เบื้องหลังความขัดแย้ง ในธุรกิจครอบครัว

โดยทั่วไปแล้วความสัมพันธ์ระหว่างหุ้นส่วนในธุรกิจครอบครัวมักเต็มไปด้วยอารมณ์ความรู้สึกและความตึงเครียด ซึ่งล้วนเพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดความขัดแย้งระหว่างกัน และความขัดแย้งเหล่านี้มักทวีความรุนแรงขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป เพราะหุ้นส่วนมักทำเป็นไม่รู้ไม่เห็นกับสิ่งที่เกิดขึ้นเพื่อรักษาความสัมพันธ์ในครอบครัวเอาไว้ และอดทนต่อสถานการณ์ต่างๆโดยไม่พูดออกมา โดยมักจะรู้สึกว่าตนเป็นคนที่ต้องเสียสละเพื่อผู้อื่น และในขณะเดียวกันก็มองว่าคนอื่นๆได้รับประโยชน์จากการเสียสละนี้ของตน

ทั้งนี้สำหรับในธุรกิจครอบครัวนั้นความขัดแย้งและความไม่พอใจที่สะสมมานานอาจเกิดการระเบิดออกมาอย่างรุนแรงในสักวันหนึ่ง ซึ่งความใกล้ชิดและความสัมพันธ์ทางอารมณ์ความรู้สึกที่แนบแน่นระหว่างสมาชิกในครอบครัวอาจทำให้เกิดการระเบิดอารมณ์ที่รุนแรงกว่าในสถานการณ์ที่สมาชิกไม่ใกล้ชิดกันเท่า

การระเบิดอารมณ์นี้อาจสร้างความเสียหายให้กับธุรกิจและความสัมพันธ์ในครอบครัว โดยไม่สามารถคาดการณ์ได้ว่าจะเกิดขึ้นเมื่อไรและผลกระทบจะเป็นอย่างไร ซึ่งความขัดแย้งระหว่างหุ้นส่วนในธุรกิจครอบครัวมีสาเหตุที่แตกต่างกันหลากหลาย ดังต่อไปนี้

1. ความแตกต่างในวิธีการบริหารธุรกิจ บ่อยครั้งที่พ่อแม่ต้องการดำเนินธุรกิจแบบดั้งเดิม ในขณะที่คนรุ่นใหม่ต้องการใช้วิธีการที่ทันสมัย สิ่งนี้อาจนำไปสู่ความขัดแย้งเกี่ยวกับการบริหารและการตัดสินใจในที่สุด สิ่งสำคัญคือต้องตระหนักว่านี่เป็นการแสดงออกของความแตกต่างระหว่างรุ่นในการมองโลก

ซึ่งถูกเร่งด้วยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและการเปลี่ยนแปลงทางสังคมอย่างรวดเร็ว เนื่องจากมีเรื่องเงินและอนาคตของครอบครัวเป็นเดิมพัน แต่ละฝ่ายซึ่งถูกขับเคลื่อนด้วยความตั้งใจที่ดีจึงยึดมั่นในตำแหน่งของตน ทำให้กลายเป็นสาเหตุของความขัดแย้งต่างๆตามมา

2. ความยากลำบากในการแยกชีวิตส่วนตัวออกจากธุรกิจ ปัญหาครอบครัวมักจะลามเข้ามาในบริษัท ทำให้เกิดสถานการณ์ที่อารมณ์เป็นตัวกำหนดการตัดสินใจทางธุรกิจ ซึ่งอาจนำไปสู่ความขัดแย้งเกี่ยวกับการกระจายอำนาจและอิทธิพลในบริษัท ในทางกลับกันความขัดแย้งในธุรกิจก็สามารถลามกลับไปยังครอบครัวได้ และในกรณีเช่นนี้ความขัดแย้งมักจะย้อนกลับมาสู่บริษัทด้วยความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นเป็นสองเท่า

