"ฐานเศรษฐกิจ" ขอนำเสนอรายงานฉบับเต็มของสำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง เกี่ยวกับ การวิเคราะห์ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากร่างพระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร พ.ศ. .... ซึ่งจะเข้าสู่การพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎรในวันที่ 9 เมษายน 2568
รายงานฉบับนี้นำเสนอรายละเอียดของหลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ ตลอดจนผลกระทบทั้งด้านเศรษฐกิจและสังคมของการมีสถานบันเทิงครบวงจรที่รวมถึงกาสิโนถูกกฎหมายในประเทศไทย ซึ่งถือเป็นนโยบายสำคัญของรัฐบาลในการฟื้นฟูเศรษฐกิจและส่งเสริมการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่หลังสถานการณ์โควิด-19 ดังนี้:
ประเทศไทยมีแหล่งท่องเที่ยวและสถานบันเทิงหลากหลายประเภทไว้บริการนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ โดยอุตสาหกรรมท่องเที่ยวเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศที่สามารถสร้างงานและสร้างรายได้แก่ประเทศเป็นจำนวนมาก
อย่างไรก็ดี ในช่วงที่ผ่านมาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวของไทย โดยเฉพาะสถานบริการและสถานบันเทิง ได้รับผลกระทบอย่างหนักจากมาตรการเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ส่งผลให้รายได้ของประชาชนที่ประกอบอาชีพอยู่ในภาคบริการ และรายได้จากนักท่องเที่ยวในภาพรวมของประเทศลดลงเป็นจำนวนมาก
เมื่อสถานการณ์การแพร่ระบาดเริ่มผ่อนคลายลง จึงเป็นช่วงเวลาอันดีที่จะพิจารณากลไกมาตรการต่าง ๆ เพื่อเร่งฟื้นฟูอุตสาหกรรมท่องเที่ยวของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งอุตสาหกรรมกลุ่ม Fun Economy ซึ่งเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่มีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง ครอบคลุมตั้งแต่การท่องเที่ยว กีฬา สถานบันเทิง ธุรกิจ และการประชุมสัมมนา หรือไมซ์ (MICE) ทั้งยังเป็นอุตสาหกรรมที่ประเทศไทยมีศักยภาพในการต่อยอดในอนาคต
นอกจากนี้ เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2567 นายกรัฐมนตรี (นางสาวแพทองธาร ชินวัตร) ได้แถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรีต่อรัฐสภา โดยหนึ่งในนโยบายเร่งด่วนที่จะดำเนินการทันที คือ การเร่งส่งเสริมการท่องเที่ยวซึ่งรวมถึงการส่งเสริมอุตสาหกรรมท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ เพิ่มแหล่งท่องเที่ยวที่มนุษย์สร้างขึ้น (Man-made Destinations)
เช่น สวนน้ำ สวนสนุก ศูนย์การค้า สถานบันเทิงครบวงจร (Entertainment Complex) การนำคอนเสิร์ต เทศกาล และการแข่งขันกีฬาระดับโลก มาจัดในประเทศไทย เป็นต้น เพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยวและเม็ดเงินมหาศาลที่จะกระจายลงสู่ผู้ประกอบการภายในประเทศได้อย่างรวดเร็ว
