เนคไท ทาร์ทัน (ในความรฤกถึง เถ้าแก่เอ.ทรง)

ช่างเสื้อฝีมืออุกฤษฎิ์สร้างผลงานศิลปะของเขาบนเรือนร่างของผู้อื่น ศิลปินชนิดนี้ไม่มี_และไม่ใช้ ‘เครื่องแบบ’ แบบที่ว่าจะสวมใส่เพื่อแสดงความเปนศิลปิน_เพื่ออวดโอ่โชว์เชยแก่ชาวบ้านร้านเมืองเขาไม่แสดงตน ในทางกลับกันเขาแสดงผลงาน ผลงานที่เขารังสรรค์
 
ร้านเสื้อบางร้านหรูเฟ่ ตกแต่งดี บริการหรู ทว่ากระดักกระเดิด_ขาดความจริงใจไม่มี ‘พลังงาน’ ประจุอยู่ในนั้น อย่างไง? สังเกตให้ดีกับลูกจ้างที่รับการเทรนนิ่งมักวางตนข่มท่าน เกรงว่าชื่อร้านจะเสื่อมโทรม ผิว่าทอดไมตรีแก่ลูกค้า กลับกัน สังเกตให้ดีกับ entreprenuer เจ้าของกิจการเขาถ่อมตน มีไมตรี รื่นเริง เปนมิตรและคิด_คิดเผื่อและเพื่อลูกค้า
 
ธีระยุทธ ศิลปศุภกรวงศ์ อาจมี ชื่อเล่นเรียกขานว่า อาซ้ง แต่เรา เราทุกคนเอ่ยถึงเขาด้วยคำว่า “เถ้าแก่” สะท้อนความนับถือของคนที่เปนมากกว่า “ช่าง” ตัดเสื้อ สะท้อนความนับถือในความเปนศิลปินที่ต้องบริหารจัดการกิจการอันคึกคัก traffic สูง (ภาษาตลาดรีเทล) สะท้อนความนับถือในความจริงใจมีให้ต่อลูกค้า

ในวัน_เวลาแห่งความรุ่งโรจน์ของสุขภาพร่างกาย ตรอกกัปตันบุช ร้านเล็กๆ 1 คูหา ชั้นครึ่ง เถ้าแก่เอทรงประจำการอยู่ข้างหลังโต๊ะเคานเตอร์ไม้หนาหนัก แวดล้อมชั้นแรกด้วยโทรศัพท์ fixed line 2-3 เครื่อง เครื่องรูดบัตรเครดิตต่างสกุล 3-4 เครื่อง
 
แวดล้อมชั้นที่ 2 ด้วยเสื้อที่ตัดเสร็จแล้ว แขวนรอการลองตัว_ลอง_ใช่_ลองสามครั้งกับความปราณีตในมาตรฐานศิลปินของบุรุษร่างสันทัดในเสื้อเชิร์ตผ้าสีขรึม ปล่อยชายปากคาบเข็มหมุดสำหรับกลัดเก็บงาน แวดล้อมชั้นที่ 3 ด้วยประดาผ้าตัดเสื้อ_กางเกง_โอเวอร์โค้ท ผ้าตานก ผ้าลินิน ผ้าวูล ผ้าทวีต ยาวไปถึงผ้าหนังฉลาม sharkskin
 
ในวัน_เวลาที่เวิร์ลกรุ๊ป โดยคุณวิรัช เลิศฯถวายงานตัดฉลองพระองค์สมเด็จพระราชาธิบดีคาร์ลที่ 16 กุสต๊าฟเปนวัน_เวลาเดียวกับที่เถ้าแก่เอทรง ทำ_ตัดชุดสูทสำหรับประธานาธิบดี ฌ้าค ชีรัก แห่งสาธารณรัฐฝรั่งเศส

ความจำของเหล่าช่างตัดเสื้อมักเปนเลิศ บางคราวที่ผู้ชายสามเจนเนอเรชั่น รับบริการวัดตัวตัวเสื้อ ท่านเหล่านี้จำได้ถึงลักษณะจำเพาะทางสายพันธุ์ : ไหล่ลาด_ไหล่เท /เอวเกาะ_เอวยก ใครพี่ใคร ใครเปนน้อง ใครลูกใคร ใครลูกของลูกใคร!
 
