สัญญา‘ไฮสปีด 3 สนามบิน’ ประวัติศาสตร์การประมูล(11)

คอลัมน์ทางออกนอกตำรา ฐานเศรษฐกิจ ฉบับ 3502 หน้า 6 ระหว่างวันที่ 5-7 ก.ย.2562 โดย...บากบั่น บุญเลิศ

สัญญา‘ไฮสปีด 3 สนามบิน’
ประวัติศาสตร์การประมูล(11)

โครงการรถไฟความเร็วสูงเชื่อม 3 สนามบิน (ดอนเมือง สุวรรณภูมิ อู่ตะเภา) วงเงิน 224,544 ล้านบาท นับเป็นประวัติศาสตร์การประมูลโครงการขนาดใหญ่ของรัฐบาลไทย ที่มีความล่าช้าในการลงนามเซ็นสัญญายาวนานที่สุด บัดนี้เป็นเวลากว่า 8 เดือนเข้าไปแล้ว แต่ “รัฐบาล” ยังไม่มีการลงนามเซ็นสัญญากับเอกชน
อะไรคือต้นตอปัญหาของความล่าช้า ทำไมยื้อยุดฉุดกระชากสัญญามายาวนานขนาดนี้
สัญญาติดขัดตรงไหน ตอนที่แล้วเป็นสัญญาว่าด้วยเรื่องมาตรการทางการเงิน ตอนนี้ผมพามาติดตามร่างสัญญาตอนที่ 11 ซึ่งว่าด้วย มาตรการสนับสนุนโครงการฯที่ไม่ใช่ทางการเงิน ซึ่งในข้อ 8.3(3) ระบุเช่นนี้
(3) มาตรการสนับสนุนโครงการฯ ไม่ใช่ทางการเงิน รฟท. จะประสานงานกับหน่วยงานของรัฐเพื่อให้เอกชนคู่สัญญาได้รับสิทธิและประโยชน์ตามกฎหมายว่าด้วยการส่งเสริมการลงทุนและกฎหมายอื่นๆ
กรณีเอกชนคู่สัญญาร้อง รฟท. จะประสานงานกับหน่วยงานของรัฐรวมถึงสำนักงานเพื่อให้เอกชนคู่สัญญาได้รับสิทธิและประโยชน์ตาม พ.ร.บ. เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก สำหรับพื้นที่ของโครงการฯ ที่อยู่ในเขตส่งเสริมเศรษฐกิจพิเศษ ไม่ว่าจะเป็นสิทธิในการยกเว้นภาษีและค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนสัญญาเช่าและการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินให้ รฟท. ตามสัญญาร่วมลงทุน
ในการใช้ประโยชน์พื้นที่เพื่อสนับสนุนบริการรถไฟของโครงการฯ และการดำเนินกิจการทางพาณิชย์เอกชนคู่สัญญาจะต้องดำเนินการให้อยู่ภายใต้กฎหมายไทย รวมทั้งเงื่อนไขที่หน่วยงานของรัฐกำหนด และเป็นไปตามสัญญาร่วมลงทุน โดยเอกชนคู่สัญญามีสิทธิแต่เพียงผู้เดียวในการจัดเก็บและได้รับรายได้ ดังต่อไปนี้
(ก) รายได้จากการพัฒนาพื้นที่เพื่อสนับสนุนบริการรถไฟของโครงการฯ
(ข) เอกชนคู่สัญญามีสิทธิได้รับรายได้ทั้งหมดที่เกิดจากการพัฒนาและประกอบกิจการในพื้นที่เพื่อสนับสนุนบริการรถไฟของโครงการฯ ตามที่กำหนดไว้ในข้อ 16.1 โดยเอกชนคู่สัญญามีหน้าที่ต้องชำระค่าเช่า ให้แก่ รฟท. ตามที่กำหนดไว้ในข้อ 8.1 และ
(ค) รายได้จากการดำเนินกิจการทางพาณิชย์ เอกชนคู่สัญญามีสิทธิได้รับรายได้ทั้งหมดที่เกิดจากการดำเนินกิจการทางพาณิชย์ภายในขอบเขตตามที่กำหนดไว้ในข้อ 4.1 (5)