การสร้างสถานบันเทิงครบวงจรเพื่อเป็นสถานที่สำหรับประกอบธุรกิจบันเทิงที่มีองค์ประกอบของธุรกิจหลากหลายประเภทรวมกัน เช่น ห้างสรรพสินค้า โรงแรม สถานบริการ สนามกีฬา ยอร์ชและครูซซิ่งคลับ สถานที่เล่นเกม สระว่ายน้ำและสวนน้ำ สวนสนุก และกิจการอื่น ๆ ร่วมกับกาสิโน จะเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่และสร้างรายได้ให้กับประชาชนและประเทศ และเป็นการทำให้ธุรกิจกาสิโนเข้ามาอยู่ในระบบการบริหารจัดการที่ถูกต้องตามกฎหมายซึ่งจะทำให้ภาครัฐสามารถกำกับดูแลและจัดเก็บภาษีจากสถานบันเทิงครบวงจรดังกล่าวเพื่อเป็นรายได้ของประเทศได้
เนื่องจากการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมหลายด้าน จึงมีความจำเป็นที่รัฐจะต้องเข้าไปควบคุมดูแลการประกอบธุรกิจให้มีมาตรฐาน รวมทั้งกำหนดมาตรการต่าง ๆ เพื่อบรรเทาผลกระทบต่อสังคมที่อาจเกิดขึ้นจากการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร
เพื่อควบคุมดูแลการประกอบสถานบันเทิงครบวงจรให้มีมาตรฐาน และกำหนดมาตรการเพื่อบรรเทาผลกระทบต่อสังคมที่อาจเกิดขึ้นจากการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร
ไม่มี เนื่องจากปัจจุบันประเทศไทยยังไม่มีกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรเป็นการเฉพาะ อีกทั้ง การจัดให้มี เข้าเล่น หรือเข้าพนันตามพระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ. 2478 ยังมีข้อจำกัดบางประการ ดังนั้น การประกอบสถานบันเทิงครบวงจรจึงไม่อาจทำได้ตามกฎหมายที่มีอยู่ในปัจจุบัน
ได้รับฟังความคิดเห็นของผู้เกี่ยวข้องแล้ว
ได้นำผลการรับฟังความคิดเห็นมาประกอบการวิเคราะห์ผลกระทบแล้ว
ร่างกฎหมายนี้ไม่มีความใกล้เคียงกับกฎหมายอื่น แต่มีความสัมพันธ์กับกฎหมายอื่น ดังนี้
5.1 พระราชบัญญัติการพนัน พ.ศ. 2478
5.2 พระราชบัญญัติสถานบริการ พ.ศ. 2509
5.3 พระราชบัญญัติควบคุมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551
5.4 พระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2560
5.5 พระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจของคนต่างด้าว พ.ศ. 2542
5.6 พระราชบัญญัติบริษัทมหาชนจำกัด พ.ศ. 2535
5.7 พระราชบัญญัติการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. 2562
5.8 พระราชบัญญัติส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2535
5.9 พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน พ.ศ. 2542
5.10 พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539
5.11 พระราชบัญญัติว่าด้วยการปรับเป็นพินัย พ.ศ. 2565
5.12 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
5.13 คำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ 22/2558 เรื่อง มาตรการในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการแข่งรถยนต์ในทาง และการควบคุมสถานบริการหรือสถานประกอบการที่เปิดให้บริการในลักษณะที่คล้ายสถานบริการ ลงวันที่ 22 กรกฎาคม 2558
6.1.1 ผู้ขอรับใบอนุญาตประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร
