ถอดบทเรียน“ปลาหมอคางดำ”โลก ต้นตอระบาด จากนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม

รายงาน :

"ปลาหมอคางดำ" เคยระบาดในหลายประเทศ อาทิ สหรัฐอเมริกา โดยเกิดขึ้นที่รัฐฟลอริดา และฮาวาย  ในออสเตรเลียระบาดที่ควีนส์แลนด์ ยุโรปเกิดที่แม่น้ำดานูบ เป็นต้น ส่วนใหญ่มาจากการนำเข้าหรือลักลอบนำเข้าเพื่อเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม นอกเหนือจากเพื่อการประมง โดยจากกรณีศึกษาการกำจัดปลาหมอคางดำของประเทศต่าง ๆ ชี้ให้เห็นว่า ทุกภาคส่วนต้องร่วมกันศึกษาและวิจัยเพิ่มเติม และการให้ความรู้แก่ประชาชนเพื่อให้การควบคุมและลดจำนวนประชากรของปลาหมอคางดำเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

ในสหรัฐอเมริกา มีการระบาดของปลาหมอคางดำ ใน 2 เมืองใหญ่  ได้แก่ มลรัฐฟลอริดา ปลาหมอคางดำถูกนำเข้ามาทั้งเพื่อการประมงและเพื่อการเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม  มีการปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติและหลุดรอดจากฟาร์มเลี้ยงทำให้เกิดการระบาด ส่วนอีกแห่งคือที่ฮาวาย ปลาหมอคางดำถูกนำเข้ามาเพื่อเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม แต่ต่อมาถูกปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติ

ออสเตรเลีย มีระบาดที่ ควีนส์แลนด์ ปลาหมอคางดำถูกนำเข้ามาเพื่อการเลี้ยงและการควบคุมศัตรูพืช แต่เมื่อหลุดออกมาสู่แหล่งน้ำธรรมชาติก็เกิดการแพร่พันธุ์อย่างรวดเร็ว ส่วนที่ นิวเซาท์เวลส์ การระบาดเกิดจากการลักลอบนำเข้าเป็นปลาสวยงาม ส่งผลให้เกิดการแพร่ระบาดในแหล่งน้ำท้องถิ่น

ยุโรป มีการระบาดที่แม่น้ำดานูบ  จากการนำเข้าปลาหมอคางดำ เพื่อการเลี้ยงเชิงพาณิชย์เป็นปลาสวยงามและเลี้ยงทั่วไป  แต่เมื่อปล่อยลงแหล่งน้ำธรรมชาติ ทำให้เกิดการแพร่พันธุ์ในแหล่งน้ำธรรมชาติ

นอกจากนี้ยังมีการแพร่กระจายของปลาหมอคางดำในอีกหลายประเทศ แต่ไม่ได้เป็นปัญหามากนัก อาทิ สเปน อินโดนีเซีย  ฟิลิปปินส์ เป็นต้น ซึ่งมีต้นเหตุทั้งจากการนำเข้าและลักลอบนำเข้าเพื่อการประมงและปลาสวยงาม

การกำจัดปลาหมอคางดำในต่างประเทศ มีหลากหลายวิธีที่ถูกนำมาใช้ โดยมุ่งเน้นไปที่การควบคุมการแพร่พันธุ์และลดจำนวนประชากรของปลาชนิดนี้ในแหล่งน้ำที่ไม่ใช่ถิ่นกำเนิดของมัน

 กรณีศึกษา 1: การควบคุมปลาหมอคางดำในฟลอริดา, สหรัฐอเมริกา

ฟลอริดาเป็นหนึ่งในรัฐที่มีการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ การจัดการกับปลาหมอคางดำในฟลอริดาใช้วิธีหลากหลาย ดังนี้ :

การใช้สารเคมี : หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใช้สารเคมี เช่น โรติโนน (Rotenone) ในแหล่งน้ำบางแห่งเพื่อลดจำนวนปลาหมอคางดำ แต่ต้องมีการควบคุมอย่างเข้มงวดเนื่องจากสารเคมีมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

การใช้เครื่องดักปลา : ใช้เครื่องดักปลาและตาข่ายเพื่อจับปลาหมอคางดำจากแหล่งน้ำ โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่ปลามีการแพร่พันธุ์

การสำรวจและเฝ้าระวัง : การสำรวจและเฝ้าระวังแหล่งน้ำที่มีความเสี่ยงสูง เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของปลาหมอคางดำไปยังแหล่งน้ำใหม่

กรณีศึกษา 2 : การจัดการปลาหมอคางดำในแม่น้ำดานูบ, ยุโรป

แม่น้ำดานูบเป็นแหล่งน้ำสำคัญในยุโรปที่มีการพบปลาหมอคางดำ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องใช้วิธีดังนี้:

การกั้นแหล่งน้ำ : สร้างเขื่อนหรือสิ่งกีดขวางเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของปลาหมอคางดำไปยังแหล่งน้ำอื่น ๆ

การใช้ปลานักล่าธรรมชาติ : นำปลานักล่าที่กินปลาหมอคางดำมาใช้ในการควบคุมประชากร เช่น ปลาที่มีขนาดใหญ่และมีพฤติกรรมกินเนื้อ

การให้ความรู้แก่ชุมชน : ให้ความรู้แก่ชุมชนเกี่ยวกับผลกระทบของปลาหมอคางดำและวิธีการควบคุมการแพร่กระจาย

กรณีศึกษา 3 : การควบคุมปลาหมอคางดำในออสเตรเลีย

ออสเตรเลียเผชิญกับการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำบางแห่ง ซึ่งมีการใช้วิธีการดังนี้ :

การสำรวจและกำจัด : การสำรวจแหล่งน้ำที่พบปลาหมอคางดำและการกำจัดโดยใช้เครื่องดักปลาและการตกปลา

การใช้สารเคมีแบบจำกัดพื้นที่ : ใช้สารเคมีในการกำจัดปลาหมอคางดำในพื้นที่ที่มีการแพร่พันธุ์สูง โดยจำกัดพื้นที่เพื่อป้องกันผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

การสร้างเขตควบคุม : กำหนดเขตควบคุมและมาตรการเฝ้าระวังเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของปลาหมอคางดำไปยังพื้นที่ใหม่

การจัดการกับปลาหมอคางดำต้องการการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง การศึกษาและวิจัยเพิ่มเติม รวมถึงการให้ความรู้แก่ประชาชนเพื่อให้การควบคุมปลาหมอคางดำเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