9. ค่าโดยสาร
9.1 ตลอดระยะเวลาของงานในระยะที่ 2 ในส่วนของรถไฟความเร็วสูงตามที่กำหนดไว้ในข้อ 5.1 (2)งานในระยะที่ 2 ของแอร์พอร์ต เรลลิงค์ ตามที่กำหนดไว้ในข้อ 5.2(1)(ข) และงานในระยะที่ 2 ในส่วนแอร์พอร์ต เรลลิงค์ส่วนต่อขยาย ตามที่กำหนดไว้ในข้อ 5.2(2)(ข) คู่สัญญาตกลงว่า รฟท.จะประกาศกำหนดอัตราค่าโดยสาร ซึ่งกำหนดไว้ในเอกสารแนบท้ายสัญญาร่วมลงทุนหมายเลข 3 (อัตราค่าโดยสาร) และเอกชนคู่สัญญามีสิทธิเก็บค่าโดยสารตามอัตราค่าโดยสาร ซึ่งกำหนดไว้ในเอกสารแนบท้ายสัญญาร่วมลงทุนหมายเลข 3 (อัตราค่าโดยสาร)
9.2 เอกชนคู่สัญญาตกลงว่าจะไม่เรียกเก็บค่าโดยสารในส่วนของค่าแรกเข้าระบบหากผู้ใช้บริการเปลี่ยนถ่ายจากรถไฟสายอื่นที่ใช้ระบบรถไฟเดียวกันกับระบบรถไฟประเภทรถไฟความเร็วสูง หรือแอร์พอร์ต เรลลิงค์หรือแอร์พอร์ต เรลลิงค์ส่วนต่อขยาย แล้วแต่กรณี โดยระบบที่ผู้ใช้บริการขึ้นก่อนเป็นผู้ได้รับค่าแรกเข้าตามหลักเกณฑ์ของกระทรวงคมนาคม
9.3 กรณีที่รัฐบาลหรือ รฟท. มีความประสงค์จะลดหรือยกเว้นค่าโดยสาร (นอกเหนือจากที่กำหนดไว้ในข้อ 9.1) ในช่วงระยะเวลาใดระยะเวลาหนึ่งของระยะเวลาของโครงการฯ เมื่อ รฟท. แจ้งความประสงค์มายังเอกชนคู่สัญญา คู่สัญญาจะมาตกลงกันเกี่ยวกับแนวทางการลดหรือยกเว้นค่าโดยสารเพื่อให้เป็นไปตามนโยบายของรัฐบาล หรือ รฟท. นั้น รวมถึงแนวทางการเยียวยาผลกระทบต่อการจัดเก็บรายได้ของเอกชนคู่สัญญาที่เกิดขึ้นจากการลดหรือยกเว้นค่าโดยสารดังกล่าว
9.4 ในกรณีที่เอกชนคู่สัญญาประสงค์ที่จะเรียกเก็บค่าโดยสารในอัตราพิเศษที่สูงกว่าอัตราค่าโดยสารปกติตามที่กำหนดไว้ในข้อ 9.1 สำหรับที่นั่งผู้โดยสารชั้นหนึ่ง (First Class) และ/หรือผู้โดยสารชั้นธุรกิจ (Business Class) เอกชนคู่สัญญาจะดำเนินการได้โดยอยู่ภายใต้เงื่อนไขสัดส่วนของจำนวนที่นั่งทั้งหมดของผู้โดยสารชั้นหนึ่งและ/หรือผู้โดยสารชั้นธุรกิจรวมกันแล้วจะต้องไม่เกินกว่าร้อยละยี่สิบหก (26) ของจำนวนที่นั่งของผู้โดยสารทั้งหมดในแต่ละขบวนรถไฟที่วิ่งให้บริการแก่ผู้ใช้บริการในแต่ละรอบ
10. หลักประกันสัญญาและหนังสือรับประกัน
10.1 หลักประกันสัญญา เอกชนคู่สัญญาตกลงจัดหาหลักประกันสัญญาซึ่งออกโดยธนาคารที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนดไว้ในประกาศสำนักงานและเอกสารการคัดเลือกเอกชนของโครงการฯ ให้แก่ รฟท. โดยในวันที่เข้าทำสัญญาร่วมลงทุน เอกชนคู่สัญญาได้ส่งมอบหลักประกันสัญญาให้กับ รฟท.เป็นมูลค่าไม่น้อยกว่าสองพันล้าน (2,000,000,000) บาท เพื่อเป็นหลักประกันการปฏิบัติตามสัญญาร่วมลงทุนของเอกชนคู่สัญญา

