วิกฤต “ทะเลแดง” และ “ช่องแคบฮอร์มุซ” : สะเทือนการค้า และราคาน้ำมันโลก

       บทความโดย : รองศาสตราจารย์ ดร.อัทธ์ พิศาลวานิช

                      นักวิชาการอิสระและผู้เชี่ยวชาญเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

         ที่ปรึกษาบริษัท อินเทลลิเจนท์ รีเสิร์ช คอนซัลแตนท์ (ไออาร์ซี) จำกัด

ความตึงเครียดในตะวันออกกลางกำลัง “เดือดฝุด ๆ” โดยเฉพาะ 2 วิกฤตในทะเลแดง และช่องแคบฮอร์มุซ (ยังไม่เกิดขึ้น) จะมีผลกระทบใน 2 เรื่องสำคัญคือ การขนส่งสินค้า (ทะเลแดง) และราคาน้ำมัน (ช่องแคบฮอร์มุซ)

“วิกฤตทะเลแดง (Red Sea)” เป็นเส้นทางการขนส่งสินค้าทางเรือที่สั้นที่สุดในการขนส่งสินค้าจากเอเชียและอาเซียนไปยุโรป ประกอบด้วย 3 ส่วนสำคัญคือ ช่องแคบบับเอลมันเดบ (Bab al Mandab Strait) ติดกับเยเมนทางทิศใต้ซึ่งควบคุมโดยกลุ่มทหารฮูตี (Houthi) กับทะเลแดง และคลองสุเอซ (Suez Canal) เชื่อมทะเลเมดิเตอร์เรเนียนกับทะเลแดง) ระยะทาง 2,314 กม.

เส้นทางนี้มีมูลค่าการขนส่งสินค้าต่อปี “12% ของการส่งออกโลก” (มูลค่าการส่งออกโลก 25 ล้านล้านเหรียญ (2022) เป็นการขนส่งทางเรือ 22 ล้านล้านเหรียญ) นั่นเท่ากับว่าขนส่งทะเลแดงมูลค่าอยู่ระหว่าง 2-3 ล้านล้านเหรียญ เรือสินค้าผ่านวันละ 50 ลำ เดือนละ 1,500 ลำ ปีละ 18,000 ลำ คิดเป็น “36% ของเรือทั้งหมดต่อปี” (แต่ละปีเรือสินค้าแล่น 5 หมื่นลำ)

ขณะที่ค่าขนส่งเพิ่มขึ้น 100% จากท่าเรือเจ้อเจียงของจีนไปตะวันออกกลางและยุโรปเพิ่มจาก $2,000 เป็น $3,000 ต่อตู้ คาดว่าน่าจะไปถึง $6,000 ปกติสินค้าผ่านทะเลแดงผ่านคลองสุเอซจากจีนใช้เวลา 30 วัน (จากสิงคโปร์ใช้เวลา 26 วัน) การที่เรือสินค้าต้องแล่นอ้อมไปตรงแหลมกู๊ดโฮป (cape of good hope) ในแอฟริกาใต้ ต้องเวลาเพิ่มขึ้นอีก 14 วัน  

ในแต่ละปีสินค้าไทยส่งออกไปยุโรปปีละ 27,000 ล้านเหรียญ หรือ ปีละ 9 แสนล้านบาท สถานการณ์แบบนี้กระทบราคาสินค้าไทยในยุโรปจะสูงขึ้นมากกว่า 100% และทำให้ถึงมือผู้บริโภคล่าช้ากว่ากำหนด ส่วน “วิกฤตช่องแคบฮอร์มุซ (Hormuz Strait)” แม้ว่ายังไม่เกิดขึ้นในขณะนี้แต่โอกาสเกิดขึ้นมีสูงมาก จากระเบิดพลีชีพ 2 ลูกในจังหวัด Kerman ทางตอนใต้ของอิหร่าน ทำให้คนอิหร่านเสียชีวิต เกือบ 100 คน ผู้นำสูงสุดอิหร่าน  “อะลี คอเมเนอี (Ali Khamenei)” ประกาศจะตอบโต้อย่างหนัก

หากอิหร่านปิดช่องแคบฮอร์มุซกระทบ ราคาน้ำมันโลก และการส่งออกสินค้าไทย ช่องแคบฮอร์มุซอยู่ระหว่างอิหร่านและโอมาน น้ำมันดิบร้อยละ 40 ของตะวันออกกลางต้องผ่านช่องแคบนี้ หากปิดช่องแคบราคาน้ำมันดิบโลก คาดว่าขึ้นไปอยู่ที่ 120-150% ต่อบาร์เรล

ในขณะที่สินค้าไทยไปตะวันออกกลางปีละ 12,000 ล้านเหรียญ หรือ 4 แสนล้านบาท ส่วนใหญ่สินค้าไทยจะไปลงท่าเรือ Jabel Ali ในดูไบของสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ แล้วกระจายไปทั่วตะวันออกกลาง ซึ่งต้องผ่านช่องแคบฮอร์มุซ

นี่คือ 2 วิกฤตที่ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจและการค้าโลกในขณะนี้