ทำไมทราบ?_ก็ไมตรีในการถามไถ่สารทุกข์สุกดิบของใครอีกคนหนึ่งผ่านคนที่ไปรับบริการ แล้วเย็นย่ำวันนั้นหากครอบครัวพบหน้ากันก็จะพูดถึงกันว่า “วันนี้ไปตัดเสื้อ_เถ้าแก่เขาถามถึง..แน่ะ”
 
ความทรงจำของเหล่าช่างตัดเสื้อต่อลูกค้าที่เข้าใจตัวเองมักเปนเลิศ
 
- หลายคราวที่ผู้ชายคนหนึ่ง สั่งกางเกงให้มีปลายขาเฉียง (เพื่อใส่กับรองเท้าบูทส์) เราจะเห็นเถ้าแก่ยิ้มพราย อย่างสบอารมณ์ ‘ถูกต้องแล้วๆ’  จำได้แม่นยำและเอ่ยถึง,อย่างชื่นชม, ถึงนามผู้สั่งแลกิริยาการสั่งให้เราฟัง
 
- หลายคราวที่เถ้าแก่ไม่สบอารมณ์ กับกางเกงเอวสูงกึ่งโคร่ง ‘นี่มันใส่แล้วเปนเสี่ยเยาวราชนะ_ผมขอแก้หน่อย”!
 
- หลายคราวที่เถ้าแก่อารมณ์ชื่นชม  ชื่นชมกับ ‘หุ่น’ ที่ก้าวเข้าไปในกางเกงของตัวแล้วดูดี_ชื่นชมกับ ‘หุ่น’ ที่สวมเข้าไปในสูทของฝีมือตัวแล้ว ‘ดูสมาร์ท’ (ฉลาด_ผสมสง่า_เจือโก้) จดจำเจ้าขอ ‘หุ่น’เหล่านั้นได้ไม่ลืม ผ่านการ ถถถ.  - ถามไถ่ถึง ผ่านบุตรหลาน
 
- ทว่าทุกคราวเถ้าแก่ชื่นชม อารมณ์ดี_พีค กับ ‘เสื้อผ้า’ ฝีมือ เอทรง ที่แก้ไข ‘หุ่น’ อันเลว ให้ดี
 
ทิฆัมพร ศรีจันทร์ เอ่ยอิบ ใส่สูทเถ้าแก่แล้วเหมือนเสื้อนั้นบังคับให้ร่างกายอยู่ในตำแหน่งขืนขัดจัดระเบียบการทรงตัวให้มีมาด จะเอี้ยวจะขยับ ทุกท่วงท่าออกมาดูดี
 
ชัยทัศน์ จันทรวิไลพันธุ์ พูดออกมาได้คำหนี่งว่าใส่แล้ว ‘โป๊ะ’ เหมือนมีหุ่นใหม่ครอบลงมาแก้ไขร่างกายให้เฟอร์เฟ็คขึ้น_โป๊ะ_ในความหมายว่า_เป๊ะ ซึ่งไม่เข้าใจผู้พูดเช่นกันว่าทำไมไม่ใช้กิริยาเป๊ะ เสียแต่แรก?
 
สาธุชนอาจเข้าใจในความหมายพรางรูปร่าง_พรางทรง ทว่าศิลปินอย่างเถ้าแก่แก้ไขแก้ไขรูปร่าง_แก้ไขทรง ให้เปนทรงชนิดชั้น 1 เกรดเอ เอ_ทรง !
 
งานของเถ้าแก่ เลยไปถึงความชื่นชมยินดีในหมวกปานามาของลูกค้า บางคน การวาดแบบเสื้อกั๊ก ทั้งแบบอังกฤษมีปกใส่คู่ฟรอกโค้ท ไปงานแต่งรอบเช้าในโบสถ์ และแบบอเมริกันคาวบอยแบบว่าใส่แล้วถ้าติดตราดาวนายอำเภอแล้วปฏิบัติหน้าที่ได้เลยแล้วกัน 

หลายคราวเถ้าแก่เสนอเรื่องผมเทียมสำหรับบุรุษ ‘ใจน้อย’ สีและความหนาบางของเส้นผมในอนาคต หลายคราวเถ้าแก่เสนอเรื่องรองเท้าพวกหน้ายาวทำเดินเสียมาด หลายคราวเถ้าแก่เสนอให้เสริม_เสริมส้นรองเท้าเฉพาะข้าง เพื่อไม่ให้เดินเสียทรง!
 
