สมณศักดิ์พระภิกษุ

สิ่งที่คณะราษฎร์ 2475 ได้ทำแต่ละอย่างนั้น กับบ้านกับเมืองนี้ บางคนก็เห็นด้วยบางคนก็ไม่เห็นด้วย เมื่อครั้งที่ทำการเปลี่ยนแปลงการปกครองและหลายสิ่งอย่างที่ดูเหมือนเป็นการลิดรอนพระราชอำนาจ ของพระมหากษัตริย์ แต่มีอยู่สิ่งหนึ่งที่ดูเหมือนคณะราช 2475 ไม่กล้าที่จะแตะต้อง และคงยังอยู่ด้วยความสมบูรณ์ มาจนถึงทุกวันนี้นั่นก็คือ ระบบของการถวายสมณศักดิ์พระภิกษุสงฆ์ ซึ่งเป็นพระราชอำนาจโดยตรง ของพระมหากษัตริย์ที่ทรงมีพระราชศรัทธาพระภิกษุ 

ต้องทำความเข้าใจก่อนว่า สมณศักดิ์ แรกเริ่มเดิมทีที่มีนั้นเพื่อแบ่งลำดับชั้นในการปกครองพระภิกษุ ซึ่งก็มีมาตั้งแต่ก่อนสมัยกรุงศรีอยุธยาด้วยซ้ำ เพราะเมื่อจำนวนพระภิกษุมีมากขึ้น การถวายสมณศักดิ์ในฝ่ายปกครอง เพื่อแบ่งการดูแลพระภิกษุสงฆ์ เพื่อระงับอธิกรณ์ ต่างๆ เป็นการถวายงานต่างพระเนตรพระกรรณ เจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน
 

ดังที่เรามักจะได้ยินอยู่บ่อยครั้ง ว่าเป็นเจ้าคณะหน เจ้าคณะภาค เจ้าคณะจังหวัด เจ้าคณะเขต เจ้าคณะแขวง เป็นต้น พระภิกษุเหล่านี้ต่างมีสมณศักดิ์ ตั้งแต่ชั้นพระครูสัญญาบัตรไปถึงสมณศักดิ์ระดับพระราชาคณะ ทุกรูปต่างทำหน้าที่ในด้านการปกครอง เพื่อให้เกิดความเรียบร้อย ระงับอธิกรณ์ในเขตปกครองของตน มิให้สะเทือนต่อศรัทธา

พระเจ้าแผ่นดินทุกๆ พระองค์ นัยหนึ่งพระองค์ทรงเป็นสมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้า เป็นเอกองค์อุปถัมภกยอยกพระพุทธศาสนา พระองค์จึงมีพระราชอำนาจ ในการถวายสมณศักดิ์แด่พระภิกษุที่ทรงมีพระราชศรัทธา ตลอดทั้งพระภิกษุในสายการปกครองที่ถวายงานต่างพระเนตรพระกรรณโดยชอบ
 

นอกจากนี้พระภิกษุที่อยู่ในสายอรัญญวาสี หรือที่เราอาจจะเรียกภาษาทั่วไปว่าพระป่าพระปฏิบัติ หลายรูปก็ได้รับสมณศักดิ์เพื่อเป็นแบบอย่างของพระภิกษุ ที่ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบและเผยแผ่ธรรมะ ซึ่งลักษณะนี้ก็มีมาตั้งแต่ในอดีต

ดังนั้นชาวพุทธหลายท่านที่ไม่เข้าใจ ว่าทำไมพระภิกษุจึงจะต้องมีสมณศักดิ์ หรือพูดภาษาชาวบ้านว่าต้องมียศต่างๆ ซึ่งดูเหมือนเป็นการขัดต่อการที่พระภิกษุทั้งหลายสละทางโลก เพื่อมามุ่งปฏิบัติให้หลุดพ้นเข้าถึงในธรรมชั้นสูง

อย่างที่กล่าวมาแล้วตั้งแต่เบื้องต้นว่า จำนวนพระภิกษุสงฆ์มีมากขึ้น ลำดับชั้นในการปกครองก็ต้องมี เพื่อความสงบเรียบร้อยในหมู่คณะของสงฆ์ และที่สำคัญสมณศักดิ์ต่างๆ นั้น ไม่สามารถที่จะมาใช้วิธีการเดียวเหมือนทางโลกได้ อาทิ วิ่งเต้นเพื่ออยากได้สมณศักดิ์ พระผู้ที่แต่งตั้งมิใช่พระสงฆ์ด้วยกันนั่นเอง

บางท่านอาจจะดูเหมือนไม่ค่อยเข้าใจ ในเรื่องของการที่พระมีสมณศักดิ์ก็ไปสร้างคำสแลงขึ้นว่า ยศช้างขุนนางพระ เป็นคำที่กระแทกกระทั้น นั่นเป็นเพราะไม่เข้าใจ ตามความเป็นจริง ถึงสิ่งที่มีความจำเป็นที่ต้องให้พระภิกษุมีสมณศักดิ์

ดังนั้นเมื่อพบพระภิกษุที่มีสมณศักดิ์ ก็อยากจะให้เข้าใจว่า ท่านนั้นเป็นพระสายปกครอง เป็นพระสายปฏิบัติที่อยู่ในลำดับชั้นครูบาอาจารย์ ควรทำความเคารพนอบน้อม สำรวม ในการที่จะใช้ถ้อยคำกับท่าน เพียงแค่นี้ท่านทั้งหลายที่เป็นชาวพุทธ ก็จะได้บุญได้กุศลในด้านมโนกรรมอย่างสมบูรณ์แล้ว