ผู้ขอรับใบอนุญาตมีหน้าที่ต้องยื่นคำขอรับใบอนุญาตประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร (ใบอนุญาต) ต่อสำนักงานควบคุมการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร (สำนักงานฯ) พร้อมทั้งเอกสารและหลักฐานที่เกี่ยวข้อง
เช่น รูปแบบ แผนผัง แผนและกรอบระยะเวลาการลงทุนในการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรตามบัญชีท้ายพระราชบัญญัติอย่างน้อย 4 ประเภท ร่วมกับกาสิโน และจะต้องประกอบด้วยพื้นที่สำหรับส่งเสริมสินค้า บริการ และศิลปวัฒนธรรมไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 10 ของพื้นที่ทั้งหมด โดยการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรจะต้องได้รับอนุญาตจากคณะกรรมการนโยบายฯ ก่อน
6.1.2 ผู้รับใบอนุญาต
ผู้รับใบอนุญาตจะต้องประกอบธุรกิจให้เป็นไปตามที่กำหนดไว้ในใบอนุญาต รวมทั้งต้องประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรด้วยตนเอง ห้ามโอนสิทธิตามใบอนุญาตให้บุคคลอื่นหรือนำหุ้นไปเป็นหลักประกันการชำระหนี้ ต้องมีการจัดเขตบริเวณของกาสิโนที่แยกต่างหากจากสถานประกอบธุรกิจสถานบันเทิงอื่น ต้องมีการควบคุมการเข้าออกกาสิโนและตรวจสอบผู้เข้าไปในกาสิโน
6.1.3 บุคคลที่เข้าไปในกาสิโน
ร่างพระราชบัญญัติฯ กำหนดห้ามมิให้บุคคลบางประเภทเข้าไปในกาสิโน ได้แก่ ผู้มีอายุต่ำกว่า 20 ปี บุคคลซึ่งมิได้ลงทะเบียนและชำระค่าธรรมเนียม บุคคลซึ่งมีลักษณะต้องห้าม บุคคลซึ่งผู้อำนวยการควบคุมการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจรห้ามเข้ากาสิโน นอกจากนี้ มีการกำหนดให้บุคคลสัญชาติไทยซึ่งจะเล่นพนันในกาสิโนต้องมีเงินฝากในบัญชีเงินฝากประจำไม่น้อยกว่า 50 ล้านบาทต่อเนื่องกันไม่น้อยกว่า 5 เดือน และผ่านการตรวจสอบตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่คณะกรรมการบริหารสำนักงานควบคุมการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร (คณะกรรมการบริหารฯ)
ไม่มี เนื่องจากการประกอบสถานบันเทิงครบวงจรประกอบไปด้วยธุรกิจสถานบันเทิงหลายประเภทร่วมกับกาสิโน ซึ่งการประกอบธุรกิจดังกล่าวอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมหลายด้าน ดังนั้น จึงมีความจำเป็นต้องมีมาตรฐานในการควบคุมดูแลการประกอบธุรกิจของผู้รับใบอนุญาตที่มีความเข้มงวดสูง
ผลการศึกษาของคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาศึกษาการเปิดสถานบันเทิงครบวงจร (Entertainment Complex) เพื่อแก้ปัญหาการพนันผิดกฎหมายและเพื่อประโยชน์ด้านเศรษฐกิจของประเทศ สภาผู้แทนราษฎร ระบุว่า ประเทศไทยมีศักยภาพที่สามารถต่อยอดอุตสาหกรรม Fun Economy ได้ โดยผ่านการส่งเสริมให้มีสถานบันเทิงครบวงจร เพื่อเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวในรูปแบบใหม่และเพิ่มเติมรายได้เข้าประเทศ
ในขณะเดียวกันสถานบันเทิงครบวงจรจะเป็นการนำธุรกิจกาสิโนและการพนันถูกกฎหมายให้เข้ามาอยู่ในระบบอย่างมีมาตรฐาน ภายใต้การควบคุมของกฎหมายและมีการจัดเก็บรายได้และภาษีอย่างถูกต้อง
