4 ปัจจัยสำคัญตลอดกาล ที่ขับเคลื่อนธุรกิจครอบครัวให้สำเร็จ

ในระบบเศรษฐกิจของทุกประเทศมักประกอบด้วยธุรกิจครอบครัวเป็นสัดส่วนใหญ่ของธุรกิจทั้งหมด แม้โลกธุรกิจจะเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ธุรกิจครอบครัวมักยืนหยัดเป็นเสาหลักที่ไม่เคยล้าสมัย สานต่อเรื่องราวของประเพณี ความยืดหยุ่น และค่านิยมที่ยั่งยืน สามารถช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจด้วยการสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างความมั่งคั่งมากมาย อย่างไรก็ตาม 4 สิ่งที่สำคัญไม่เคยเปลี่ยนสำหรับธุรกิจที่จะเติบโตได้อย่างเข้มแข็ง ก็คือ

การกำกับดูแลกิจการที่ดี (Good governance) การกำกับดูแลกิจการที่ดีมีความสำคัญต่อธุรกิจต่างๆ โดยเฉพาะในธุรกิจครอบครัวมีความจำเป็นอย่างยิ่ง เพราะหากไม่มีการกำกับดูแลกิจการแล้ว สมาชิกครอบครัวที่มีส่วนร่วมในธุรกิจจะทำตัวเหมือนเป็นผู้ถือหุ้นแทนที่จะมุ่งทำหน้าที่ของแต่ละคนในธุรกิจ

นอกจากนี้ธุรกิจครอบครัวที่ไม่มีการกำกับดูแลกิจการที่ดีจะไม่สามารถกำหนดโครงสร้างและสภาพแวดล้อมที่เป็นระบบ ซึ่งมักจะทำให้ธุรกิจไม่สามารถเติบโตได้ คำแนะนำคือการสร้างการกำกับดูแลกิจการที่ดีในช่วงที่ผู้ก่อตั้งยังอยู่จะสามารถทำได้ง่ายกว่าสร้างในช่วงคนรุ่นต่อไป

แรงบันดาลใจและค่านิยม (Aspiration and values) สำหรับในธุรกิจครอบครัวแล้ว แรงบันดาลใจและค่านิยมของธุรกิจต้องถูกกำหนดโดยสมาชิกในครอบครัว ซึ่งค่านิยมเหล่านี้มักถูกสื่อสารในการประชุมคณะกรรมการบริหาร การรวมตัวของครอบครัว และงานต่างๆของบริษัท

แต่ละครอบครัวมักมีวิสัยทัศน์สำหรับธุรกิจของตนที่เชื่อมโยงกับภูมิหลัง วัฒนธรรม หรือความสนใจของครอบครัว ในบางกรณีค่านิยมเหล่านี้อาจทำให้ผู้ถือหุ้นต้องทำการตัดสินใจที่ยากลำบากเนื่องจากอาจไม่ทำกำไรทางธุรกิจ อย่างไรก็ตามผู้นำควรยืนหยัดในค่านิยมของตน เพราะจะเป็นตัวกำหนดมรดกและอัตลักษณ์ของธุรกิจครอบครัว

การวางแผนสืบทอดธุรกิจ (Succession planning) คนรุ่นใหม่จำเป็นต้องได้รับการฝึกฝนและเตรียมพร้อมในการเข้าร่วมธุรกิจครอบครัวตั้งแต่เนิ่นๆ อย่างไรก็ตามไม่ใช่สมาชิกทุกคนในครอบครัวจะมีความสนใจทำงานในธุรกิจครอบครัว ดังนั้นจึงไม่ควรบังคับใครให้เข้าร่วมธุรกิจเพราะจะทำให้ประสิทธิภาพการทำงานไม่ดีหรือไม่สามารถเข้าถึงวิสัยทัศน์โดยรวมของธุรกิจได้

