นายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี ได้แถลงนโยบายรัฐบาลต่อรัฐสภา เมื่อวันที่ 11 กันยายน 2566 ในคำแถลงดังกล่าวมีนโยบายให้ประชาชนสามารถใช้ประโยชน์จากสินทรัพย์ เพื่อสร้างโอกาสในการมีอาชีพ รายได้ และความมั่นคงในชีวิต โดยรัฐบาลจะเร่งดำเนินการให้ประชาชนมีสิทธิในที่ดิน มีชีวิตที่มั่นคง พิจารณาเอกสารสิทธิการใช้ประโยชน์ให้เป็นโฉนด เพื่อให้สามารถนำไปต่อยอดให้เข้าถึงแหล่งทุนและนำมาพัฒนาที่ดินเพื่อสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นในระยะยาว
ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ในฐานะหน่วยงานผู้รับผิดชอบการบริหารจัดการที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน เป็นหน่วยงานสำคัญที่จะต้องพิจารณาเอกสารสิทธิการใช้ประโยชน์ให้เป็นโฉนดตามนโยบายของรัฐบาล เพื่อปรับปรุงสิทธิการถือครองที่ดิน ส.ป.ก เป็น “โฉนดเพื่อเกษตรกรรม”
นายอุบลศักดิ์ บัวหลวงงาม กรรมการในคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (คปก.) เผยกับ “ฐานเศรษฐกิจ” ว่า ส.ป.ก.จะมีการร่างกฎหมาย 3 ฉบับ เพื่อยกระดับที่ดิน ส.ป.ก.ให้เป็นโฉนดที่ดิน ได้แก่ 1. (ร่าง) ระเบียบ คปก. ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการคัดเลือก และจัดที่ดินให้แก่เกษตรกร การโอนหรือตกทอดทางมรดกสิทธิการเช่าหรือเช่าซื้อ และการจัดการ ทรัพย์สินและหนี้สินของเกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน (ฉบับที่ ..) พ..ศ. ....
2.(ร่าง) ระเบียบ คปก. ว่าด้วยการให้เกษตรกรและสถาบันเกษตรกรผู้ได้รับที่ดิน จากการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมปฏิบัติเกี่ยวกับการเข้าทำประโยชน์ในที่ดิน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... และ 3.(ร่าง) ระเบียบ คปก. ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการให้กู้ยืมเงินกองทุนการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม แก่เกษตรกรและสถาบันเกษตรกรในเขตปฏิรูปที่ดิน (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... แก้ไขเพิ่มเติมความในข้อ 6 และข้อ 8 (5) เพื่อรองรับสิทธิผู้ได้รับโฉนด เพื่อเกษตรกรรม ให้สามารถกู้ยืมเงินกองทุนการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมที่จะมีการรับฟังความคิดเห็นผู้ที่มีส่วนได้เสีย
ทั้งนี้การเปลี่ยนที่ดิน สิทธิ ส.ป.ก. 4-01 เพื่อยกระดับให้เป็นโฉนดเพื่อเกษตรกรรม ที่มีการถือครองทำประโยชน์เกิน 5 ปีขึ้นไป มีเกษตรกรที่เข้าเงื่อนไข 1,628,520 ราย มีเอกสารสิทธิรวม 2,205,561 ฉบับ เนื้อที่รวม 22,079,407.67 ไร่ ในกลุ่มนี้หากมีการจำหน่าย จ่าย โอน ยกเว้นโอนโดยมรดก ทายาทโดยชอบธรรม หากตรวจสอบพบจะขาดคุณสมบัติตามกฎหมาย ส.ป.ก. ทันที ซึ่ง ส.ป.ก. 4-01 แค่เปลี่ยนชื่อเท่านั้น แต่ถ้าจะเป็นโฉนดจริงต้องแก้พระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ปี 2535 โดยผ่านสภา ถึงจะเป็น "โฉนดที่ดิน" ตามความหมายที่คนทั่วไปเข้าใจ