นอกจากนี้รัฐยังสามารถใช้รายได้จากภาษีที่จัดเก็บได้ดังกล่าว ไปใช้เพื่อการเยียวยาปัญหาการเสพติดการพนัน การปราบปรามการพนันผิดกฎหมาย รวมถึงเพื่อพัฒนาสังคมและชุมชนที่ได้รับผลกระทบหรือเพื่อการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดีขึ้น
สำนักงานควบคุมการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร
กำหนดให้มีบทเฉพาะกาล ซึ่งในวาระเริ่มแรกให้มีคณะกรรมการคณะหนึ่งประกอบด้วย นายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงท่องเที่ยวและกีฬา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ เลขาธิการคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน และเลขาธิการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน ทำหน้าที่คณะกรรมการนโยบายฯ และคณะกรรมการบริหารฯ ก่อน จนกว่าจะมีการแต่งตั้งกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิของคณะกรรมการนโยบายฯ และคณะกรรมการบริหารฯ และให้ข้าราชการในสำนักนายกรัฐมนตรีและกระทรวงมหาดไทยที่นายกรัฐมนตรีแต่งตั้งเป็นเลขานุการและเลขานุการร่วม
โดยจะต้องแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิให้แล้วเสร็จภายใน 30 วัน นับแต่วันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ และให้ข้าราชการ พนักงาน เจ้าหน้าที่ หรือผู้ปฏิบัติงานอื่นใดในหน่วยงานของรัฐที่นายกรัฐมนตรีแต่งตั้ง ทำหน้าที่ผู้อำนวยการไปพลางก่อน โดยจะต้องแต่งตั้งผู้อำนวยการให้แล้วเสร็จภายใน 60 วัน นับแต่วันที่พระราชบัญญัตินี้ใช้บังคับ
ทั้งนี้ ในวาระเริ่มแรกให้รัฐมนตรีเสนอต่อคณะรัฐมนตรีเพื่อให้ข้าราชการ พนักงาน เจ้าหน้าที่ หรือผู้ปฏิบัติงานอื่นใดในหน่วยงานของรัฐมาปฏิบัติงานในสำนักงานเป็นการชั่วคราวภายในระยะเวลาที่คณะรัฐมนตรีกำหนด และให้คณะรัฐมนตรีพิจารณาจัดสรรงบประมาณเป็นเงินอุดหนุนให้แก่สำนักงานไปพลางก่อน
และมีการนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่ออำนวยความสะดวกหรือลดขั้นตอนและค่าใช้จ่ายในการดำเนินการหรือไม่
การจัดแถลงข่าวและจัดทำข้อมูลเผยแพร่ทางเว็บไซต์ รวมถึงการจัดสัมมนาให้ความรู้แก่หน่วยงานและประชาชน
เป็นจำนวน 300 ล้านบาท อัตรากำลังที่ต้องใช้ 50 อัตรา อัตรากำลังที่มีอยู่แล้ว 1 อัตรา อัตรากำลังที่ต้องเพิ่มขึ้น 50 อัตรา
(1) นักลงทุน/นักธุรกิจมีช่องทางในการลงทุนในอุตสาหกรรมกลุ่ม Fun Economy ผ่านการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร
(2) เจ้าของกรรมสิทธิ์ที่ดินมีโอกาสในการพัฒนาที่ดินที่ถือครองให้เกิดเป็นรายได้ และเกิดกิจกรรมทางเศรษฐกิจในพื้นที่โดยรอบสถานบันเทิงครบวงจร
(3) ประชาชนในพื้นที่มีโอกาสในการพัฒนาทักษะในการประกอบอาชีพ ตลอดจนการประกอบอาชีพในสถานบันเทิงครบวงจร
(4) เจ้าหน้าที่รัฐสามารถจัดเก็บภาษีได้เพิ่มมากขึ้น
