ท่านจึงค้อนควับตอบคำถามนักข่าวนั่นด้วย idiom_วลีแสลง อันห้ามแปลตรงตัว ตามประสาผู้ดีนักเรียนนอกสมองไวที่ใช้ความอัตโนมัติตีกลับว่า “That ‘s my business!” เพียงเท่านั้น_พลันความฉิบหายก็เกิดขึ้นแก่เก้าอี้นายกรัฐมนตรีที่มารอเกย! ยายนักข่าวนั้นหาเรื่องแปลความตามตัวอักษร “อ่อ นั่นคือธุรกิจของผม!” พลันนักสื่อสารมวลชนในประเทศบางพวกหาทางขยายความตามสมทบตีขลุมว่า ชำระความแล้วเปนสัตย์! พ่อเลี้ยงยืนยันธุรกิจของตนเอง!!
ทั้งที่ สำนวน That ‘s my business อีเดี้ยมนี่มันแปลว่า “(อย่าเเส่)_เรื่องของผมน่ะ” ซึ่งถ้าไม่พูดแบบผู้ดี ก็จะมีอีเดี้ยมว่า “That’s none of your business.” - นั่นไม่ใช่เรื่องของมึง(คุณ) หรือ “Don’t you mind any of my business?” - อย่า(เสือก) มาสนใจเรื่อง [ถูกปฏิเสธวีซ่า]ของกู(ฉัน)ได้ไหม?
หลายครั้งการมีเชื้อเจ้าและถ่อมตนอย่างสิงโตผู้ดี ไม่มีประโยชน์ในสถานการณ์ถึงเลือดถึงเนื้อท่ามกลางหมู่วงหมาไฮยีน่า
ยาสูบนั้นมันสำคัญอีกก็ที่สี สีน้ำตาลหม่นทองจากใบยาสูบบ่มกาลเวลานั้นสวยงามศิลปสูง เมอร์ซิเดส เบนซ์ใช้สียาสูบบ่มทำรถหรูหราทั้งภายในภายนอก เปนที่ใฝ่ฝันแต่สาธุชนผู้ชื่นชอบจักคว้าดาวมาขี่ขับโดโยต้าคราวน์นั้นมิน้อยหน้า ใช้ราศีมงกุฏครอบรัศมีสีน้ำตาลยาสูบนั้น ขายกันระเบิดระเบ้อในเมืองยุโรปโดยเฉพาะนอรเวย์
เสื้อนอกสีใบยาสูบก็สวย ใส่สบายกลมกลืนกับธรรมชาติ โดยเฉพาะเนื้อผ้าให้ยับย่นแบบลินิน ใส่เบาสบายในวันไม่เปนทางการ หรือจะให้ทางการก็ใส่กระดุมสองแถวเข้าในเมืองพม่า ใกล้กับล้านนา ยังมีอุตสาหกรรมบุหรี่มวนมือ อารมณ์คล้ายกัวเตมาลามวนซิการ์_โทแบคโค ซึ่งแถบละแวกนั้นเวลามวนยาขายมีหน่วยวัดเปนเวลา เช่นว่ามวนนี้จุดครึ่งชั่วโมง มันก็จะสูบถึงไฟลวกปากในกำหนดหน่วยดังนั้น การซื้อหาก็ว่ากันด้วยเวลาหน่วยสูบ
อีทีนี้นอกจากใบเมี่ยง_คาเฟอีนดองในรสชาติฝาดเปรี้ยวและหมากป้ายปูนแดงห่อใบพลูแล้ว พม่าบริโภค(เสพสูบ)บุหรี่เปนของกินใช้ประจำวันมาแต่นมนานโบราณโข ดูอย่างรูปถ่ายฝรั่งอังกฤษที่ไปแขวนไว้ในหอจดหมายเหตุกรุงลอนดอนนี้ซี ทุกคนทุกชีวี มีบุหรี่ยามวนแท่งโตๆ ถือสากันมาทั้งชายหญิง คนมั่วทั่วไปบอกว่า อ้อ_เขาถือพัด 55 บุหรี่พม่ามวนโตๆ ก่อนนี้ท่านผู้ดีไทยว่าบุหรี่ขี้โย ไทยเขินว่า ซิโย ฝรั่งว่า cheroot แปลในความหมายบุหรี่ปลายเปิดสองด้านหรือยาสูบแบบม้วนมวนใบตองอ่อน พม่าเองเรียก ‘เสย บาว เลิ้ก’
