ย้อนคดียุบพรรค“หนามยอกอก”นักการเมือง

วันพุธที่ 7 ส.ค. 2567 ถือเป็นอีกหนึ่งประวัติศาสตร์ทางการเมืองไทย ที่ “ศาลรัฐธรรมนูญ” นัดชี้ชะตา “พรรคก้าวไกล” ในคดีที่คณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ขอให้ศาลพิจารณาวินิจฉัยเพื่อมีคำสั่ง “ยุบพรรค” และเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งคณะกรรมการบริหารพรรค (กก.บห.) ภายในกำหนด 10 ปี 

เนื่องจากมีพฤติการณ์กระทำการล้มล้างการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และเข้าลักษณะกระทำการอันอาจเป็นปฏิปักษ์ต่อการปกครองฯ ข้อเท็จจริงปรากฏตามคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 3/2567 (คดีแก้ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 112)

อย่างไรก็ตาม ในประวัติศาสตร์การเมืองไทยที่ผ่านมา มีพรรคการเมืองถูกสั่งยุบมาเป็นระยะ ๆ นับเฉพาะตั้งแต่ปี 2541 ถึงปัจจุบัน มีพรรคการเมืองถูกสั่งยุบไปแล้ว 110 พรรค

“ฐานเศรษฐกิจ” พาไปย้อนรอยการยุบพรรคการเมืองดังในอดีตช่วง 20 ปีหลังมานี้ ภายหลังมีการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญขึ้น ในปี 2540 ว่ามีพรรคใหญ่ที่ถูกยุบ และ กก.บห.พรรคถูกตัดสิทธิการเมือง มาแล้วกี่คน คนละกี่ปี 

ยุบทรท.-เกิดบ้านเลขที่ 111 

เริ่มจาก เมื่อวันที่ 30 พ.ค. 2550 ศาลรัฐธรรมนูญ มีมติ 9 ต่อ 0 ยุบพรรคไทยรักไทย (ทรท.) ของ ทักษิณ ชินวัตร สาเหตุเนื่องจากถูกร้องเรียนว่า มีการทุจริตข้อมูลในการสมัครเลือกตั้ง โยงใยไปยุบพรรคเล็กอีก 2 พรรค คือ  พรรคพัฒนาชาติไทย และ พรรคแผ่นดินไทย 
ส่งผลให้ กก.บห.ไทยรักไทยถูกตัดสิทธิ 111 ราย เป็นเวลา 5 ปี ก่อให้เกิด “บ้านเลขที่ 111” พรรคพัฒนาชาติไทย ถูกตัดสิทธิ 19 ราย และพรรคแผ่นดินไทย ถูกตัดสิทธิ 3 ราย

นำไปสู่การปิดฉากรัฐบาลไทยรักไทย 377 เสียง  ในขณะนั้น

ตำนาน“บ้านเลขที่ 109”

ถัดมาปีรุ่งขึ้น วันที่ 2 ธ.ค. 2551 ศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบ พรรคพลังประชาชน ที่แปลงกลายมาจากพรรคไทยรักไทย จากรณีที่ ยงยุทธ ติยะไพรัช รองหัวหน้าพรรค ทุจริตการเลือกตั้งที่จ.เชียงราย ส่งผลให้ กก.บห.ถูกตัดสิทธิ 37 คน เป็นเวลา 5 ปี ปิดฉากพรรคการเมือง 233 เสียง 

เช่นเดียวกับ พรรคชาติไทย และ พรรคมัชฌิมาธิปไตย ก็ถูกศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบพรรค เนื่องจากทุจริตการเลือกตั้ง เพิกถอนสิทธิทางการเมือง กก.บห.พรรคชาติไทย จำนวน 43 คน พรรคมัชฌิมาธิปไตย จำนวน 29 คน คนละ 5 ปี เมื่อรวมกับพรรคพลังประชาชน จำนวน 37 คน รวมทั้งหมดถูกเรียกว่า "บ้านเลขที่ 109" 

ปี 62 ยุบไทยรักษาชาติ  

ต่อมาเมื่อวันที่ 7 มี.ค. 2562 พรรคไทยรักษาชาติ ของ ทักษิณชินวัตร ถูกศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบพรรค เนื่องจากเสนอชื่อ ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตน์ราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดีฯ อยู่ในบัญชีรายชื่อแคนดิเดตนายกรัฐมนตรี โดยศาลชี้ว่า เชื้อพระวงศ์อยู่เหนือการเมือง ก่อให้เกิด “เซาะกร่อนบ่อนทำลายสถาบันพระมหากษัตริย์”

ส่งผลให้ กก.บห. ถูกตัดสิทธิ 37 คน คนละ 10 ปี ส่วนสมาชิกพรรคบางส่วนไหลกลับเข้าพรรคเพื่อไทย 

ว่ากันว่า ที่มาของ พรรคไทยรักษาชาติ เกิดจากกลยุทธ์ “แตกแบงก์พัน” เป็น “แบงก์ร้อย” โดยให้คนรุ่นใหม่ของพรรคเพื่อไทย แยกไปตั้งพรรคขึ้นมา หวังเก็บทุกคะแนนเสียงจากการเลือกตั้ง ตามกติกาใหม่ที่ออกแบบมาเพื่อให้พรรคใหญ่ได้เก้าอี้ส.ส.น้อยลง

พิษคดีเงินกู้ยุบอนาคตใหม่

ปีต่อมา เมื่อวันที่ 21 ก.พ. 2563 ศาลฯ สั่งยุบ พรรคอนาคตใหม่ ของ ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ คดี ธนาธร ให้พรรคกู้เงิน จำนวน 191 ล้านบาท ซึ่งเข้าข่ายผิดกฎหมายพรรคการเมือง

ส่งผล กก.บห. 16 คน ถูกตัดสิทธิการเมืองเป็นเวลา 10 ปี รวมถึง ธนาธร หัวหน้าพรรค ปิดฉากพรรคการเมือง ที่ได้คะแนนเลือกตั้งอันดับ 3 ในสภา 81 เสียง 

ก่อนจะแปลงร่างมาเป็น “พรรคก้าวไกล” โดยมี พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ เป็นหัวหน้าพรรค รุ่นที่ 2

ในวันที่ 7 สิงหาฯ นี้ หาก “ก้าวไกล” ถูกศาลฯ สั่งยุบพรรค จะส่งผลให้ กก.บห.รวม 10 คน ซึ่งมี พิธา ลิ้มเจริญรัตน์ และ ชัยธวัช ตุลาธน หัวหน้าพรรครุ่น 2 รุ่น 3 รวมอยู่ด้วย ถูกตัดสิทธิทางการเมืองเป็นเวลา 10 ปี 

นับตั้งแต่ รัฐธรรมนูญ ฉบับปี 2540 รัฐธรรมนูญฉบับปี 2550 และ รัฐธรรมนูญ 2560 (บังคับใช้อยู่ในปัจจุบัน) มีพรรคการเมืองถูกศาลสั่ง “ยุบพรรค” มาแล้ว ไม่น้อยกว่า 110 พรรค

การยุบพรรคจึงเป็น “หนามยอกอก” นักการเมืองมาทุกยุคทุกสมัย
แม้มีความพยายามเสนอให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ยกเลิกโทษ “ยุบพรรค” แต่ก็ไม่เห็นประสบความสำเร็จได้...