3. ขาดแผนสืบทอดกิจการ พ่อแม่หรือปู่ย่าตายายมักไม่เต็มใจที่จะยอมสละอำนาจในการควบคุมบริษัท ในขณะที่คนรุ่นใหม่อยากเข้ามาบริหาร ทำให้นำไปสู่สถานการณ์ที่ไม่มีแผนการสืบทอดกิจการที่ชัดเจน ซึ่งจะส่งผลให้เกิดความขัดแย้งและความเข้าใจผิด

นอกจากนี้การไม่จัดการเรื่องนี้ในพินัยกรรมและปล่อยให้เป็นไปตามกฎหมายมรดกทั่วไป อาจนำไปสู่ความขัดแย้งอย่างรุนแรงระหว่างทายาท โดยสิ่งที่เป็นปัญหาไม่ใช่แค่ทรัพย์สมบัติเท่านั้นแต่ยังรวมถึงอำนาจในบริษัทหลังการจากไปของอดีตผู้นำด้วย โดยเฉพาะหากผู้เสียชีวิตยังทิ้งคู่สมรสไว้เบื้องหลัง ก็สามารถจินตนาการถึงความขัดแย้งที่อาจเกิดขึ้นได้เลย

4. ขาดการแบ่งหน้าที่และความรับผิดชอบที่ชัดเจน ในธุรกิจครอบครัวหลายๆแห่ง สมาชิกทุกคนมักจะเข้ามายุ่งเกี่ยวกับทุกเรื่อง ซึ่งนำไปสู่สถานการณ์ที่ไม่มีใครรู้สึกว่าต้องรับผิดชอบต่อหน้าที่เฉพาะอย่าง ผลที่ตามมาคือเกิดความขัดแย้งเกี่ยวกับการตัดสินใจและการขาดการประสานงาน ความคับข้องใจและการร้องเรียนต่างๆอาจจะทำให้บรรยากาศเลวร้ายลง ซึ่งในที่สุดจะนำไปสู่ความขัดแย้งอย่างรุนแรงระหว่างหุ้นส่วน

5. ขาดกฎเกณฑ์ที่ชัดเจนเกี่ยวกับการแบ่งปันผลกำไร ในธุรกิจครอบครัวหลายแห่งที่หุ้นส่วนไม่มีการแบ่งผลกำไรที่ชัดเจน จึงนำไปสู่สถานการณ์ที่ฝ่ายหนึ่งรู้สึกไม่พอใจ ซึ่งอาจทำให้เกิดความขัดแย้งเกี่ยวกับการกระจายอำนาจและอิทธิพลในบริษัท โดยเฉพาะเมื่อคนรุ่นใหม่ในครอบครัวทำงานหนักแต่ได้รับค่าตอบแทนต่ำ

ในขณะที่คนรุ่นเก่าซึ่งเป็นเจ้าของธุรกิจหรือผู้บริหารสะสมผลกำไรไว้ในธุรกิจนั้น และไม่ค่อยใส่ใจเรื่องเงินทองมากนักเพราะมีทุกสิ่งที่ต้องการแล้ว สถานการณ์นี้อาจทำให้เกิดความไม่พอใจและความรู้สึกไม่ยุติธรรมระหว่างรุ่นภายในครอบครัว

ด้วยเหตุนี้จะเห็นได้ว่าความขัดแย้งจากหลากหลายสาเหตุในธุรกิจครอบครัวสามารถทำลายทั้งธุรกิจและความสัมพันธ์ระหว่างหุ้นส่วนได้ ดังนั้นการขอความช่วยเหลือจากที่ปรึกษามืออาชีพจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อจัดการและป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้น โดยที่ปรึกษาเหล่านี้จะช่วยดูแลทั้งด้านอารมณ์ความรู้สึก ครอบครัว การเงิน และกฎหมาย เพื่อให้การแก้ปัญหาเป็นไปอย่างครอบคลุมและป้องกันการลุกลามของความขัดแย้งได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ที่มา: Andrzej Jakubiec. JUNE 12, 2023. Causes of conflicts among partners in family businesses. Available: https://jakubieciwspolnicy.pl/en/causes-of-conflicts-among-partners-in-family-businesses/

หน้า 17 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 44 ฉบับที่ 4,002 วันที่ 20 - 22 มิถุนายน พ.ศ. 2567