ทำไม "กล่องสุ่ม" ถึงเร้าใจ ผิดกฎหมายไหม ซื้ออย่างไรไม่ให้ถูกโกง

จากประเด็นพบเงินหมุนเวียนในบัญชีธนาคาร “นารา เครปกะเทย” ซึ่งถูกระบุว่า หลอกขาย "กล่องสุ่ม" กว่า 300 ล้านบาท เพราะมีผู้เสียหายแจ้งร้องทุกข์ในการ "ลงทุนซื้อกล่องสุ่ม" ที่อ้างว่าจะได้รับผลตอบแทนสูง แต่ปรากฏว่าไม่เป็นไปตามที่กล่าวอ้าง ซึ่งนารา เครปกะเทย ยังคงปฏิเสธ  

"กล่องสุ่ม" ถือเป็นเทรนด์การตลาดที่มาแรง โดยเฉพาะในช่วงโควิดระบาด มียูทูบเบอร์ และอินฟลูเอนเซอร์ เริ่มทำคลิปเปิดกล่องสุ่ม ขณะที่ร้านค้าที่ได้รับผลกระทบจากเศรษฐกิจหยุดชะงักต่างก็ปรับกลยุทธ์ เพื่อเอาตัวรอด ทำ "สินค้ากล่องสุ่ม" ขึ้นมาให้มีความหลากหลาย ส่วนราคามากสุดเท่าที่เคยเห็น เเละหากยังจำกันได้ก็ต้องยกให้ กล่องสุ่มของพิมรี่พาย สนนราคากล่องละ 100,000 บาท 

"กล่องสุ่ม" ทำไมถึงฮิต

จะว่าไปเเล้ว "กล่องสุ่ม" ไม่ใช่เรื่องที่ใหม่ หลายๆประเทศ เช่น จีน ญี่ปุ่น มีการทำกล่องสุ่มมานานแล้ว เเต่จะขายเฉพาะช่วงเทศกาลปีใหม่เท่านั้น ซึ่งต่างจากประเทศไทย 

เพื่อให้เห็นภาพ กล่องสุ่ม ในญี่ปุ่น จะใช้ชื่อ "ฟุกุบุคุโระ" ซึ่งแปลว่าโชคดี เริ่มวางขายช่วงปีใหม่ ถุงโชคดี  ถือเป็นสินค้าที่ได้รับความนิยม ร้านค้าต่างเปิดขายฟุกุบุคุโระเป็นจำนวนมาก 

ในสหราชอาณาจักรก็มีการศึกษาเรื่องนี้เช่นกัน เพราะว่าเกมยอดนิยมที่จำหน่ายบน Apple และ Android ราว 56% ถูกนำมาจำหน่ายเป็น "กล่องสุ่ม" ภายในเกม การสำรวจผู้เล่นเกมในปี 2018 โดย นักวิจัยชาวอังกฤษ พบว่าสิ่งนี้ระบุความสัมพันธ์ระหว่างกล่องของขวัญ คะแนนการซื้อและปัญหาการพนัน โดยวัดจากดัชนีความรุนแรงของปัญหาการพนัน ที่น่าสนใจ การสำรวจยังพบว่าเด็กอายุ 11–16 ปีประมาณ 28% เคยจ่ายเงินเพื่อซื้อกล่องสุ่มในเกม

สำหรับเหตุผลที่ทำให้ กล่องสุ่มเป็นสินค้าที่ได้รับความนิยม ก็น่าจะมาจาก ความสนุก ความตื่นเต้น เร้าใจ ที่ได้ลุ้นว่าจะโชคดีได้สินค้าอะไรมาครอบครอง หรือแม้กระทั่งทำตามเหล่ายูทูปเบอร์ อินฟลูเอ็นเซอร์ 

"กล่องสุ่ม" เป็นประเด็นที่ถกเถียงกันว่าเป็น "การพนัน" หรือไม่ เป็นสิ่งที่เหมาะควรหรือไม่ และควรจะควบคุมดูแลอย่างไร 