หลายปีก่อนไปไหว้พระชุธาตุที่เมืองมอญเก่าหงสาวดี ปัจจุบันนี้ท่านว่าพะโค ตามหาบุหรี่มวนมือนี้แทบล้มประดาตายจะเอาสักมัดไปเซ่นผีสรวงเทวดาอารักขาคุ้มพระธาตุ ก็ได้ผู้ดีพม่ามีใจรักพระศาสนา เปิดโกดังนำพาให้แบ่งซื้อ แกยังทำระบบมือร้อยเปอร์เซนต์มีเตาอบเตาชื้นไม้ถ่านใหญ่โตเปนโรงเรือนเลยเทียว
บุหรี่แบบไทยๆของเราเขาใช้ใบตองอ่อนๆมามวน ใบจากมันไม่ไหวหรอกเหม็นคาร์บอน ถ้าผู้ดีมีเวลา ก็ใช้กลีบบัวหลวงมวนออกมาเป็นบุหรี่ตัวจิ่วๆ เหน็บช่อฐานพุ่มดอกไม้เงิน นำเสริฟหราหรู มีที่หนีบกลักไม้ขีดให้ด้วย แต่บุหรี่พม่าใช้ใบไม้อีกประเภทแทนเรียกว่าใบ “ทา นาต แป้ด’ วิทยาศาสตร์ว่า ‘Cordiamyxa’ เปนสกุลเดียวกันกับต้นหมันในบ้านเรา
เครื่องยัดไส้บุหรี่พม่า นอกจากใบยาหั่นฝอย เขาผสมกับเศษไม้และสมุนไพรอื่นอีก ตามแต่เจ้าของสูตรจะคิดค้นขึ้น บางคนใส่พิมเสนเอาเย็น บางคนใส่ฝักมะขาม น้ำส้มป่อยเอารสอมเปรี้ยวส่วนปลายสุดที่จ่อปากมักจะใส่เปลือกข้าวโพดแห้งหรือชานอ้อยแห้งใบอ้อยแห้งอุดไว้เหมือน เปนก้นกรอง อ้างว่ารสของบุหรี่ที่สูบจะหวานหอมธัญรส
ในสมัยโบราณทุกบ้านจะมีตะกร้าใส่ส่วนประกอบเครื่องปรุงต่างๆของบุหรี่เอาไว้ใครจะสูบ ก็มวนกันเองสูบสืดกันเอง หากเป็นคนจนมากๆไม่มีเงินซื้อใบยา มวนบุหรี่โดยใช้เปลือกข้าวโพดแห้งเป็นไส้อย่างเดียวก็มีนัยของการมวนบุหรี่หรือการให้บุหรี่มวนมือแก่กันในทางวัฒนธรรมของพม่า ก็คล้ายๆกับของเรา หากใช้เปนชุดรวมกับหมากพลูในการไหว้สาขอขมาลาโทษ เช่น ในการลาบวชหรือในงานพิธีต่างๆ ก็จะมีการมวนและตกแต่งอย่างวิจิตรพิสดาร
ทั้งยังใช้เปนสาส์นสื่อความนัยได้ด้วย ในสมัยก่อนการที่สาวบ้านไหนมวนบุหรี่ฝากไปให้ชายคนใด ก็หมายถึงการรับรักและบอกรักแก่ชายคนนั้นอยู่ในทีปัจจุบันนี้ ถึงแม้ว่าการมวนบุหรี่สูบกันเองในแต่ละบ้านจะน้อยลงไปมาก แต่คนพม่าที่มีอายุหน่อยยังคงชอบสูบบุหรี่มวนมือแบบดั้งเดิมนี้อยู่ แหล่งผลิตที่สำคัญของบุหรี่พม่าอยู่ในรัฐฉาน เมืองตองจี เมืองนี้อยู่บนภูไม่ไกลจากทะเลสาบอินเลคนในโรงงานล้วนเปนสตรี มีความสามารถมวนด้วยมือได้มากถึงวันละ 500
นสพ.ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 41 ฉบับที่ 3,723 วันที่ 17 - 20 ตุลาคม พ.ศ. 2564