“เอเลี่ยนสปีชี่ส์” ไม่ได้มีแค่ปลาหมอคางดำ ทำลายระบบนิเวศ-ศก.ต้องเร่งคุม
กรณีล่าสุดที่มีการพบเห็นปลาช่อนอเมซอนขนาดใหญ่ อาศัยอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติในประเทศไทย ปลาชนิดนี้ได้ชื่อว่าเป็นปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง ชื่อ ปลาอะราไพม่า ด้วยมีแหล่งกำเนิดในแม่น้ำอเมซอน จึงนิยมเรียกกันในภาษาไทยว่า ปลาช่อนยักษ์อเมซอน
สำหรับปลาช่อนยักษ์อเมซอน เป็นปลาที่สามารถกินปลาและสัตว์น้ำท้องถิ่นได้ทีละจำนวนมาก และด้วยขนาดที่ใหญ่ จึงเป็นผู้ล่าในจุดสูงสุดของห่วงโซ่อาหาร แทบไม่มีสัตว์ผู้ล่าชนิดอื่นมาคอยควบคุม การแพร่ระบาดของปลาช่อนยักษ์อเมซอนในแหล่งน้ำของไทยหลายพื้นที่ เป็นอีกตัวอย่างที่ชัดเจนของปัญหาการรุกรานของสัตว์น้ำต่างถิ่นหรือเอเลี่ยนสปีชีส์ในประเทศไทย
ไม่เพียงแต่ปลาช่อนอเมซอน หรือปลาหมอคางดำ ที่เป็นกระแสอยู่ในปัจจุบัน ในประเทศไทยยังพบปลาสายพันธุ์ต่างถิ่นอื่น ๆ อีกหลายชนิด เช่น ปลาซัคเกอร์ ปลาหมอมายัน ปลาหมอบัตเตอร์ และปลาดุกบิ๊กอุย ที่ถูกนำเข้ามาเลี้ยงในไทยอย่าง แล้วหลุดออกสู่ธรรมชาติ ปลาต่างถิ่นเหล่านี้ รวมถึงปลาหมอคางดำ มีผู้ประกอบการหลายรายนำเข้ามาสู่ประเทศอย่างผิดกฎหมาย จึงยากที่จะทราบต้นตอที่ชัดเจนและจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและเศรษฐกิจท้องถิ่นอย่างมหาศาล
หนึ่งในปลาเอเลี่ยนที่ระบาดมากที่สุดชนิดหนึ่งคือ ปลาซัคเกอร์ ซึ่งถูกนำเข้ามาเพื่อทำความสะอาดตู้ปลาสวยงาม อย่างไรก็ตามด้วยนิสัยดุร้าย ทนต่อสภาพแวดล้อมและการแพร่พันธุ์เร็ว นอกจากนี้ ยังมีปลาหมอต่างถิ่นต้องห้ามอีกสองชนิด ที่พบในแหล่งน้ำสำคัญของไทย เป็นสายพันธุ์ที่ถูกประกาศห้ามนำเข้าและห้ามเลี้ยงเช่นเดียวกับปลาหมอคางดำ ได้แก่ ปลาหมอมายัน และปลาหมอบัตเตอร์
ปัจจุบันปลาทั้ง 2 ชนิดก็รุกรานและเป็นอันตรายกับปลาท้องถิ่น อย่างปลาหมอมายัน มีนิสัยดุร้ายและหวงถิ่น และปลาหมอบัตเตอร์ ก็แพร่พันธุ์เร็วไม่แพ้ปลาหมอคางดำและมีนิสัยกินทุกอย่าง ทั้งปลาหมอมายัน และปลาหมอบัตเตอร์ก็กินปลาขนาดเล็กและไข่ปลา ทำให้ปลาพื้นบ้านและสัตว์น้ำในธรรมชาติมีจำนวนลดน้อยลง จนเกิดความกังวลว่าจะทำให้สัตว์น้ำประจำถิ่นสูญพันธุ์
ส่วน ปลาดุกอัฟริกัน หรือที่เรียกกันว่าบิ๊กอุย กินพืชและสัตว์ขนาดเล็กหลากหลายชนิด ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศเพราะเบียดเบียนสัตว์น้ำท้องถิ่นด้วยการแย่งอาหารและที่อยู่อาศัย
การระบาดของเอเลี่ยนสปีชี่ส์ในประเทศไทยส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและเศรษฐกิจ ทั้งการทำลายสัตว์น้ำท้องถิ่น การเสียสมดุลของระบบนิเวศ อาชีพประมง และการใช้ทรัพยากรในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น การมีอยู่ของปลาต่างถิ่นหลากหลายสายพันธุ์ รวมถึงปลาต้องห้ามในแหล่งน้ำธรรมชาติในหลายพื้นที่ของไทยจึงเป็นตัวบ่งชี้ว่าเกิดช่องโหว่ในกำกับดูแลการนำเข้าและการบริหารจัดการปลาเอเลี่ยนสปีชีส์ของไทย หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจำเป็นต้องมีมาตรการควบคุมและจัดการอย่างเคร่งครัดไม่ต่างจากปลาหมอคางดำ เพื่อป้องกันไม่ให้เอเลี่ยนสปีชีส์เหล่านี้แพร่พันธุ์และสร้างความเสียหายเพิ่มเติมในอนาคต
บทความโดย : สมชาย เศรษฐสกุล ผู้ชำนาญการด้านสัตว์น้ำ