สินค้ากล่องสุ่ม จะเข้าข่ายเป็นการพนันหรือไม่ ต้องพิจารณาลักษณะสำคัญของการพนัน คือ ต้องเป็นการเสี่ยงโชคหรือเสียประโยชน์ การจัดกิจกรรมด้วยการให้ผู้ซื้อผลิตภัณฑ์จากมูลค่าของสินค้าที่ลูกค้าได้รับ หากมูลค่าตามราคาตลาดของสินค้าโดยรวม ไม่ต่ำกว่าราคาของกล่องสุ่ม ไม่ถือเป็นการพนัน จึงไม่ผิดมาตรา 12 แห่งพ.ร.บ. การพนัน พ.ศ. 2478 เเต่หากผู้จัดใส่สินค้ากล่องสุ่มที่มีราคารวมกันต่ำกว่าราคาสินค้าที่กำหนดก็จะเข้าข่ายเป็นการเล่นการพนัน 

ในการทำกล่องสุ่ม หากมีบางรายการสินค้าที่ราคาต่ำหรือสูงกว่ามูลค่ากล่องสุ่ม โดยที่ผู้ซื้อเข้าใจและยินยอมว่าอาจจะได้สินค้าที่ต่ำกว่าหรือสูงกว่ามูลค่ากล่องสุ่ม ลักษณะนี้จะเรียกว่าการ “ชิงโชค” จะต้องขออนุญาตจากกรมการปกครอง หรือเจ้าพนักงาน กระทรวงมหาดไทยก่อน จนได้รับใบอนุญาตและมีการประกาศล่วงหน้าให้ประชาชนทราบ จึงจะสามารถทำการขายกล่องสุ่มได้ ไม่เช่นนั้นจะถือว่าผิดกฎหมายการพนัน

ส่วนภาษีเมื่อผู้ขายให้สินค้าที่มีมูลค่าเกินกว่าราคาที่จ่าย เช่น สินค้าในกล่องสุ่มหลายชิ้นรวมกันมูลค่า 1,000 บาท ต้องเสีย VAT 7% สินค้าที่เหลือเช่น ทอง รถยนต์ ที่มีมูลค่าเกินมูลค่ากล่องสุ่ม ก็จะต้องเสีย VAT อีกหนึ่งรอบ เพราะถือเป็นเรื่องของการชิงโชค ผู้ขายต้องหักภาษี ณ ที่จ่ายไว้ 5% 

ฉ้อโกงกล่องสุ่มโทษมีโทษอย่างไร 

 เมื่อสั่งกล่องสุ่มมาสามารถร้องทุกข์กล่าวโทษต่อพนักงานสอบสวนในพื้นที่ได้หากรู้สึกว่าได้รับความไม่เป็นธรรม สามารถร้องเรียนต่อสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค 

หากมีการหลอกลวงโดยเจตนา สร้างความเสียหายเป็นวงกว้าง จะเข้าข่ายฉ้อโกงประชาชน มีโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี ปรับไม่เกิน 100,000 บาท และเข้าข่าย พ.ร.บ.คุ้มครองผู้บริโภค โทษจำคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือ ปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ โทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี ปรับไม่เกิน 100,000 บาท แต่หากเป็นการพนันจะเป็น พ.ร.บ.การพนัน 2478 

เลือกซื้อ "กล่องสุ่ม" อย่างไรไม่ให้ถูกโกง

• ควรเลือกร้านค้าที่น่าเชื่อถือ สามารถตรวจสอบได้ 
• ควรเลือกร้านค้าที่ระบุราคาจริงของสินค้าที่รวมมาให้ในกล่องสุ่ม 
• ควรเลือกร้านค้าที่รับประกันสินค้า หรือรับประกันของแท้ หรือรับประกันวันหมดอายุของสินค้าให้ชัดเจน 
• ควรเลือกร้านที่ระบุข้อมูลสินค้าที่จะใส่ในกล่องสุ่ม 
• ควรพิจารณาความสมเหตุสมผลในการซื้อกล่องสุ่ม

ข้อมูล : thaitradingfocus , timeout.com , begambleaware.org