ขณะที่สมาชิกรุ่นใหม่ที่ต้องการเข้าร่วมธุรกิจจำเป็นต้องมีเส้นทางการทำงานในธุรกิจที่ชัดเจนเหมือนกับพนักงานคนอื่นๆ บางครอบครัวชอบให้สมาชิกในรุ่นใหม่ทำงานในบริษัทภายนอกก่อนที่จะเข้าร่วมธุรกิจครอบครัวเพื่อเรียนรู้ทักษะพื้นฐานขององค์กรในสภาพแวดล้อมที่ไม่มีสิทธิพิเศษใดๆ

ขณะที่บางครอบครัวอาจอนุญาตให้สมาชิกรุ่นใหม่เริ่มทำงานในธุรกิจครอบครัวทันทีหลังจากสำเร็จการศึกษา เพียงแต่จะต้องอยู่ภายใต้การดูแลของบุคคลที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัวเพื่อฝึกฝน แนะนำ และเป็นพี่เลี้ยงให้ จนกว่าจะมีความพร้อมในการบริหารในระดับแผนก ฝ่าย หรือสำนักงานสาขา เป็นต้น

นอกจากนี้การแยกคณะกรรมการครอบครัวออกจากคณะกรรมการบริหารในธุรกิจครอบครัวก็มีความสำคัญมาก เพราะจะช่วยให้สามารถหารือเรื่องที่ไม่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานประจำวันได้ โดยเฉพาะเรื่องอนาคตและความยั่งยืนของบริษัท และเนื่องจากการสืบทอดธุรกิจเป็นกระบวนการที่ละเอียดอ่อนมาก จึงควรต้องออกแบบในลักษณะที่ทำให้การเปลี่ยนผ่านเป็นไปอย่างราบรื่น และมีการประเมินผลการทำงานของสมาชิกในครอบครัวในบทบาทที่ได้รับมอบหมายอย่างต่อเนื่องด้วย

ผู้นำที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัว (Non-family members in leadership roles) ธุรกิจครอบครัวที่ประสบความสำเร็จจะดึงดูดคนเก่งและผู้นำจากภายนอกครอบครัวที่สามารถนำความเชี่ยวชาญและทักษะที่สมาชิกครอบครัวไม่มีเข้ามาสู่ธุรกิจได้ ทั้งนี้ผู้นำที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัวควรได้รับอนุญาตให้ตัดสินใจภายใต้แนวทางของบริษัทโดยไม่มีการแทรกแซงจากสมาชิกครอบครัว และสมาชิกที่ไม่ใช่ครอบครัวที่มีผลการทำงานดีต้องถือว่าเป็นทรัพย์สินที่มีค่าสำหรับธุรกิจครอบครัว โดยไม่ต้องกังวลว่าสมาชิกครอบครัวจะถูกมองข้าม

ขณะที่ธุรกิจครอบครัวที่ไม่รักษาและสนับสนุนพนักงานที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัวที่มีความสามารถสูงมักจะประสบปัญหาในการบรรลุเป้าหมายและความคาดหวังของธุรกิจ ดังนั้นการสร้างบรรยากาศครอบครัวที่อบอุ่นในธุรกิจครอบครัวจะช่วยเพิ่มการมีส่วนร่วมและความทุ่มเทของพนักงานที่ไม่ใช่สมาชิกครอบครัว ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ธุรกิจประสบความสำเร็จในระยะยาวได้

ที่มา :

1. Wasseem Suleiman. 02 February 2024. Four key areas of focus for family-owned businesses. Available: https://www.consultancy-me.com/news/7766/four-key-areas-of-focus-for-family-owned-businesses

2. Paul Andrews. n.d. The Essence Of Legacy In Family Businesses. Family Business United. Available: https://www.familybusinessunited.com/post/the-essence-of-legacy-in-family-businesses 3.http://www.famz.co.th

หน้า 17 หนังสือพิมพ์ฐานเศรษฐกิจ ปีที่ 44 ฉบับที่ 4,004 วันที่ 27 - 29 มิถุนายน พ.ศ. 2567