หากการบังคับใช้กฎหมายไม่เป็นไปอย่างเคร่งครัด อาจทำให้สถานบันเทิงครบวงจรกลายเป็นศูนย์รวมอบายมุข และแหล่งอาชญากรรม ซึ่งจะกระทบต่อเด็กและเยาวชน ตลอดจนวัยแรงงาน และกลุ่มเปราะบางต่าง ๆ และส่งผลในภาพรวมของประเทศในการที่อาจต้องจัดสรรงบประมาณเพื่อใช้ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากการมีสถานบันเทิงครบวงจร
การตั้งสถานบันเทิงแบบครบวงจรแบบมีกาสิโนรวมอยู่ด้วยอาจก่อให้เกิดปัญหา เช่น เสียงรบกวนและการสั่นสะเทือนจากการแสดง ดนตรีสด การเปิดเพลงเสียงดังของสถานบันเทิง การรวมกลุ่มมั่วสุม การดื่มสุรา เสียงจากการก่อสร้าง และการประกอบกิจการ รวมถึงสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ที่เปลี่ยนแปลงไป มลภาวะจากขยะ ฝุ่น และผง เป็นต้น ซึ่งส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยของบรรดาผู้อยู่อาศัยในเขตพื้นที่ใกล้เคียงกับสถานบันเทิงครบวงจรได้
เหตุผลความจำเป็นในการใช้ระบบอนุญาต ระบบคณะกรรมการ การกำหนดโทษอาญา และการให้เจ้าหน้าที่ของรัฐมีดุลพินิจ
เนื่องจากสถานบันเทิงครบวงจรประกอบไปด้วยธุรกิจสถานบันเทิงหลายประเภทร่วมกันซึ่งการประกอบธุรกิจดังกล่าวอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมหลายด้าน จึงมีความจำเป็นต้องมีมาตรการในการควบคุมกำกับดูแลการประกอบธุรกิจที่มีความเข้มงวดสูง และจำเป็นที่จะต้องใช้ระบบอนุญาต
เนื่องจากสถานบันเทิงครบวงจรประกอบไปด้วยธุรกิจสถานบันเทิงหลายประเภทร่วมกับกาสิโน ซึ่งมีความซับซ้อนและเกี่ยวข้องกับกฎหมายหลายฉบับ การกำหนดนโยบายและการกำกับสถานบันเทิงครบวงจร จึงจำเป็นต้องอาศัยการพิจารณาอย่างบูรณาการของหลายหน่วยงานร่วมกับผู้ทรงคุณวุฒิที่มีความเชี่ยวชาญหลากหลายด้าน เพื่อให้การประกอบสถานบันเทิงครบวงจร การกำกับผู้ประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร และการป้องกันผลกระทบจากสถานบันเทิงครบวงจร เป็นไปอย่างถูกต้องครบถ้วน มีประสิทธิภาพ และเป็นไปตามมาตรฐาน เพื่อให้สามารถรองรับการท่องเที่ยวและกระตุ้นให้เกิดการลงทุนในประเทศได้อย่างแท้จริง
เนื่องจากการกระทำบางอย่างกระทบต่อความสงบเรียบร้อยของประชาชน หรือกระทบต่อศีลธรรมอันดีต่อประชาชนอย่างร้ายแรง หรือมีผลกระทบต่อส่วนรวมในวงกว้าง เช่น กรณีที่ผู้อำนวยการ รองผู้อำนวยการ พนักงานเจ้าหน้าที่และผู้แทนที่ได้รับมอบหมายให้ร่วมดำเนินการตามพระราชบัญญัติฯ กระทำความผิดฐานฟอกเงิน หรือกรณีที่ผู้รับใบอนุญาตไม่ควบคุมหรือปล่อยปละละเลยให้มีการนำอาวุธเข้าไปในกาสิโน จึงจำเป็นที่จะต้องกำหนดโทษอาญาสำหรับการกระทำที่มีลักษณะดังกล่าว
เนื่องจากร่างพระราชบัญญัติฯ กำหนดให้คณะกรรมการนโยบายฯ มีอำนาจในการพิจารณาให้ใบอนุญาต ต่ออายุใบอนุญาต และเพิกถอนใบอนุญาต รวมทั้ง ปฏิบัติการอื่นใดตามพระราชบัญญัติ คณะกรรมการบริหารฯ มีอำนาจพิจารณาคำอุทธรณ์เรื่องร้องเรียนที่เกี่ยวกับสถานบันเทิงครบวงจร รวมทั้ง ออกคำสั่งเพื่อดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ที่พระราชบัญญัติกำหนด ดังนั้น จึงจำเป็นที่จะต้องกำหนดให้เจ้าหน้าที่ของรัฐมีดุลพินิจเพื่อบังคับการให้เป็นไปตามกฎหมาย