นายแพทย์ขวัญชัย วิศิษฐานนท์ รองอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก เปิดเผยว่า ฤดูร้อนกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกแนะนำเมนูอาหารตำรับชาววังช่วยคลายความร้อน ได้แก่ “ข้าวแช่” ซึ่งเป็นเมนูอาหารที่เกิดจากการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมของชาวมอญมาอย่างยาวนาน จนเข้าสู่ตำรับอาหารชาววัง
ทั้งนี้ ข้าวแช่นิยมทำถวายพระสงฆ์ หรือผู้เฒ่าผู้แก่ที่เคารพนับถือช่วงหน้าร้อน เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต
สำหรับเมนูข้าวแช่ ประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิดที่สำคัญ คือ น้ำลอยดอกมะลิและข้าวสวยหุงด้วยน้ำใบเตย ซึ่งมะลิ และ ใบเตย เป็นสมุนไพรที่มีฤทธิ์เย็น มีสรรพคุณแก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้ไข้ตัวร้อน ช่วยให้ร่างกายสดชื่น
ส่วนเครื่องเคียงที่รับประทานคู่กับข้าวแช่ คือ
นอกจากนี้บางแห่งยังมี มะม่วงสับ ซึ่งเป็นเครื่องเคียง สรรพคุณ ช่วยขับเสมหะ บรรเทาอาการไอ
วิธีการรับประทานข้าวแช่ ควรรับประทานเครื่องเคียงก่อน แล้วค่อยรับประทานข้าวพร้อมกับน้ำลอยดอกมะลิ มีรสชาติหอมเย็น จะช่วยให้สดชื่น และคลายร้อนได้เป็นอย่างดี
นอกจากนี้ยังมีเมนูของหวาน ได้แก่ ปลาแห้งแตงโม เป็นอาหารว่างที่นิยมรับประทานในช่วงฤดูร้อน คนโบราณนิยมที่จะรับประทานกับข้าวสวยโดยแบ่งข้าวเป็นคำ โรยหน้าด้วยปลาแห้ง ตักใส่ปากแล้วตามด้วยแตงโม ช่วยดับร้อน ให้ความรู้สึกสดชื่นผ่อนคลาย ถือเป็นภูมิปัญญาของคนโบราณ ในการรังสรรค์เมนูคลายร้อน
นายแพทย์ขวัญชัย กล่าวด้วยว่า ในช่วงฤดูร้อนขอแนะนำให้ใส่เสื้อผ้าสีอ่อนๆ ไม่หนา ระบายความร้อนได้ดี ลดกิจกรรมที่ต้องออกแรงใช้กำลังกลางแจ้ง ดื่มน้ำสะอาดบ่อยๆ เพื่อให้ร่างกายปรับตัวสู้กับอากาศร้อนได้ เนื่องจากน้ำเป็นตัวควบคุมอุณหภูมิร่างกายให้อยู่ในระดับปกติ และควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ทุกชนิด