เถ้าแก่มองไปข้างหน้ากับแฟชั่นหลายครั้งที่เถ้าแก่ไม่ค่อยตามใจ หกปีก่อนเถ้าแก่ไม่ยอมให้มีกางเกงขากระบอก แกทำไม่รู้ไม่ชี้ตัดขาสอบเกือบลีบมาให้ จนเมื่อเวลาผ่านไปเราจึงเข้าใจ “วิสัยทัศน์” แฟชั่นของเถ้าแก่ ออกแบบและตัดทำ ก้าวไปในอนาคต ทำวันนี้เพื่อรองรับวันข้างหน้า วันที่แฟชั่นขาลีบจะมา ท่านกลัวเกรงว่าลูกค้าจะเชยตกเทรนด์!
 
หลายครั้งที่เถ้าแก่ไม่อยากจะเข้าใจ ว่ามนุษย์จะใส่ชุดเอาสบายไร้มาดกันได้อย่างไร เหล้าประดาลูกค้าในชั่วคนที่สองก็อาจหลบไป เพื่อไปพบความสบายไร้มาด กับและจาก คุณณรงค์ เพอรรี่ สีลม
 
• หลบ_เพื่อไปพบกับความสบายไร้เวลา_แฟชั่นหยุดเวลาไว้ที่ปี ‘90 กับเถ้าแก่ โอเอซิส ราชเทวี หรือ ไม่ก็มาร์โก้ สยามสแควร์
 
• หลบ_เพื่อไปพบกับความสบายได้มาดแต่ไม่หวือหวา กับ โกตุ่ย วิโรจน์ โรจน์สิงห์สวัสดิ์ บาวแมน
 
นอกนี้ก็ไม่นับเงินที่ละลายลงไปกับ เวิร์ลกรุ๊ป /ชิงตู่อาภรณ์ /บีธาโน่/ไบรเช่/บีโธเฟ่น/เซนญ่า ใช่แล้วประดาเราทั้งหลายตัดเสื้อกับช่างจีนมากกว่าช่างแขก ด้วยว่านานวันเข้าช่างแขกที่จะไม่มีใครเปนช่าง_ทว่ายอมละทิ้งฝีมือภูมิปัญญาบรรพชนหลบไปทำงานง่ายกำไรสูงเปนโบรกเกอร์ขายผ้าเปิดหน้าร้าน วัดตัววาบแวบแกรบกราบแบบราเจย์ แล้วจดโพยขนาดไซซ์แอบส่งให้ช่างจรแถวประตูน้ำเย็บตัดให้ ได้เสื้อเต่อผิดรูปมาไว้เช็ดจานเช็ดชามตัวนึง!
 
เราพบกับเถ้าแก่อีกครั้งในหนังสือแฟชั่นสำหรับผู้ชาย Esquire’s _ยกย่องแกมเชิดชูช่างฝีมือ ภาพของเถ้าแก่รีดแขนสูทกลมด้วยเตารีดเล็ก มีรอยยิ้มเปนประกายอยู่ในดวงตา เปนรอยยิ้มจริงใจที่เราคุ้นเคย

 
เมื่อถือหนังสือเล่มนั้นมาทักทายแกมแซว _เถ้าแก่ก็เหมือนได้ชีวิตวัยเยาว์ที่บากบั่นเอาความขยันแลกวิชาตัดเสื้อกลับมาอีกครั้ง พลางอวดปากกาสลักชื่อประธานาธิบดีชีรัก ที่มอบให้ไว้เปนท่ีระลึก
 
ในวัน_เวลา ที่กายสังขารเข้าเขตทรุดโทรมด้วยภาวะทางไต แววตาหลังแว่นเลนส์นูนกรอบพลาสติกนั้นยังคงมุ่งมั่น ชั่วแต่เสียงทอดหายใจมาเยือนถี่หน่อยร่างกายไม่ขยับเคลื่อนเลื่อนแล่นได้ตามใจสมองคิด โกวเนี้ยผู้ภรรยาแวะมานั่งประกบในอาณาจักร กัปตันบุชทุกวัน เถ้าแก่ยังคงทักทายเสียงใส ถามไถ่ถึงคุณบิดา คุณน้อง คุณบุตร หยิบน้ำดื่มมาส่งให้ สนทนาในอารมณ์ดั้งเดิม_คงที่ keeping the temperature, right
 