สอดคล้องกับนายฉลองชาติ ยังปักษี ผู้แทนเกษตรกร กรรมการใน คปก. กล่าวว่า เป็นเพียงการเปลี่ยนชื่อ แต่ยังใช้หลักการเดิม คือไม่ว่าจะทำนิติกรรมอะไรต้องไปขออนุญาตที่ ส.ป.ก.จังหวัดเท่านั้น ต่างกับโฉนดของกรมที่ดิน เช่น น.ส.4, น.ส.3 ที่สามารถซื้อขายและโอนกรรมสิทธิ์ได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย โดยอำนาจสิทธิขาดอยู่ที่เจ้าของที่ดิน
แต่ “โฉนดเพื่อเกษตรกรรม” สิทธิยังเป็นของรัฐ ที่ให้สิทธิเกษตรกรอยู่ จะซื้อขายแบบโฉนดที่ดินทั่วไปไม่ได้ โดยจะให้อำนาจ ส.ป.ก.จังหวัดนั้น ๆ โดยคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด(คปจ.) เป็นผู้ยินยอม แต่ถ้าตัดสินใจไม่ได้ก็โยนเรื่องมาที่ คปก. ที่มีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรฯ เป็นประธานจะให้ความเห็นชอบ สรุปง่าย ๆ คือ แค่เปลี่ยนชื่อ แล้วสามารถนำที่ดินเข้าจำนองขอสินเชื่อได้มากกว่า ธ.ก.ส. แต่สถาบันการเงินอื่นจะให้สินเชื่อด้วยหรือไม่ ต้องรอดูว่าหากเปลี่ยนชื่อเป็น “โฉนดเพื่อเกษตรกรรม” แล้วจะให้กู้หรือไม่ ส่วนตรา “ครุฑสีเขียว” ที่จะเป็นตราโฉนดที่ดินของ ส.ป.ก. ตนได้ท้วงติงในที่ประชุมว่าจะไปซํ้าซ้อนกับตราโฉนดของกรมที่ดิน
ร้อยเอกธรรมนัส พรหมเผ่า รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยหลังเป็นประธานการประชุม คปก. ครั้งที่ 6/2566 (25 ต.ค.66) ว่า การเปลี่ยนเอกสารสิทธิ ส.ป.ก. 4-01 เพื่อยกระดับเป็นโฉนดที่ดินเพื่อเกษตรกรรมตามกฎหมายว่าด้วยการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เป็นไปตามกรอบระยะเวลาขับเคลื่อนและปรับปรุงกฎหมาย ตามโรดแมป “โฉนดเพื่อเกษตรกรรม”เพื่อให้มีผลบังคับใช้ทันภายในวันที่ 15 ธ.ค. 2566 และจะเริ่มแจกโฉนดเพื่อเกษตรกรรมฉบับแรกได้ทันวันที่ 15 ม.ค. 2567 โดยมีสัญลักษณ์ครุฑสีเขียว
สำหรับ “โฉนดเพื่อเกษตรกรรม” หมายความถึง หนังสือแสดงสิทธิที่ ส.ป.ก. ออกให้แก่เกษตรกรที่ ได้รับการจัดให้เข้าทำประโยชน์ในที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดินตามหนังสืออนุญาตให้เข้าทำประโยชน์ในเขตปฏิรูป ที่ดิน สามารถจำนองสิทธิได้ ยกตัวอย่าง กรมธนารักษ์ก็ให้สิทธิการเช่าจำนองได้ในการสร้างโครงสร้างพื้นฐาน ไม่ต่างจาก ส.ป.ก. ที่จะเปลี่ยนเป็นโฉนดเพื่อเกษตรกรรม ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของ ส.ป.ก. ซึ่งต่อไปจะเห็นว่าการกำกับดูแลพื้นที่ดิน จะมีการบริหารที่ดิน 3 ประเภท ได้แก่ 1. ส.ป.ก. 4-01 2.โฉนดที่ ส.ป.ก.ซื้อที่ดินมาและให้ประชาชน เกษตรกร เช่าซื้อในราคาถูก โดยเป็นโฉนดอยู่แล้ว เป็นงบประมาณที่รัฐบาลจัดสรรมาให้ และ 3.โฉนดเพื่อเกษตรกรรม ที่เมื่อยกระดับแล้วไม่อยากให้เปลี่ยนมือทันที
หน้า 9 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ฉบับที่ 3,935 วันที่ 29 ตุลาคม - 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2566