โดยหลักประกันดังกล่าวต้องมีผลบังคับได้ตลอดเวลาตั้งแต่วันที่ส่งมอบหลักประกันสัญญาจนถึงวันที่ รฟท. ออกหนังสือแจ้งให้เริ่มงาน (“ระยะเวลาที่หนึ่ง”) และในวันที่ รฟท.ออกหนังสือแจ้งให้เริ่มงาน ให้หลักประกันสัญญามีจำนวนไม่น้อยกว่าสี่พันห้าร้อยล้าน (4,500,000,000) บาท (“ระยะเวลาที่สอง”) และในวันที่ รฟท. ออกหนังสือแจ้งรับรองการเริ่มให้บริการเดินรถทั้งระบบ ให้หลักประกันสัญญา ลดลงตามหลักเกณฑ์ดังต่อไปนี้
(1) ในระยะเวลาห้า (5) ปี นับจากวันที่ รฟท. ออกหนังสือรับรองการเริ่มให้บริการเดินรถทั้งระบบ (“ระยะเวลาที่สาม”) ให้หลักประกันสัญญามีมูลค่าไม่น้อยกว่าสี่พันล้าน (4,000,000,000) บาท
(2) ในระยะเวลาห้า (5) ปี นับจากวันสิ้นสุดของระยะเวลาที่สาม (“ระยะเวลาที่สี่”) ให้หลักประกันสัญญามีมูลค่าไม่น้อยกว่าสามพันห้าร้อยล้าน (3,500,000,000)
(3) ในระยะเวลาห้า (5) ปี นับจากวันสิ้นสุดของระยะเวลาที่สี่จนถึงวันสิ้นสุดระยะเวลาของโครงการฯ (“ระยะเวลาที่ห้า”) ให้หลักประกันสัญญามีมูลค่าไม่น้อยกว่าสามพันล้าน (3,000,000,000) บาท
ณ วันสิ้นสุดระยะเวลาในแต่ละช่วงดังกล่าวข้างต้น (ยกเว้นวันสิ้นสุดระยะเวลาที่ห้า) เอกชนคู่สัญญาจะนำหลักประกันสัญญาฉบับใหม่ ซึ่งออกโดยธนาคารที่มีคุณสมบัติตามที่กำหนดไว้ใน ประกาศสำนักงานและเอกสารการคัดเลือกเอกชนของโครงการฯ ให้แก่ รฟท. เพื่อเป็นหลักประกันการปฏิบัติตามสัญญาร่วมลงทุนของเอกชนคู่สัญญา และ รฟท. จะคืนหลักประกันสัญญาที่เอกชนคู่สัญญาได้ส่งมอบให้แก่ รฟท. ในแต่ละระยะเวลาก่อนหน้านั้นให้แก่เอกชนคู่สัญญา และ รฟท. จะคืนหลักประกันสัญญาเมื่อเอกชนคู่สัญญาพ้นจากข้อผูกพันตามสัญญาร่วมลงทุน โดยหลักประกันสัญญาตามข้อนี้มีรูปแบบและเนื้อหาเป็นไปตามเอกสารแนบท้ายสัญญาร่วมลงทุนหมายเลข 8 (หลักประกันสัญญาและหนังสือรับประกัน) ภาคผนวกหมายเลข 1 (หลักประกันสัญญา)
ในกรณีที่ รฟท. ใช้สิทธิบังคับชำระเอาจากหลักประกันสัญญาตามข้อ 10.1 เอกชนคู่สัญญาจะต้องนำหลักประกันสัญญามาวางเพิ่มเติมให้แก่ รฟท. หรือดำเนินการให้จำนวนเงินประกันตามหลักประกันสัญญาดังกล่าว กลับเป็นเท่าเดิมเต็มตามจำนวนที่กำหนดไว้ในข้อนี้ ทั้งนี้ ภายในระยะเวลาสมควรนับตั้งแต่วันที่มีการใช้สิทธิเรียกร้องโดย รฟท.
ตอนหน้ามาดูหนังสือรับประกันนะครับ อย่าเพิ่งเบื่อนะครับพี่น้อง มหากาพย์สัญญารถไฟฟ้าเชื่อม 3 สนามบิน ยังมีอีกยาว!