ในห้วงเวลาที่การเมืองไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายครั้งใหม่ หลังจากนายเศรษฐา ทวีสิน อดีตนายกรัฐมนตรี ถูกศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยให้พ้นจากตำแหน่ง ชื่อของ "ชัยเกษม นิติสิริ" หนึ่งในแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีของพรรคเพื่อไทย ได้ถูกหยิบยกขึ้นมาอีกครั้ง ท่ามกลางกระแสการเมืองที่ร้อนระอุ
“ชัยเกษม นิติสิริ” เกิดเมื่อวันที่ 26 สิงหาคม พ.ศ. 2491 เริ่มต้นชีวิตราชการในฐานะอัยการผู้ช่วย จังหวัดสมุทรสาคร ก่อนจะไต่เต้าขึ้นสู่ตำแหน่งสูงสุดในวงการอัยการ โดยดำรงตำแหน่งอัยการสูงสุดในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2550
ความสัมพันธ์ระหว่าง"ชัยเกษม"กับ"ตระกูลชินวัตร" เริ่มปรากฏชัดเจนในช่วงที่ “ทักษิณ ชินวัตร” หลบหนีคดีทุจริตจัดซื้อที่ดินย่านรัชดาภิเษกไปอยู่ต่างประเทศในปี 2551 ซึ่งตรงกับช่วงที่ชัยเกษมดำรงตำแหน่งอัยการสูงสุด ในยุครัฐบาล "สมัคร สุนทรเวช"
หลังศาลฎีกาพิพากษาลงโทษจำคุก 2 ปี นายทักษิณ ชินวัตร ในคดีที่คุณหญิงพจมาน ชินวัตร (ขณะนั้น) ซื้อที่ดินรัชดาจำนวน 33 ไร่ 78 ตารางวา ราคา 772 ล้านบาท จากกองทุนเพื่อการฟื้นฟูและพัฒนาสถาบันระบบการเงิน
มีเสียงเรียกร้องให้รัฐบาลประสานงานกับตำรวจสากล เพื่อออกหมายจับและติดตามตัว นายทักษิณ กลับมารับโทษ
สำนักงานอัยการสูงสุด ในยุคที่ “ชัยเกษม” เป็นอัยการสูงสุด ได้ออกมาชี้แจงว่าไม่สามารถออกหมายจับทักษิณกลับมารับโทษในประเทศไทยได้ เนื่องจากไม่มีที่อยู่เป็นหลักเป็นแหล่ง
นอกจากนี้ “ชัยเกษม”ยังมีคำสั่งไม่ฟ้องคดีที่คณะกรรมการตรวจสอบการกระทำที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่รัฐฟ้องร้อง “ทักษิณ ชินวัตร” ในโครงการสลากพิเศษแบบเลขท้าย 2 ตัว 3 ตัว และสั่งไม่ฟ้องการทุจริตในโครงการท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ
ภายหลังจากที่พ้นจากตำแหน่งอัยการสูงสุด “ชัยเกษม” ได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสำคัญหลายตำแหน่งในรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อาทิ:
จุดสูงสุดของความสัมพันธ์ระหว่าง “ชัยเกษม” กับ “ตระกูลชินวัตร” ปรากฏชัดเมื่อเขาได้รับการแต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม ในรัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2556
ในช่วงวิกฤตการณ์การเมืองปี 2557 “ชัยเกษม” ได้รับมอบหมายให้เป็นหัวหน้าคณะฝ่ายรัฐบาลในการเจรจาหาทางออก แต่ไม่สามารถบรรลุข้อตกลงได้ โดยยืนยันว่าคณะรัฐมนตรีรักษาการจะไม่ลาออกจากตำแหน่ง นำไปสู่การตัดสินใจยึดอำนาจการปกครองประเทศของ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ในเวลาต่อมา
ปัจจุบัน ชัยเกษม นิติสิริ ในวัย 76 ปี ยังคงเป็นบุคคลสำคัญในวงการการเมืองไทย โดยดำรงตำแหน่งประธานคณะกรรมการยุทธศาสตร์และทิศทางการเมืองของพรรคเพื่อไทย
ในการเลือกตั้งเมื่อปี 2566 “ชัยเกษม นิติสิริ” ได้รับการเสนอชื่อเป็นแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีจากพรรคเพื่อไทย ในลำดับที่ 3
เบื้องหลังการเสนอชื่อครั้งนี้มีความน่าสนใจ เนื่องจากมีรายงานว่า “ชัยเกษม” ได้รับการสนับสนุนจาก “ทักษิณ ชินวัตร” ให้ขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรีมากกว่า “เศรษฐา ทวีสิน” ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก “ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร”
อย่างไรก็ตาม โชคไม่เข้าข้าง “ชัยเกษม” เนื่องจากในช่วงเวลาสำคัญนั้น เขาประสบปัญหาด้านสุขภาพ ส่งผลให้ชื่อของ “เศรษฐา ทวีสิน” ถูกผลักดันให้เป็นแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีแทน เหตุการณ์นี้สะท้อนให้เห็นถึงความความซับซ้อนของการเมืองภายในตระกูลชินวัตร
ล่าสุดชื่อของ ชัยเกษม ก็ปรากฎเป็นข่าวว่าจะได้รับการเสนอชื่อเป็นแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีคนที่ 31 ของประเทศไทย ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎรวันที่ 16 สิงหาคม 2567 อีกครั้ง
ความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่าง “ชัยเกษม นิติสิริ” กับ “ตระกูลชินวัตร” ตลอดระยะเวลากว่า 20 ปีที่ผ่านมา สะท้อนให้เห็นถึงความไว้วางใจและความเชื่อมั่นที่ “ตระกูลชินวัตร” มีต่อ “ชัยเกษม” แม้จะมีเสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงความเหมาะสมในการดำรงตำแหน่งสำคัญต่างๆ แต่ “ชัยเกษม” ก็ยังคงเป็นหนึ่งในบุคคลที่มีบทบาทสำคัญในการกำหนดทิศทางการเมืองไทยในปัจจุบัน