แว่นขยายแบบหมอดูลายมือถูกนำมาใช้ เพื่อส่องดูรายละเอียดเสื้อนอกตามแบบนิตยสารที่ลูกค้าอยากจะให้ ‘ตัด’ ให้ใส่บ้าง เพียงแว่บเดียวผ่านเลนส์ซูมมือนั้น เถ้าแก่ก็ ‘เก็ต’ จดบันทึกเปนภาษาจีนลงในสมุดสั่งงานพลางเอ่ยว่า ก่อนนี้ ‘ผมจำได้หมดนะไม่ต้องจด’
 
เราเห็นเค้าลางบางอย่างของวัน_เวลา คราวนั้นสั่งตัดเเบบต่างๆไปรวดเดียว 6 ชุด เห็นว่าเปนจำนวนมากยอดสตางค์ค่อนสูง จึงเสนอให้เถ้าแก่รูดบัตรเครดิตไว้เลย ท่านศิลปินผู้ไมตรีมองฉงน

 
‘ ผมไม่เคยเก็บเงินก่อนนี่นะ?_เอาเสื้อออกจากร้านแล้วค่อยจ่ายตามเดิมสิ’ [ศิลปินย่อมเดิมพันกับผลงาน_ไม่ใช่ค่าจ้าง!] รู้_ว่าเรานอกกติกา แต่เมื่อฟังอธิบายความปรารถนาดีในการรักษาไมตรี ยามที่ศิลปินผู้ชราออกไปฟอกไต ปิดร้านบ้างเปิดร้านบ้าง ยามที่สมุดจีนเล่มนั้นไม่มีบันทึกยอดการชำระเงิน
 
‘หลงจู๊’ ของเถ้าแก่จะทำงานสานต่อได้อย่างไร ท่ามกลางความครุ่นคิดก่อนจะยอมรับความคิด “โอ้_ขอบคุณนะ” เปนคำเกือบท้ายๆที่ประกอบบทสนทนาในวันนั้น
 
ในวันที่สังขารล่วงเลย แม้จะพักผ่อนได้ แต่เราเข้าใจความหมายของความสุขในนิยามที่เเตกต่างกัน เถ้าแก่มีความสุขกับการสร้างผลงานศิลปะอาภรณ์ เรื่องเงินหรือการพักผ่อน_มันเลยจุดนั้นมาละ! ความสุขที่ได้เห็นลูกค้ามีความสุข จากผลงานศิลปะที่ตนเองสร้างสรรค์ รอยยิ้มในดวงตาที่ตามมาหลังจากลูกค้าส่องกระจกแล้วยิ้มพึงใจ เหล่านี้เปนยาบำรุงใจของเถ้าแก่เอทรง
 
ถัดมาเริ่มเห็นสัญญาณของการอำลาในหกชุด ล็อกหลังสุดนั้น งานเริ่มมีปัญหา เราเข้าใจท่านศิลปินผู้ชรา สู้อุตส่าห์พากเพียรแก้งานให้ ก็ได้แต่เก็บระงับไว้ในตู้เสื้อผ้า เงินเสียไปอาจไม่ใช่ปัญหาในนิยามการนิยมรักษาคุณค่าของมิตรไมตรี หลายครั้งที่ถูกถามว่าเสื้อตัดที่ไหน แนะนำพาไป พบเถ้าแก่ ทุกครั้งที่ได้เครดิตจากความ ‘ไม่ผิดหวัง’ ด้วยฝีมือเถ้าแก่ ในระบบบางอย่างที่ชีวิตดำรงด้วย ‘เกียรติ’ (honor + pride)/2 เท่านี้ก็มีค่าเกินเงินตรา
 
วันหนึ่งระหว่างรอตัดกางเกงบางตัวมีบุรุษเตี้ยม่อต้อ หัวล้านแบบชายผมเปนสังกะเงินปื้นแดงส่อโรคติดต่อ ใส่กางเกงยีนส์อีวิสุยี่ปุ่นหราหรู คาดนาฬิกาปาเต็กแบบถูกสุดเรือนสักหกแสน เข้ามาเรื่องเสื้อนอกสีฟ้าสั่งตัด เขาสำรอกแกมตะคอกขู่เข็ญ เรื่องเสื้อไม่ได้ติดรังดุมบ้าง เรื่องมาร้านแล้วร้านปิดบ้าง หรือ ได้เสื้อไม่ทันใช้บ้าง ยุบยิบยุบยิบเพ่งโทษ_ แต่ไม่แก้ไข
 
เรา (บรรทัดนี้แปลว่ามีมากกว่าหนึ่งคน) ทนเห็นอ้ายเวรนี้บริภาษโขกสับศิลปินชรา (ในวันที่โรคาพาธมาเยือน) ผู้สุภาพ ถ่อมตนและใจเย็นหาได้ไม่ ก็ได้เอ่ยสุนทรวจี ลอยไปตามลม ถึงความร่ำรวยของใครบางคนที่กางเกงแลนาฬิกามีมูลค่า จักมาเอาเสื้อตัวแค่หมื่น_ไม่รู้จักไปหาซื้อแบบแสนสองแสนในห้าง (ถ้ารวยจริง) ว่า “พวกรวยมากๆเขาไปตัดสูทบริโอนี่กัน ที่เกษร” เถ้าแก่ยิ้มให้เราด้วยสายตา

 
ในอาณาจักรเล็กๆ ของเถ้าแก่ ยังมีผ้าลินิน ทาร์ทัน ตารางสก็อตต์สีเขียวตัดขาบอยู่พับหนึ่งวางแอบอยู่ สวยคลาสสิกน่าเอาตัดกางเกงไปใส่เล่นกอล์ฟในสนามเซนต์แอนดริว์ เมืองสก็อตแลนด์ ทว่าเกรงจะโดนเปนกางเกงทรงขาลีบเกาะตะโพก ตามทรรศนะท่านศิลปิน
 
ครั้นจะเอามาตัดเสื้อนอกเปนสปอร์ตแจ็กเก็ตลำลองก็คงใส่ได้ปีละหน ท่านเจ้าของอาณาจักรสนทนาด้วยไมตรีกันไปมา พลันได้ยินคำว่า ‘อยากจะเอาตัดเนคไท’ ยิ้มมุมปากนิดหนึ่ง เมื่อได้ยินต่อไปว่าจะผูกใส่กับเสื้อนอก โซลาโร่ เส้นด้ายกากีขัดแดงยามหน้าร้อนในวันไปธุระแถวมิลาน ยิ้มนั้นกว้างขึ้น และกระจายเข้าไปในแววตา_รับว่าแม้จะงานยาก_แต่จะทำให้
 
ก่อนพบกันครั้งสุดท้าย เจ้าของอาณาจักรแกะซองพลาสติกใสบรรจุเนคไทเขียวขาบอัดเรียบซับในแต่ขอบ กลมเเสดงฝีมือ ส่งให้ดูด้วยมือสั่นเทาต่อคำถามถึงราคา_กิริยาสั้นหัวคือคำตอบ สายตาหลังแว่นนั้นเปี่ยมความหมาย “ไม่คิดสตางค์_ ผมให้ ให้ตอบแทนเปนที่รฤก_ไปมิลาน”
 
...เสียใจที่มิตรศิลปินผู้เข้าใจกลผ้าอาภรณ์กายถ่องแท้ จากไป
 
...เสียใจยิ่งกว่าที่มิได้ขอลายเซ็นต์ลงนามจารึกฝีมือไว้หลังเส้นใยผ้าผูกคอให้ ‘รฤก’ ถึงเส้นนี้
 ต่อข้อถามถึงจากปวงเยาวชนบริโภคนิยมอริสโตเครซี่ ที่ติดตามไปตัดเสื้อสุภาพบุรุษหนแรกๆ ว่าทำไม ถึงต้องไหว้ผู้ให้บริการซึ่งแสดงตัวมาในรูปบุรุษเสื้อรุ่ยร่าย หลังกองผ้ามหึมา
 
“ไหว้วิชาเขา”
 
จากนั้นมาเห็นพวกเหล่านี้ค้อมกายลงยามเจอยอดฝีมือซึ่งจำแลงมาในรูปผู้ให้บริการในที่ทุกสถาน_นอบน้อมต่อท่านผู้มีวิชา_เปนกุศลกรรมบทวัฒนมงคลแก่ตนเองดังนี้
 
เถ้าแก่เอ.ทรง ตัดเสื้ออย่างดีในราคาสมเหตุผล ใส่ใจกับ Look ของลูกค้า แม้คราวเจ็บไข้_ยังหายใจเปนงานอาภรณ์ปรุงศิลป์ จะขาดเกินบ้างในยามนั้น สมควรมีผู้ใดหมิ่นแคลนท่านไม่